เมนู

ปรินิพฺพาเปนฺตีติ กิเลสปรินิพฺพาเนเนว ปรินิพฺพาเปนฺติฯ อุทฺธคฺคิกนฺติอาทีสุ อุปรูปริภูมีสุ ผลทานวเสน อุทฺธมคฺคมสฺสาติ อุทฺธคฺคิกาฯ สคฺคสฺส หิตาติ ตตฺรุปปตฺติชนนโต โสวคฺคิกาฯ นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺฐาเน สุโขว วิปาโก อสฺสาติ สุขวิปากาฯ สุฏฺฐุ อคฺคานํ ทิพฺพวณฺณาทีนํ ทสนฺนํ วิเสสานํ นิพฺพตฺตนโต สคฺคสํวตฺตนิกา, เอวรูปํ ทกฺขิณํ ปติฏฺฐาเปตีติ อตฺโถฯ

อริยธมฺเม ฐิโตติ ปญฺจสีลธมฺเม ปติฏฺฐิโตฯ เปจฺจ สคฺเค ปโมทตีติ ปรโลกํ คนฺตฺวา ยตฺถ สคฺเค ปฏิสนฺธิํ คณฺหาติ, ตตฺถ โมทติฯ โสตาปนฺนสกทาคามิโน วา โหนฺตุ อนาคามี วา, สพฺเพสํ อยํ ปฏิปทา ลพฺภเตวาติฯ

2. อานณฺยสุตฺตวณฺณนา

[62] ทุติเย อธิคมนียานีติ ปตฺตพฺพานิฯ กามโภคินาติ วตฺถุกาเม จ กิเลสกาเม จ ปริภุญฺชนฺเตนฯ อตฺถิสุขาทีสุ อตฺถีติ อุปฺปชฺชนกสุขํ อตฺถิสุขํ นามฯ โภเค ปริภุญฺชนฺตสฺส อุปฺปชฺชนกสุขํ โภคสุขํ นามฯ อนโณสฺมีติ อุปฺปชฺชนกสุขํ อานณฺยสุขํ นามฯ นิทฺโทโส อนวชฺโชสฺมีติ อุปฺปชฺชนกสุขํ อนวชฺชสุขํ นามฯ

ภุญฺชนฺติ ภุญฺชมาโนฯ ปญฺญา วิปสฺสตีติ ปญฺญาย วิปสฺสติฯ อุโภ ภาเคติ ทฺเว โกฏฺฐาเส, เหฏฺฐิมานิ ตีณิ เอกํ โกฏฺฐาสํ, อนวชฺชสุขํ เอกํ โกฏฺฐาสนฺติ เอวํ ปญฺญาย ปสฺสมาโน ทฺเว โกฏฺฐาเส ชานาตีติ อตฺโถฯ อนวชฺชสุขสฺเสตนฺติ เอตํ ติวิธมฺปิ สุขํ อนวชฺชสุขสฺส โสฬสิํ กลํ นาคฺฆตีติฯ

3. พฺรหฺมสุตฺตวณฺณนา

[63] ตติยํ ติกนิปาเต วณฺณิตเมวฯ สปุพฺพเทวตานีติ ปทมตฺตเมว เอตฺถ วิเสโสติฯ จตุตฺเถ สพฺพํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

5. รูปสุตฺตวณฺณนา

[65] ปญฺจเม รูเป ปมาณํ คเหตฺวา ปสนฺโน รูปปฺปมาโณ นามฯ รูปปฺปสนฺโนติ ตสฺเสว อตฺถวจนํฯ โฆเส ปมาณํ คเหตฺวา ปสนฺโน โฆสปฺปมาโณ นามฯ จีวรลูขปตฺตลูเขสุ ปมาณํ คเหตฺวา ปสนฺโน ลูขปฺปมาโณ นามฯ ธมฺเม ปมาณํ คเหตฺวา ปสนฺโน ธมฺมปฺปมาโณ นามฯ อิตรานิ เตสํเยว อตฺถวจนานิฯ สพฺพสตฺเต จ ตโย โกฏฺฐาเส กตฺวา ทฺเว โกฏฺฐาสา รูปปฺปมาณา, เอโก น รูปปฺปมาโณฯ ปญฺจ โกฏฺฐาเส กตฺวา จตฺตาโร โกฏฺฐาสา โฆสปฺปมาณา, เอโก น โฆสปฺปมาโณฯ ทส โกฏฺฐาเส กตฺวา นว โกฏฺฐาสา ลูขปฺปมาณา, เอโก น ลูขปฺปมาโณฯ สตสหสฺสํ โกฏฺฐาเส กตฺวา ปน เอโก โกฏฺฐาโสว ธมฺมปฺปมาโณ, เสสา น ธมฺมปฺปมาณาติ เวทิตพฺพาฯ

รูเป ปมาณิํสูติ เย รูปํ ทิสฺวา ปสนฺนา, เต รูเป ปมาณิํสุ นาม, ปสีทิํสูติ อตฺโถฯ โฆเสน อนฺวคูติ โฆเสน อนุคตา, โฆสปฺปมาณํ คเหตฺวา ปสนฺนาติ อตฺโถฯ ฉนฺทราควสูเปตาติ ฉนฺทสฺส จ ราคสฺส จ วสํ อุเปตาฯ อชฺฌตฺตญฺจ น ชานาตีติ นิยกชฺฌตฺเต ตสฺส คุณํ น ชานาติฯ พหิทฺธา จ น ปสฺสตีติ พหิทฺธาปิสฺส ปฏิปตฺติํ น ปสฺสติฯ สมนฺตาวรโณติ สมนฺตโต อาวาริโต, สมนฺตา วา อาวรณมสฺสาติ สมนฺตาวรโณฯ โฆเสน วุยฺหตีติ โฆเสน นิยติ, น คุเณนฯ อชฺฌตฺตญฺจ น ชานาติ, พหิทฺธา จ วิปสฺสตีติ นิยกชฺฌตฺเต คุณํ น ชานาติ, พหิทฺธา ปนสฺส ปฏิปตฺติํ ปสฺสติฯ พหิทฺธา ผลทสฺสาวีติ ตสฺส ปเรหิ กตํ พหิทฺธา สกฺการผลํ ปสฺสนฺโตฯ วินีวรณทสฺสาวีติ วิวฏทสฺสาวีฯ น โส โฆเสน วุยฺหตีติ โส โฆเสน น นียติฯ

6. สราคสุตฺตวณฺณนา

[66] ฉฏฺเฐ โมหชํ จาปวิทฺทสูติ โมหชํ จาปิ อวิทฺทสู อปณฺฑิตาฯ สวิฆาตนฺติ สทุกฺขํฯ ทุขุทฺรยนฺติ อายติญฺจ ทุกฺขวฑฺฒิทายกํฯ อจกฺขุกาติ ปญฺญาจกฺขุรหิตาฯ ยถา ธมฺมา ตถา สนฺตาติ ยถา ราคาทโย ธมฺมา ฐิตา, ตถา สภาวาว หุตฺวาฯ น ตสฺเสวนฺติ มญฺญเรติ มยํ เอวํสนฺตา เอวํสภาวาติ ตสฺส น มญฺญเร, น มญฺญนฺตีติ อตฺโถฯ อิมสฺมิํ สุตฺเตปิ คาถาสุปิ วฏฺฏเมว กถิตํฯ