เมนู

วิสํยุตฺโตติ จตุนฺนํ โยคานํ ปหาเนน วิสํยุตฺโตฯ อนูปโยติ ตณฺหาทิฏฺฐิอุปเยหิ วิรหิโตฯ สพฺพาภิภูติ รูปาทีนิ สพฺพารมฺมณานิ อภิภวิตฺวา ฐิโตฯ ธีโรติ ธิติสมฺปนฺโนฯ สพฺพคนฺถปฺปโมจโนติ สพฺเพ จตฺตาโรปิ คนฺเถ โมเจตฺวา ฐิโตฯ ผุฏฺฐสฺสาติ ผุฏฺฐา อสฺสฯ อิทญฺจ กรณตฺเถ สามิวจนํฯ ปรมา สนฺตีติ นิพฺพานํฯ ตญฺหิ เตน ญาณผุสเนน ผุฏฺฐํฯ เตเนวาห – นิพฺพานํ อกุโตภยนฺติฯ อถ วา ปรมาสนฺตีติ อุตฺตมา สนฺติฯ กตรา สาติ? นิพฺพานํฯ ยสฺมา ปน นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถิ, ตสฺมา ตํ อกุโตภยนฺติ วุจฺจติฯ วิมุตฺโต อุปธิสงฺขเยติ อุปธิสงฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน ตทารมฺมณาย ผลวิมุตฺติยา วิมุตฺโตฯ สีโห อนุตฺตโรติ ปริสฺสยานํ สหนฏฺเฐน กิเลสานญฺจ หิํสนฏฺเฐน ตถาคโต อนุตฺตโร สีโห นามฯ พฺรหฺมนฺติ เสฏฺฐํฯ อิตีติ เอวํ ตถาคตสฺส คุเณ ชานิตฺวาฯ สงฺคมฺมาติ สมาคนฺตฺวาฯ ตํ นมสฺสนฺตีติ ตํ ตถาคตํ เต สรณํ คตา นมสฺสนฺติฯ อิทานิ ยํ วทนฺตา เต นมสฺสนฺติ, ตํ ทสฺเสตุํ ทนฺโตติอาทิ วุตฺตํฯ ตํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

4. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา

[24] จตุตฺถํ อตฺถุปฺปตฺติยํ นิกฺขิตฺตํฯ กตราย อตฺถุปฺปตฺติยนฺติ? ทสพลคุณกถายฯ อนาถปิณฺฑิกสฺส กิร ธีตา จูฬสุภทฺทา ‘‘สาเกตนคเร กาฬกเสฏฺฐิปุตฺตสฺส เคหํ คจฺฉิสฺสามี’’ติ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา, ‘‘ภนฺเต, อหํ มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลํ คจฺฉามิฯ สเจ ตตฺถ สกฺการํ ลภิสฺสามิ, เอกสฺมิํ ปุริเส เปสิยมาเน ปปญฺโจ ภวิสฺสติ, มํ อาวชฺเชยฺยาถ ภควา’’ติ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา อคมาสิฯ เสฏฺฐิ ‘‘สุณิสา เม อาคตา’’ติ มงฺคลํ กโรนฺโตว พหุํ ขาทนียโภชนียํ ปฏิยาเทตฺวา ปญฺจ อเจลกสตานิ นิมนฺเตสิฯ โส เตสุ นิสินฺเนสุ ‘‘ธีตา เม อาคนฺตฺวา อรหนฺเต วนฺทตู’’ติ จูฬสุภทฺทาย เปเสสิฯ อาคตผลา อริยสาวิกา อรหนฺเตติ วุตฺตมตฺเตเยว ‘‘ลาภา วต เม’’ติ อุฏฺฐหิตฺวา คตา เต นิสฺสิริกทสฺสเน อเจลเก ทิสฺวาว ‘‘สมณา นาม น เอวรูปา โหนฺติ, ตาต, เยสํ เนว อชฺฌตฺตํ หิรี, น พหิทฺธา โอตฺตปฺปํ อตฺถี’’ติ วตฺวา ‘‘น อิเม สมณา, ธีธี’’ติ เขฬํ ปาเตตฺวา นิวตฺติตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานเมว คตาฯ

ตโต อเจลกา ‘‘มหาเสฏฺฐิ กุโต เต เอวรูปา กาลกณฺณี ลทฺธา, กิํ สกลชมฺพุทีเป อญฺญา ทาริกา นตฺถี’’ติ เสฏฺฐิํ ปริภาสิํสุฯ โส ‘‘อาจริยา ชานิตฺวา วา กตํ โหตุ อชานิตฺวา วา, อหเมตฺถ ชานิสฺสามี’’ติ อเจลเก อุยฺโยเชตฺวา สุภทฺทาย สนฺติกํ คนฺตฺวา ‘‘อมฺม, กสฺมา เอวรูปํ อกาสิ, กสฺมา อรหนฺเต ลชฺชาเปสี’’ติ อาหฯ ตาต, อรหนฺตา นาม เอวรูปา น โหนฺตีติฯ อถ นํ โส อาห –

‘‘กีทิสา สมณา ตุยฺหํ, พาฬฺหํ โข เน ปสํสสิ;

กิํสีลา กิํสมาจารา, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา’’ติฯ

สา อาห –

‘‘สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมนา, สนฺตเตชา คุณมคฺคสณฺฐิตา;

โอกฺขิตฺตจกฺขู มิตภาณี, ตาทิสา สมณา มมฯ

‘‘วสนฺติ วนโมคยฺห, นาโค เฉตฺวาว พนฺธนํ;

เอกกิยา อทุติยา, ตาทิสา สมณา มมา’’ติฯ

เอวญฺจ ปน วตฺวา เสฏฺฐิสฺส ปุเร ฐตฺวา ติณฺณํ รตนานํ คุณํ กเถสิฯ เสฏฺฐิ ตสฺสา วจนํ สุตฺวา ‘‘ยทิ เอวํ, ตว สมเณ อาเนตฺวา มงฺคลํ กโรมา’’ติฯ สา ปุจฺฉิ ‘‘กทา กริสฺสถ, ตาตา’’ติฯ เสฏฺฐิ จินฺเตสิ – ‘‘กติปาหจฺจเยนาติ วุตฺเต เปเสตฺวา ปกฺโกสาเปยฺยา’’ติฯ อถ นํ ‘‘สฺเว อมฺมา’’ติ อาหฯ สา สายนฺหสมเย อุปริปาสาทํ อารุยฺห มหนฺตํ ปุปฺผสมุคฺคํ คเหตฺวา สตฺถุ คุเณ อนุสฺสริตฺวา อฏฺฐ ปุปฺผมุฏฺฐิโย ทสพลสฺส วิสฺสชฺเชตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคยฺห นมสฺสมานา อฏฺฐาสิฯ เอวญฺจ อวจ – ‘‘ภควา สฺเว ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหถา’’ติฯ ตานิ ปุปฺผานิ คนฺตฺวา ทสพลสฺส มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา อฏฺฐํสุฯ สตฺถา อาวชฺเชนฺโต ตํ การณํ อทฺทสฯ ธมฺมเทสนาปริโยสาเน อนาถปิณฺฑิกมหาเสฏฺฐิ ทสพลํ วนฺทิตฺวา ‘‘สฺเว, ภนฺเต, ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ มม เคเห ภิกฺขํ คณฺหถา’’ติ อาหฯ จูฬสุภทฺทาย นิมนฺติตมฺห เสฏฺฐีติฯ น, ภนฺเต, กญฺจิ อาคตํ ปสฺสามาติฯ อาม, เสฏฺฐิ, สทฺธา ปน อุปาสิกา ทูเร โยชนสตมตฺถเกปิ โยชนสหสฺสมตฺถเกปิ ฐิตา หิมวนฺโต วิย ปญฺญายตีติ วตฺวา –

‘‘ทูเร สนฺโต ปกาเสนฺติ, หิมวนฺโตว ปพฺพโต;

อสนฺเตตฺถ น ทิสฺสนฺติ, รตฺติํ ขิตฺตา ยถา สรา’’ติฯ (ธ. ป. 304) –

อิมํ คาถมาหฯ อนาถปิณฺฑิโก ‘‘ภนฺเต, มม, ธีตุ สงฺคหํ กโรถา’’ติ วนฺทิตฺวา ปกฺกามิฯ

สตฺถา อานนฺทตฺเถรํ อามนฺเตสิ – ‘‘อหํ, อานนฺท, สาเกตํ คมิสฺสามิ, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ สลากํ เทหิฯ ททนฺโต จ ฉฬภิญฺญานํเยว ทเทยฺยาสี’’ติฯ เถโร ตถา อกาสิฯ จูฬสุภทฺทา รตฺติภาคสมนนฺตเร จินฺเตสิ – ‘‘พุทฺธา นาม พหุกิจฺจา พหุกรณียา, มํ สลฺลกฺเขยฺย วา น วา, กิํ นุ โข กริสฺสามี’’ติฯ ตสฺมิํ ขเณ เวสฺสวโณ มหาราชา จูฬสุภทฺทาย กเถสิ – ‘‘ภทฺเท, มา โข ตฺวํ วิมนา อโหสิ, มา ทุมฺมนาฯ อธิวุตฺถํ เต ภควตา สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธิํ ภิกฺขุสงฺเฆนา’’ติฯ สา ตุฏฺฐปหฏฺฐา ทานเมว สํวิทหิฯ สกฺโกปิ โข เทวราชา วิสฺสกมฺมํ อามนฺเตสิ – ‘‘ตาต, ทสพโล จูฬสุภทฺทาย สนฺติกํ สาเกตนครํ คจฺฉิสฺสติ, ปญฺจ กูฏาคารสตานิ มาเปหี’’ติฯ โส ตถา อกาสิฯ สตฺถา ปญฺจหิ ฉฬภิญฺญสเตหิ ปริวุโต กูฏาคารยาเนน มณิวณฺณํ อากาสํ วิลิขนฺโต วิย สาเกตนครํ อคมาสิฯ

สุภทฺทา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อาห – ‘‘ภนฺเต, มยฺหํ สสุรปกฺโข มิจฺฉาทิฏฺฐิโก, สาธุ เตสํ อนุจฺฉวิกธมฺมํ กเถถา’’ติฯ สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ กาฬกเสฏฺฐิ โสตาปนฺโน หุตฺวา อตฺตโน อุยฺยานํ ทสพลสฺส อทาสิฯ อเจลกา ‘‘อมฺหากํ ปฐมํ ทินฺน’’นฺติ นิกฺขมิตุํ น อิจฺฉนฺติฯ ‘‘คจฺฉถ นีหริตพฺพนิยาเมน เต นีหรถา’’ติ สพฺเพ นีหราเปตฺวา ตตฺเถว สตฺถุ วิหารํ กาเรตฺวา พฺรหฺมเทยฺยํ กตฺวา อุทกํ ปาเตสิ ฯ โส กาฬเกน การิตตาย กาฬการาโม นาม ชาโตฯ ภควา ตสฺมิํ สมเย ตตฺถ วิหรติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สาเกเต วิหรติ กาฬการาเม’’ติฯ

ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ปญฺจสเต ภิกฺขู อามนฺเตสิฯ

เต กิร สาเกตนครวาสิโน กุลปุตฺตา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา อุปฏฺฐานสาลาย นิสินฺนา ‘‘อโห พุทฺธคุณา นาม มหนฺตา, เอวรูปํ นาม มิจฺฉาทิฏฺฐิกํ กาฬกเสฏฺฐิํ ทิฏฺฐิโต โมเจตฺวา โสตาปตฺติผลํ ปาเปตฺวา สกลนครํ สตฺถารา เทวโลกสทิสํ กต’’นฺติ ทสพลสฺส คุณํ กเถนฺติฯ สตฺถา เตสํ คุณํ กเถนฺตานํ จิตฺตํ อุปปริกฺขิตฺวา – ‘‘มยิ คเต มหตี เทสนา สมุฏฺฐิสฺสติ, เทสนาปริโยสาเน จ อิเม ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหิสฺสนฺติ, มหาปถวี อุทกปริยนฺตํ กตฺวา กมฺปิสฺสตี’’ติ ธมฺมสภํ คนฺตฺวา ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน เต ภิกฺขู อาทิํ กตฺวา ยํ, ภิกฺขเว, สเทวกสฺส โลกสฺสาติ อิมํ เทสนํ อารภิฯ เอวมิทํ สุตฺตํ คุณกถาย นิกฺขิตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

ตตฺถ ‘‘ตมหํ ชานามี’’ติ ปทปริโยสาเน มหาปถวี อุทกปริยนฺตํ กตฺวา อกมฺปิตฺถฯ อพฺภญฺญาสินฺติ อภิอญฺญาสิํ, ชานินฺติ อตฺโถฯ วิทิตนฺติ ปากฏํ กตฺวา ญาตํฯ อิมินา เอตํ ทสฺเสติ – อญฺเญ ชานนฺติเยว, มยา ปน ปากฏํ กตฺวา วิทิตนฺติฯ อิเมหิ ตีหิ ปเทหิ สพฺพญฺญุตภูมิ นาม กถิตาฯ ตํ ตถาคโต น อุปฏฺฐาสีติ ตํ ฉทฺวาริกํ อารมฺมณํ ตถาคโต ตณฺหาย วา ทิฏฺฐิยา วา น อุปฏฺฐาสิ น อุปคญฺฉิฯ อยญฺหิ ปสฺสติ ภควา จกฺขุนา รูปํ, ฉนฺทราโค ภควโต นตฺถิ, สุวิมุตฺตจิตฺโต โส ภควาฯ สุณาติ ภควา โสเตน สทฺทํฯ ฆายติ ภควา ฆาเนน คนฺธํฯ สายติ ภควา ชิวฺหาย รสํฯ ผุสติ ภควา กาเยน โผฏฺฐพฺพํฯ วิชานาติ ภควา มนสา ธมฺมํ, ฉนฺทราโค ภควโต นตฺถิ, สุวิมุตฺตจิตฺโต โส ภควาฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘ตํ ตถาคโต น อุปฏฺฐาสี’’ติฯ อิมินา ปเทน ขีณาสวภูมิ กถิตาติ เวทิตพฺพาฯ

ตํ มมสฺส มุสาติ ตํ เม วจนํ มุสาวาโท นาม ภเวยฺยฯ ตํ ปสฺส ตาทิสเมวาติ ตมฺปิ มุสาวาโท ภเวยฺยฯ ตํ มมสฺส กลีติ ตํ วจนํ มยฺหํ โทโส ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ เอตฺตาวตา สจฺจภูมิ นาม กถิตาติ เวทิตพฺพาฯ

ทฏฺฐา ทฏฺฐพฺพนฺติ ทิสฺวา ทฏฺฐพฺพํฯ ทิฏฺฐํ น มญฺญตีติ ตํ ทิฏฺฐํ รูปายตนํ ‘‘อหํ มหาชเนน ทิฏฺฐเมว ปสฺสามี’’ติ ตณฺหามานทิฏฺฐีหิ น มญฺญติฯ อทิฏฺฐํ น มญฺญตีติ ‘‘อหํ มหาชเนน อทิฏฺฐเมว เอตํ ปสฺสามี’’ติ เอวมฺปิ ตณฺหาทีหิ มญฺญนาหิ น มญฺญติฯ ทฏฺฐพฺพํ น มญฺญตีติ ‘‘มหาชเนน ทิฏฺฐํ ปสฺสามี’’ติ เอวมฺปิ ตาหิ มญฺญนาหิ น มญฺญติฯ ทฏฺฐพฺพญฺหิ อทิฏฺฐมฺปิ โหติเยวฯ เอวรูปานิ หิ วจนานิ ตีสุปิ กาเลสุ ลพฺภนฺติ, เตนสฺส อตฺโถ วุตฺโตฯ

ทฏฺฐารํ น มญฺญตีติ ปสฺสิตารํ เอกสตฺตํ นาม ตาหิ มญฺญนาหิ น มญฺญตีติ อตฺโถฯ เสสฏฺฐาเนสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิมินา เอตฺตเกน ฐาเนน สุญฺญตาภูมิ นาม กถิตาฯ

อิติ โข, ภิกฺขเวติ เอวํ โข, ภิกฺขเวฯ ตาทีเยว ตาทีติ ตาทิตา นาม เอกสทิสตาฯ ตถาคโต จ ยาทิโส ลาภาทีสุ, ตาทิโสว อลาภาทีสุฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘ลาเภปิ ตาที, อลาเภปิ ตาทีฯ ยเสปิ ตาที, อยเสปิ ตาทีฯ นินฺทายปิ ตาที, ปสํสายปิ ตาทีฯ สุเขปิ ตาที, ทุกฺเขปิ ตาที’’ติ (มหานิ. 38, 192)ฯ อิมาย ตาทิตาย ตาทีฯ ตมฺหา จ ปน ตาทิมฺหาติ ตโต ตถาคตตาทิโต อญฺโญ อุตฺตริตโร วา ปณีตตโร วา ตาที นตฺถีติ เอตฺตาวตา ตาทิภูมิ นาม กถิตาฯ อิมาหิ ปญฺจภูมีหิ เทสนํ นิฏฺฐาเปนฺตสฺส ปญฺจสุปิ ฐาเนสุ มหาปถวี สกฺขิภาเวน อกมฺปิตฺถฯ เทสนาปริโยสาเน เต ปญฺจสเต อธุนาปพฺพชิเต กุลปุตฺเต อาทิํ กตฺวา ตํ ฐานํ ปตฺตานํ เทวมนุสฺสานํ จตุราสีติ ปาณสหสฺสานิ อมตปานํ ปิวิํสุฯ

ภควาปิ สุตฺตํ นิฏฺฐาเปตฺวา คาถาหิ กูฏํ คณฺหนฺโต ยํกิญฺจีติอาทิมาหฯ ตตฺถ อชฺโฌสิตํ สจฺจมุตํ ปเรสนฺติ ปเรสํ สทฺธาย ปรปตฺติยายนาย สจฺจมุตนฺติ มญฺญิตฺวา อชฺโฌสิตํ คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐาเปตฺวา คหิตํฯ สยสํวุเตสูติ สยเมว สํวริตฺวา ปิยายิตฺวา คหิตคหเณสุ, ทิฏฺฐิคติเกสูติ อตฺโถฯ ทิฏฺฐิคติกา หิ สยํ สํวุตาติ วุจฺจนฺติฯ สจฺจํ มุสา วาปิ ปรํ ทเหยฺยาติ เตสุ สยํ สํวุตสงฺขาเตสุ ทิฏฺฐิคติเกสุ ตถาคโต ตาที เตสํ เอกมฺปิ วจนํ ‘‘อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญ’’นฺติ เอวํ สจฺจํ มุสา วาปิ ปรํ อุตฺตมํ กตฺวา น โอทเหยฺย, น สทฺทเหยฺย, น ปตฺติยาเยยฺยฯ เอตญฺจ สลฺลนฺติ เอตํ ทิฏฺฐิสลฺลํฯ ปฏิกจฺจ ทิสฺวาติ ปุเรตรํ โพธิมูเลเยว ทิสฺวาฯ วิสตฺตาติ ลคฺคา ลคิตา ปลิพุทฺธาฯ ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺติ ยถายํ ปชา อชฺโฌสิตา คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐาเปตฺวา วิสตฺตา ลคฺคา ลคิตา, เอวํ อหมฺปิ ชานามิ ปสฺสามิฯ ตถา เอวํ ยถา เอตาย ปชาย คหิตนฺติ เอวํ อชฺโฌสิตํ นตฺถิ ตถาคตานนฺติ อตฺโถฯ

5. พฺรหฺมจริยสุตฺตวณฺณนา

[25] ปญฺจเม ชนกุหนตฺถนฺติ ตีหิ กุหนวตฺถูหิ ชนสฺส กุหนตฺถายฯ น ชนลปนตฺถนฺติ น ชนสฺส อุปลาปนตฺถํฯ น ลาภสกฺการสิโลกานิสํสตฺถนฺติ น จีวราทิถุติวจนตฺถํฯ น อิติวาทปฺปโมกฺขานิสํสตฺถนฺติ น เตน เตน การเณน กตวาทานิสํสตฺถํ, น วาทสฺส ปโมกฺขานิสํสตฺถํฯ น อิติ มํ ชโน ชานาตูติ น ‘‘เอวํ กิร เอส ภิกฺขุ, เอวํ กิร เอส ภิกฺขู’’ติ ชนสฺส ชานนตฺถายฯ สํวรตฺถนฺติ ปญฺจหิ สํวเรหิ สํวรณตฺถายฯ ปหานตฺถนฺติ ตีหิ ปหาเนหิ ปชหนตฺถายฯ วิราคตฺถนฺติ ราคาทีนํ วิรชฺชนตฺถายฯ นิโรธตฺถนฺติ เตสํเยว นิรุชฺฌนตฺถายฯ อนีติหนฺติ อิติหปริวชฺชิตํ, อปรปตฺติยนฺติ อตฺโถฯ นิพฺพาโนคธคามินนฺติ นิพฺพานสฺส อนฺโตคามินํฯ มคฺคพฺรหฺมจริยญฺหิ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กริตฺวา นิพฺพานสฺส อนฺโตเยว วตฺตติ ปวตฺตติฯ ปฏิปชฺชนฺตีติ ทุวิธมฺปิ ปฏิปชฺชนฺติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กเถตฺวา คาถาสุ วิวฏฺฏเมว กถิตํฯ

6. กุหสุตฺตวณฺณนา

[26] ฉฏฺเฐ กุหาติ กุหกาฯ ถทฺธาติ โกเธน จ มาเนน จ ถทฺธาฯ ลปาติ อุปลาปกาฯ สิงฺคีติ ‘‘ตตฺถ กตมํ สิงฺคํ, ยํ สิงฺคํ สิงฺคารตา จาตุรตา จาตุริยํ ปริกฺขตฺตตา ปาริกฺขตฺติย’’นฺติ (วิภ. 852) เอวํ วุตฺเตหิ สิงฺคสทิเสหิ ปากฏกิเลเสหิ สมนฺนาคตาฯ อุนฺนฬาติ อุคฺคตนฬา ตุจฺฉมานํ อุกฺขิปิตฺวา ฐิตาฯ อสมาหิตาติ จิตฺเตกคฺคมตฺตสฺสาปิ อลาภิโนฯ เม เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู มามกาติ เต มยฺหํ ภิกฺขู มม สนฺตกา น โหนฺติฯ ‘‘เต มยฺห’’นฺติ อิทํ ปน สตฺถารํ อุทฺทิสฺส ปพฺพชิตตฺตา วุตฺตํฯ เต โข เม, ภิกฺขเว, ภิกฺขู มามกาติ อิธาปิ เมติ อตฺตานํ อุทฺทิสฺส ปพฺพชิตตฺตา วทติ, สมฺมาปฏิปนฺนตฺตา ปน ‘‘มามกา’’ติ อาหฯ วุทฺธิํ วิรูฬฺหิํ เวปุลฺลํ อาปชฺชนฺตีติ สีลาทีหิ คุเณหิ วฑฺฒนโต วุทฺธิํ, นิจฺจลภาเวน วิรูฬฺหิํ, สพฺพตฺถ ปตฺถฏตาย เวปุลฺลํ ปาปุณนฺติฯ เต ปเนเต ยาว อรหตฺตมคฺคา วิรุหนฺติ, อรหตฺตผลํ ปตฺเต วิรูฬฺหา นาม โหนฺติฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเตปิ คาถาสุปิ วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํฯ