4. ทุติยนานากรณสุตฺตวณฺณนา

[124] จตุตฺเถ รูปเมว รูปคตํฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อนิจฺจโตติอาทีสุ หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจโต, อาพาธฏฺเฐน โรคโต, อนฺโต ปทุสฺสนฏฺเฐน คณฺฑโต, อนุปวิฏฺฐฏฺเฐน สลฺลโต, สทุกฺขฏฺเฐน อฆโต, สมฺปีฬนฏฺเฐน อาพาธโต, อวิเธยฺยฏฺเฐน ปรโต, ปลุชฺชนฏฺเฐน ปโลกโต, นิสฺสตฺตฏฺเฐน สุญฺญโต, อวสวตฺตนฏฺเฐน อนตฺตโตฯ เอตฺถ จ ‘‘อนิจฺจโต ปโลกโต’’ติ ทฺวีหิ ปเทหิ อนิจฺจลกฺขณํ กถิตํ, ‘‘สุญฺญโต อนตฺตโต’’ติ ทฺวีหิ อนตฺตลกฺขณํ, เสเสหิ ทุกฺขลกฺขณํ กถิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ สมนุปสฺสตีติ ญาเณน ปสฺสติฯ เอวํ ปญฺจกฺขนฺเธ ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวา ปสฺสนฺโต ตโย มคฺเค ตีณิ ผลานิ สจฺฉิกโรติฯ สุทฺธาวาสานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชตีติ ตตฺถ ฐิโต จตุตฺถชฺฌานํ ภาเวตฺวา อุปปชฺชติฯ

5-6. เมตฺตาสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[125-126] ปญฺจเม ปฐมชฺฌานวเสน เมตฺตา, ทุติยาทิวเสน กรุณาทโย ทสฺสิตาฯ ฉฏฺฐํ จตุตฺเถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ