2. ทุติยปุญฺญาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา

[52] ทุติเย อริยกนฺเตหีติ มคฺคผลสมฺปยุตฺเตหิฯ ตานิ หิ อริยานํ กนฺตานิ โหนฺติ ปิยานิ มนาปานิฯ เสสํ สุตฺตนฺเต ตาว ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. 1.124 อาทโย) วุตฺตเมวฯ

คาถาสุ ปน สทฺธาติ โสตาปนฺนสฺส สทฺธา อธิปฺเปตาฯ สีลมฺปิ โสตาปนฺนสฺส สีลเมวฯ อุชุภูตญฺจ ทสฺสนนฺติ กายวงฺกาทีนํ อภาเวน ขีณาสวสฺส ทสฺสนํ อุชุภูตทสฺสนํ นามฯ อาหูติ กถยนฺติฯ ปสาทนฺติ พุทฺธธมฺมสงฺเฆสุ ปสาทํฯ ธมฺมทสฺสนนฺติ จตุสจฺจธมฺมทสฺสนํฯ

3. ปฐมสํวาสสุตฺตวณฺณนา

[53] ตติเย สมฺพหุลาปิ โข คหปตี จ คหปตานิโย จาติ พหุกา คหปตโย จ คหปตานิโย จ อาวาหวิวาหกรณตฺถาย คจฺฉนฺตา ตเมว มคฺคํ ปฏิปนฺนา โหนฺติฯ สํวาสาติ สหวาสา เอกโตวาสาฯ ฉโว ฉวายาติ คุณมรเณน มตตฺตา ฉโว คุณมรเณเนว มตาย ฉวาย สทฺธิํฯ เทวิยา สทฺธินฺติ คุเณหิ เทวิภูตาย สทฺธิํฯ ทุสฺสีโลติ นิสฺสีโลฯ ปาปธมฺโมติ ลามกธมฺโมฯ อกฺโกสกปริภาสโกติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสโก, ภยํ ทสฺเสตฺวา สนฺตชฺชเนน ปริภาสโกฯ เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

กทริยาติ ถทฺธมจฺฉริโนฯ ชานิปตโยติ ชยมฺปติกาฯ วทญฺญูติ ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺติฯ สญฺญตาติ สีลสํยเมน สมนฺนาคตาฯ ธมฺมชีวิโนติ ธมฺเม ฐตฺวา ชีวิกํ กปฺเปนฺตีติ ธมฺมชีวิโนฯ อตฺถาสํ ปจุรา โหนฺตีติ วฑฺฒิสงฺขาตา อตฺถา เอเตสํ พหู โหนฺติฯ ผาสุกํ อุปชายตีติ อญฺญมญฺญํ ผาสุวิหาโร ชายติฯ กามกามิโนติ กาเม กามยมานาฯ

4. ทุติยสํวาสสุตฺตวณฺณนา

[54] จตุตฺเถ กมฺมปถวเสน เทสนา ปวตฺติตาฯ เสสํ ตาทิสเมวฯ อิเมสุ ปน ทฺวีสุปิ สุตฺเตสุ อคาริกปฏิปทา กถิตาฯ โสตาปนฺนสกทาคามีนมฺปิ วฏฺฏติฯ

5-6. สมชีวีสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[55-56] ปญฺจเม เตนุปสงฺกมีติ กิมตฺถํ อุปสงฺกมิ? อนุคฺคณฺหนตฺถํฯ ตถาคโต หิ ตํ รฏฺฐํ ปาปุณนฺโต อิเมสํเยว ทฺวินฺนํ สงฺคณฺหนตฺถาย ปาปุณาติฯ นกุลปิตา กิร ปญฺจ ชาติสตานิ ตถาคตสฺส ปิตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ มหาปิตา, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬปิตาฯ นกุลมาตาปิ ปญฺจ ชาติสตานิ ตถาคตสฺส มาตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ มหามาตา, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬมาตาฯ เต สตฺถุ ทิฏฺฐกาลโต ปฏฺฐาย ปุตฺตสิเนหํ ปฏิลภิตฺวา ‘‘หนฺตาต, หนฺตาตา’’ติ วจฺฉกํ ทิสฺวา วจฺฉคิทฺธินี คาวี วิย วิรวมานา อุปสงฺกมิตฺวา ปฐมทสฺสเนเนว โสตาปนฺนา ชาตาฯ นิเวสเน ปญฺจสตานํ ภิกฺขูนํ อาสนานิ สทา ปญฺญตฺตาเนว โหนฺติฯ อิติ ภควา เตสํ อนุคฺคณฺหนตฺถาย อุปสงฺกมิฯ อติจริตาติ อติกฺกมิตาฯ อภิสมฺปรายญฺจาติ ปรโลเก จฯ สมสทฺธาติ สทฺธาย สมา เอกสทิสาฯ สีลาทีสุปิ เอเสว นโยฯ ฉฏฺฐํ เกวลํ ภิกฺขูนํ เทสิตํฯ เสสเมตฺถ ตาทิสเมวฯ

7. สุปฺปวาสาสุตฺตวณฺณนา

[57] สตฺตเม ปชฺชนิกนฺติ ตสฺส นิคมสฺส นามํฯ โกลิยานนฺติ โกลราชกุลานํฯ อายุํ โข ปน ทตฺวาติ อายุทานํ ทตฺวาฯ อายุสฺส ภาคินี โหตีติ อายุภาคปฏิลาภินี โหติ, อายุํ วา ภชนิกา โหติ, อายุปฺปฏิลาภินีติ อตฺโถฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ

รสสา อุเปตนฺติ รเสน อุเปตํ รสสมฺปนฺนํฯ อุชฺชุคเตสูติ กายวงฺกาทิรหิตตฺตา อุชุกเมว คเตสุ ขีณาสเวสุฯ จรณูปปนฺเนสูติ ปญฺจทสหิ จรณธมฺเมหิ สมนฺนาคเตสุฯ มหคฺคเตสูติ มหตฺตํ คเตสุฯ ขีณาสวานญฺเญเวตํ นามํฯ ปุญฺเญน ปุญฺญํ สํสนฺทมานาติ ปุญฺเญน สทฺธิํ ปุญฺญํ ฆฏยมานาฯ มหปฺผลา โลกวิทูน วณฺณิตาติ เอวรูปา ทานสงฺขาตา ทกฺขิณา ติวิธโลกํ วิทิตํ กตฺวา ฐิตตฺตา โลกวิทูนํ พุทฺธานํ วณฺณิตา, พุทฺเธหิ ปสตฺถาติ อตฺโถฯ ยญฺญมนุสฺสรนฺตาติ ยญฺญํ ทานํ อนุสฺสรนฺตาฯ เวทชาตาติ ตุฏฺฐิชาตาฯ