เมนู

9. ปธานสุตฺตวณฺณนา

[69] นวเม กิเลสานํ สํวรตฺถาย ปเวสนทฺวารํ ปิทหนตฺถาย ปธานํ สํวรปฺปธานํ, ปชหนตฺถาย ปธานํ ปหานปฺปธานํ, กุสลานํ ธมฺมานํ พฺรูหนตฺถาย วฑฺฒนตฺถาย ปธานํ ภาวนาปฺปธานํ, เตสํเยว อนุรกฺขณตฺถาย ปธานํ อนุรกฺขณาปฺปธานํ

10. อธมฺมิกสุตฺตวณฺณนา

[70] ทสเม อธมฺมิกา โหนฺตีติ โปราณกราชูหิ ฐปิตํ ทสภาคพลิญฺเจว อปราธานุรูปญฺจ ทณฺฑํ อคฺคเหตฺวา อติเรกพลิโน เจว อติเรกทณฺฑสฺส จ คหเณน อธมฺมิกาฯ ราชายุตฺตาติ รญฺโญ ชนปเทสุ กิจฺจสํวิธายกา อายุตฺตกปุริสาฯ พฺราหฺมณคหปติกาติ อนฺโตนครวาสิโน พฺราหฺมณคหปตโยฯ เนคมชานปทาติ นิคมวาสิโน เจว ชนปทวาสิโน จฯ วิสมนฺติ วิสมา หุตฺวา, อสมเยน วายนฺตีติ อตฺโถฯ วิสมาติ น สมา, อติถทฺธา วา อติมุทุกา วาติ อตฺโถฯ อปญฺชสาติ มคฺคโต อปคตา, อุมฺมคฺคคามิโน หุตฺวา วายนฺตีติ อตฺโถฯ เทวตา ปริกุปิตา ภวนฺตีติ วาเตสุ หิ วิสเมสุ อปญฺชเสสุ วายนฺเตสุ รุกฺขา ภิชฺชนฺติ, วิมานานิ ภิชฺชนฺติฯ ตสฺมา เทวตา ปริกุปิตา ภวนฺติ, ตา เทวสฺส สมฺมา วสฺสิตุํ น เทนฺติฯ เตน วุตฺตํ เทโว น สมฺมา ธารํ อนุปฺปเวจฺฉตีติฯ วิสมปากานิ สสฺสานิ ภวนฺตีติ เอกสฺมิํ ฐาเน คพฺภีนิ โหนฺติ, เอกสฺมิํ สญฺชาตขีรานิ, เอกํ ฐานํ ปจฺจตีติ เอวํ วิสมํ ปากานิ สสฺสานิ ภวนฺติฯ

สมํ นกฺขตฺตานิ ตารกรูปานิ ปริวตฺตนฺตีติ ยถา กตฺติกปุณฺณมา กตฺติกนกฺขตฺตเมว ลภติ, มิคสิรปุณฺณมา มิคสิรนกฺขตฺตเมวาติ เอวํ ตสฺมิํ ตสฺมิํ มาเส สา สา ปุณฺณมา ตํ ตํ นกฺขตฺตเมว ลภติ, ตถา สมฺมา ปริวตฺตนฺติฯ สมํ วาตา วายนฺตีติ อวิสมา หุตฺวา สมยสฺมิํเยว วายนฺติ, ฉ มาเส อุตฺตรา วาตา, ฉ มาเสทกฺขิณาติ เอวํ เตสํ เตสํ ชนปทานํ อนุรูเป สมเย วายนฺติฯ สมาติ สมปฺปวตฺติโน นาติถทฺธา นาติมุทูฯ ปญฺชสาติ มคฺคปฺปฏิปนฺนา, มคฺเคเนว วายนฺติ, โน อมคฺเคนาติ อตฺโถฯ

ชิมฺหํ คจฺฉตีติ กุฏิลํ คจฺฉติ, อติตฺถํ คณฺหาติฯ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต สตีติ นยตีติ เนตฺตาฯ ตสฺมิํ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต กุฏิลํ คนฺตฺวา อติตฺถํ คณฺหนฺเต อิตราปิ อติตฺถเมว คณฺหนฺตีติ อตฺโถฯ เนเตติปิ ปาโฐฯ ทุกฺขํ เสตีติ ทุกฺขํ สยติ, ทุกฺขิตํ โหตีติ อตฺโถฯ

ปตฺตกมฺมวคฺโค ทุติโยฯ

(8) 3. อปณฺณกวคฺโค

1. ปธานสุตฺตวณฺณนา

[71] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม อปณฺณกปฺปฏิปทนฺติ อวิรทฺธปฺปฏิปทํฯ โยนิ จสฺส อารทฺธา โหตีติ การณญฺจสฺส ปริปุณฺณํ โหติฯ อาสวานํ ขยายาติ อรหตฺตตฺถายฯ ทุติยํ อุตฺตานเมวฯ

3. สปฺปุริสสุตฺตวณฺณนา

[73] ตติเย อวณฺโณติ อคุโณฯ ปาตุ กโรตีติ กเถติ, ปากฏํ กโรติฯ ปญฺหาภินีโตติ ปญฺหตฺถาย อภินีโตฯ อหาเปตฺวา อลมฺพิตฺวาติ อปริหีนํ อลมฺพิตํ กตฺวาฯ เอตฺถ จ อสปฺปุริโส ปาปิจฺฉตาย อตฺตโน อวณฺณํ ฉาเทติ, สปฺปุริโส ลชฺชิตาย อตฺตโน วณฺณํฯ อิทานิ ยสฺมา อสปฺปุริโส หิโรตฺตปฺปรหิโต สํวาเสน อวชานาติ, สปฺปุริโส ปน หิโรตฺตปฺปสมนฺนาคโต สํวาเสนาปิ นาวชานาติฯ ตสฺมา อสปฺปุริสภาวสาธกํ อธุนาคตวธุโกปมฺมํ ทสฺเสตุํ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, วธุกาติอาทิมาหฯ ตตฺถ วธุกาติ สุณิสาฯ ติพฺพนฺติ พหลํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

4-5. อคฺคสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[74-75] จตุตฺเถ สีลคฺคนฺติ อคฺคปฺปตฺตํ อุตฺตมสีลํฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถฯ ปญฺจเม รูปคฺคนฺติ ยํ รูปํ สมฺมสิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อิทํ รูปคฺคํ นามฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ ภวคฺคนฺติ เอตฺถ ปน ยสฺมิํ อตฺตภาเว ฐิโต อรหตฺตํ ปาปุณาติ, เอตํ ภวคฺคํ นามาติฯ