วิสํยุตฺโตติ จตุนฺนํ โยคานํ ปหาเนน วิสํยุตฺโตฯ อนูปโยติ ตณฺหาทิฏฺฐิอุปเยหิ วิรหิโตฯ สพฺพาภิภูติ รูปาทีนิ สพฺพารมฺมณานิ อภิภวิตฺวา ฐิโตฯ ธีโรติ ธิติสมฺปนฺโนฯ สพฺพคนฺถปฺปโมจโนติ สพฺเพ จตฺตาโรปิ คนฺเถ โมเจตฺวา ฐิโตฯ ผุฏฺฐสฺสาติ ผุฏฺฐา อสฺสฯ อิทญฺจ กรณตฺเถ สามิวจนํฯ ปรมา สนฺตีติ นิพฺพานํฯ ตญฺหิ เตน ญาณผุสเนน ผุฏฺฐํฯ เตเนวาห – นิพฺพานํ อกุโตภยนฺติฯ อถ วา ปรมาสนฺตีติ อุตฺตมา สนฺติฯ กตรา สาติ? นิพฺพานํฯ ยสฺมา ปน นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถิ, ตสฺมา ตํ อกุโตภยนฺติ วุจฺจติฯ วิมุตฺโต อุปธิสงฺขเยติ อุปธิสงฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน ตทารมฺมณาย ผลวิมุตฺติยา วิมุตฺโตฯ สีโห อนุตฺตโรติ ปริสฺสยานํ สหนฏฺเฐน กิเลสานญฺจ หิํสนฏฺเฐน ตถาคโต อนุตฺตโร สีโห นามฯ พฺรหฺมนฺติ เสฏฺฐํฯ อิตีติ เอวํ ตถาคตสฺส คุเณ ชานิตฺวาฯ สงฺคมฺมาติ สมาคนฺตฺวาฯ ตํ นมสฺสนฺตีติ ตํ ตถาคตํ เต สรณํ คตา นมสฺสนฺติฯ อิทานิ ยํ วทนฺตา เต นมสฺสนฺติ, ตํ ทสฺเสตุํ ทนฺโตติอาทิ วุตฺตํฯ ตํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

4. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา

[24] จตุตฺถํ อตฺถุปฺปตฺติยํ นิกฺขิตฺตํฯ กตราย อตฺถุปฺปตฺติยนฺติ? ทสพลคุณกถายฯ อนาถปิณฺฑิกสฺส กิร ธีตา จูฬสุภทฺทา ‘‘สาเกตนคเร กาฬกเสฏฺฐิปุตฺตสฺส เคหํ คจฺฉิสฺสามี’’ติ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา, ‘‘ภนฺเต, อหํ มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลํ คจฺฉามิฯ สเจ ตตฺถ สกฺการํ ลภิสฺสามิ, เอกสฺมิํ ปุริเส เปสิยมาเน ปปญฺโจ ภวิสฺสติ, มํ อาวชฺเชยฺยาถ ภควา’’ติ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา อคมาสิฯ เสฏฺฐิ ‘‘สุณิสา เม อาคตา’’ติ มงฺคลํ กโรนฺโตว พหุํ ขาทนียโภชนียํ ปฏิยาเทตฺวา ปญฺจ อเจลกสตานิ นิมนฺเตสิฯ โส เตสุ นิสินฺเนสุ ‘‘ธีตา เม อาคนฺตฺวา อรหนฺเต วนฺทตู’’ติ จูฬสุภทฺทาย เปเสสิฯ อาคตผลา อริยสาวิกา อรหนฺเตติ วุตฺตมตฺเตเยว ‘‘ลาภา วต เม’’ติ อุฏฺฐหิตฺวา คตา เต นิสฺสิริกทสฺสเน อเจลเก ทิสฺวาว ‘‘สมณา นาม น เอวรูปา โหนฺติ, ตาต, เยสํ เนว อชฺฌตฺตํ หิรี, น พหิทฺธา โอตฺตปฺปํ อตฺถี’’ติ วตฺวา ‘‘น อิเม สมณา, ธีธี’’ติ เขฬํ ปาเตตฺวา นิวตฺติตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานเมว คตาฯ