กตเม เตน เทวา ทฏฺฐพฺพาติ กตเม นาม เต เทวา ทฏฺฐพฺพาติ อตฺโถฯ เตน วา อตฺตภาเวน กตเม เทวา ทฏฺฐพฺพาติปิ อตฺโถฯ กสฺมา ปน เถโร อิมํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, กิํ อตฺตนา กเถตุํ นปฺปโหตีติ? ปโหติ, อิทํ ปน ปทํ อตฺตโน สภาเวน พุทฺธวิสยํ ปญฺหนฺติ เถโร น กเถสิฯ เตน ทฏฺฐพฺพาติ เตน อตฺตภาเวน ทฏฺฐพฺพาฯ อยํ ปน ปญฺโห เหฏฺฐา กามาวจเรปิ รูปาวจเรปิ ลพฺภติ, ภวคฺเคน ปน ปริจฺฉินฺทิตฺวา กถิโต นิปฺปเทเสน กถิโต โหตีติ ภควตา เอวํ กถิโตฯ

อาคนฺตาโร อิตฺถตฺตนฺติ อิตฺถภาวํ กามาวจรปญฺจกฺขนฺธภาวเมว อาคนฺตาโร, เนว ตตฺรูปปตฺติกา น อุปรูปปตฺติกา โหนฺติฯ อนาคนฺตาโร อิตฺถตฺตนฺติ อิมํ ขนฺธปญฺจกํ อนาคนฺตาโร, เหฏฺฐูปปตฺติกา น โหนฺติ, ตตฺรูปปตฺติกา วา อุปรูปปตฺติกา วา ตตฺเถว วา ปรินิพฺพายิโน โหนฺตีติ อตฺโถฯ เอตฺถ จ เหฏฺฐิมภเว นิพฺพตฺตานํ วเสน อุปรูปปตฺติกา เวทิตพฺพาฯ ภวคฺเค ปเนตํ นตฺถิฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

2. วิภตฺติสุตฺตวณฺณนา

[172] ทุติเย อตฺถปฏิสมฺภิทาติ ปญฺจสุ อตฺเถสุ ปเภทคตํ ญาณํฯ โอธิโสติ การณโสฯ พฺยญฺชนโสติ อกฺขรโสฯ อเนกปริยาเยนาติ อเนเกหิ การเณหิฯ อาจิกฺขามีติ กเถมิฯ เทเสมีติ ปากฏํ กตฺวา กเถมิฯ ปญฺญาเปมีติ ชานาเปมิฯ ปฏฺฐเปมีติ ปฏฺฐเปตฺวา ปวตฺเตตฺวา กเถมิฯ วิวรามีติ วิวฏํ กตฺวา กเถมิฯ วิภชามีติ วิภชิตฺวา กเถมิฯ อุตฺตานีกโรมีติ คมฺภีรํ อุตฺตานกํ กตฺวา กเถมิฯ โส มํ ปญฺเหนาติ โส มํ ปญฺเหน อุปคจฺฉตุฯ อหํ เวยฺยากรเณนาติ อหมสฺส ปญฺหกถเนน จิตฺตํ อาราเธสฺสามิฯ โย โน ธมฺมานํ สุกุสโลติ โย อมฺหากํ อธิคตธมฺมานํ สุกุสโล สตฺถา, โส เอส สมฺมุขีภูโตฯ ยทิ มยา อตฺถปฏิสมฺภิทา น สจฺฉิกตา, ‘‘สจฺฉิกโรหิ ตาว สาริปุตฺตา’’ติ วตฺวา มํ ปฏิพาหิสฺสตีติ สตฺถุ ปุรโต นิสินฺนโกว สีหนาทํ นทติฯ อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิมาสุ จ ปน ปฏิสมฺภิทาสุ ติสฺโส ปฏิสมฺภิทา โลกิยา, อตฺถปฏิสมฺภิทา โลกิยโลกุตฺตราติฯ