(7) 2. ปตฺตกมฺมวคฺโค

1. ปตฺตกมฺมสุตฺตวณฺณนา

[61] ทุติยสฺส ปฐเม อนิฏฺฐปฏิกฺเขเปน อิฏฺฐาฯ มเน กมนฺติ ปวิสนฺตีติ กนฺตาฯ มนํ อปฺปายนฺติ ปวฑฺเฒนฺตีติ มนาปาฯ ทุลฺลภาติ ปรมทุลฺลภาฯ โภคาติ ภุญฺชิตพฺพา รูปาทโย วิสยาฯ สหธมฺเมนาติ ธมฺเมเนว สทฺธิํ อุปฺปชฺชนฺตุ, มา ธมฺมูปฆาตํ กตฺวา อธมฺเมนาติฯ อถวา สหธมฺเมนาติ สการเณน, เตน เตน เสนาปติเสฏฺฐิฏฺฐานาทิการเณน สทฺธิํเยว อุปฺปชฺชนฺตูติ อตฺโถฯ ยโสติ ปริวารสมฺปตฺติฯ สห ญาตีภีติ ญาตเกหิ สทฺธิํฯ สห อุปชฺฌาเยหีติ สุขทุกฺเขสุ อุปนิชฺฌายิตพฺพตฺตา อุปชฺฌายสงฺขาเตหิ สนฺทิฏฺฐสมฺภตฺเตหิ สทฺธิํฯ

อกิจฺจํ กโรตีติ อกาตพฺพํ กโรติฯ กิจฺจํ อปราเธตีติ กตฺตพฺพยุตฺตกํ กิจฺจํ อกโรนฺโต ตํ อปราเธติ นามฯ ธํสตีติ ปตติ ปริหายติฯ อภิชฺฌาวิสมโลภนฺติ อภิชฺฌาสงฺขาตํ วิสมโลภํฯ ปชหตีติ นุทติ นีหรติฯ มหาปญฺโญติ มหนฺตปญฺโญฯ ปุถุปญฺโญติ ปุถุลปญฺโญฯ อาปาตทโสติ ตํ ตํ อตฺถํ อาปาเตติ ตเมว ปสฺสติ, สุขุมมฺปิสฺส อตฺถชาตํ อาปาตํ อาคจฺฉติเยวาติ อตฺโถฯ

อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหีติ อุฏฺฐานสงฺขาเตน วีริเยน อธิคเตหิฯ พาหาพลปริจิเตหีติ พาหาพเลน ปริจิเตหิ วฑฺฒิเตหิฯ เสทาวกฺขิตฺเตหีติ อวกฺขิตฺตเสเทหิ, เสทํ มุญฺจิตฺวา วายาเมน ปโยเคน สมธิคเตหีติ อตฺโถฯ ธมฺมิเกหีติ ธมฺมยุตฺเตหิฯ ธมฺมลทฺเธหีติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺเม อโกเปตฺวา ลทฺเธหิฯ ปตฺตกมฺมานีติ ยุตฺตกมฺมานิ อนุจฺฉวิกกมฺมานิฯ สุเขตีติ สุขิตํ กโรติฯ ปีเณตีติ ปีณิตํ พลสมฺปนฺนํ กโรติฯ ฐานคตํ โหตีติ การณคตํ โหติฯ กิํ ปน ตนฺติ? จตูสุ ปตฺตกมฺเมสุ เอกํ โภเคหิ กตฺตพฺพกมฺมํ โภคชาตเมว ฐานคตํฯ ปตฺตคตนฺติ ยุตฺตปฺปตฺตฏฺฐานคตํฯ อายตนโส ปริภุตฺตนฺติ การเณเนว ปริภุตฺตํ โภคชาตํ โหติฯ

ปริโยธาย สํวตฺตตีติ ปิทหิตฺวา วตฺตติฯ ยถา อคฺคิอาทีหิ อุปฺปนฺนาสุ อาปทาสุ, เอวํ อาทิตฺตเคหนิพฺพาปนาทีนํ อตฺถาย ธนปริจฺจาคํ กตฺวา ตาสํ อาปทานํ มคฺคํ ปิทหติ นิวาเรติฯ โสตฺถิํ อตฺตานํ กโรตีติ นิรุปทฺทวํ เขมํ อตฺตานํ กโรติฯ ญาติพลินฺติ ญาตกานํ พลิํฯ อติถิพลินฺติ อาคนฺตุกานํ พลิํฯ ปุพฺพเปตพลินฺติ ปรโลกคตานํ ญาตกานํ พลิํฯ ราชพลินฺติ รญฺโญ กตฺตพฺพยุตฺตกํ ราชพลิํฯ เทวตาพลินฺติ เทวตานํ กตฺตพฺพพลิํฯ สพฺพเมตํ เตสํ เตสํ ยถานุจฺฉวิกวเสน ทาตพฺพทานสฺส อธิวจนํฯ

ขนฺติโสรจฺเจ นิวิฏฺฐาติ อธิวาสนกฺขนฺติยญฺจ สุสีลตาย จ นิวิฏฺฐาฯ เอกมตฺตานํ ทเมนฺตีติ เอกํ อตฺตโนว อตฺตภาวํ อินฺทฺริยทเมน ทเมนฺติฯ สเมนฺตีติ อตฺตโน จิตฺตํ กิเลสวูปสมเนน สเมนฺติฯ