10. โยคสุตฺตวณฺณนา

[10] ทสเม วฏฺฏสฺมิํ โยเชนฺตีติ โยคาฯ กามโยโคติอาทีสุ ปญฺจกามคุณิโก ราโค กามโยโคฯ รูปารูปภเวสุ ฉนฺทราโค ภวโยโค, ตถา ฌานนิกนฺติฯ สสฺสตทิฏฺฐิสหคโต จ ราโค ทฺวาสฏฺฐิ ทิฏฺฐิโย จ ทิฏฺฐิโยโคฯ จตูสุ สจฺเจสุ อญฺญาณํ อวิชฺชาโยโคฯ กาเมสุ วา โยเชตีติ กามโยโคฯ ภเวสุ โยเชตีติ ภวโยโคฯ ทิฏฺฐีสุ โยเชตีติ ทิฏฺฐิโยโคฯ อวิชฺชาย โยเชตีติ อวิชฺชาโยโคติ เหฏฺฐา วุตฺตธมฺมานํเยเวตํ อธิวจนํฯ

อิทานิ เต วิตฺถาเรตฺวา ทสฺเสนฺโต กตโม จ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ สมุทยนฺติ อุปฺปตฺติํฯ อตฺถงฺคมนฺติ เภทํฯ อสฺสาทนฺติ มธุรภาวํฯ อาทีนวนฺติ อมธุรภาวํ โทสํฯ นิสฺสรณนฺติ นิสฺสฏภาวํฯ กาเมสูติ วตฺถุกาเมสุฯ กามราโคติ กาเม อารพฺภ อุปฺปนฺนราโคฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อนุเสตีติ นิพฺพตฺตติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, กามโยโคติ, ภิกฺขเว, อิทํ กาเมสุ โยชนการณํ พนฺธนการณํ วุจฺจตีติ เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

ผสฺสายตนานนฺติ จกฺขาทีนํ จกฺขุสมฺผสฺสาทิการณานํฯ อวิชฺชา อญฺญาณนฺติ ญาณปฏิปกฺขภาเวน อญฺญาณสงฺขาตา อวิชฺชาฯ อิติ กามโยโคติ เอตฺถ อิติ สทฺโท จตูหิปิ โยเคหิ สทฺธิํ โยเชตพฺโพ ‘‘เอวํ กามโยโค, เอวํ ภวโยโค’’ติฯ สํยุตฺโตติ ปริวาริโตฯ ปาปเกหีติ ลามเกหิฯ อกุสเลหีติ อโกสลฺลสมฺภูเตหิฯ สํกิเลสิเกหีติ สํกิเลสนเกหิ, ปสนฺนสฺส จิตฺตสฺส ปสนฺนภาวทูสเกหีติ อตฺโถฯ โปโนพฺภวิเกหีติ ปุนพฺภวนิพฺพตฺตเกหิฯ สทเรหีติ สทรเถหิฯ ทุกฺขวิปาเกหีติ วิปากกาเล ทุกฺขุปฺปาทเกหิฯ อายติํ ชาติชรามรณิเกหีติ อนาคเต ปุนปฺปุนํ ชาติชรามรณนิพฺพตฺตเกหิฯ ตสฺมา อโยคกฺเขมีติ วุจฺจตีติ ยสฺมา อปฺปหีนโยโค ปุคฺคโล เอเตหิ ธมฺเมหิ สมฺปยุตฺโต โหติ, ตสฺมา จตูหิ โยเคหิ เขมํ นิพฺพานํ อนธิคตตฺตา น โยคกฺเขมีติ วุจฺจติฯ

วิสํโยโคติ วิสํโยชนการณานิฯ กามโยควิสํโยโคติ กามโยคโต วิสํโยชนการณํฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ อสุภชฺฌานํ กามโยควิสํโยโค, ตํ ปาทกํ กตฺวา อธิคโต อนาคามิมคฺโค เอกนฺเตเนว กามโยควิสํโยโค นามฯ