8. ทุติยอนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา

[131] อฏฺฐเม อิทํ เต มานสฺมินฺติ อยํ เต นววิเธน วฑฺฒิตมาโนติ อตฺโถฯ อิทํ เต อุทฺธจฺจสฺมินฺติ อิทํ ตว อุทฺธจฺจํ จิตฺตสฺส อุทฺธตภาโวฯ อิทํ เต กุกฺกุจฺจสฺมินฺติ อิทํ ตว กุกฺกุจฺจํฯ

9. ปฏิจฺฉนฺนสุตฺตวณฺณนา

[132] นวเม อาวหนฺตีติ นิยฺยนฺติฯ ปฏิจฺฉนฺโน อาวหตีติ ปฏิจฺฉนฺโนว หุตฺวา นิยฺยาติฯ วิวโฏ วิโรจตีติ เอตฺถ เอกโต อุภโต อตฺตโต สพฺพตฺถกโตติ จตุพฺพิธา วิวฏตา เวทิตพฺพาฯ ตตฺถ เอกโต วิวฏํ นาม อสาธารณสิกฺขาปทํฯ อุภโต วิวฏํ นาม สาธารณสิกฺขาปทํฯ อตฺตโต วิวฏํ นาม ปฏิลทฺธธมฺมคุโณฯ สพฺพตฺถกวิวฏํ นาม เตปิฏกํ พุทฺธวจนํฯ

10. เลขสุตฺตวณฺณนา

[133] ทสเม อภิณฺหนฺติ อภิกฺขณํ นิรนฺตรํฯ อาคาฬฺเหนาติ คาฬฺเหน กกฺขเฬนฯ ผรุเสนาติ ผรุสวจเนนฯ คาฬฺหํ กตฺวา ผรุสํ กตฺวา วุจฺจมาโนปีติ อตฺโถฯ อมนาเปนาติ มนํ อนลฺลียนฺเตน อวฑฺฒนฺเตนฯ สนฺธิยติเมวาติ ฆฏิยติเยวฯ สํสนฺทติเมวาติ นิรนฺตโรว โหติฯ สมฺโมทติเมวาติ เอกีภาวเมว คจฺฉติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

กุสินารวคฺโค ตติโยฯ

(14) 4. โยธาชีววคฺโค

1. โยธาชีวสุตฺตวณฺณนา

[134] จตุตฺถสฺส ปฐเม ยุทฺธํ อุปชีวตีติ โยธาชีโวฯ ราชารโหติ รญฺโญ อนุจฺฉวิโกฯ ราชโภคฺโคติ รญฺโญ อุปโภคปริโภโคฯ องฺคนฺเตว สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ หตฺโถ วิย ปาโท วิย จ อวสฺสํ อิจฺฉิตพฺพตฺตา องฺคนฺติ สงฺขฺยํ คจฺฉติฯ ทูเร ปาตี โหตีติ อุทเก อุสภมตฺตํ , ถเล อฏฺฐุสภมตฺตํ, ตโต วา อุตฺตรินฺติ ทูเร กณฺฑํ ปาเตติฯ ทุฏฺฐคามณิอภยสฺส หิ โยธาชีโว นวอุสภมตฺตํ กณฺฑํ ปาเตสิ, ปจฺฉิมภเว โพธิสตฺโต โยชนปฺปมาณํฯ อกฺขณเวธีติ อวิราธิตเวธี, อกฺขณํ วา วิชฺชุ วิชฺชนฺตริกาย วิชฺฌิตุํ สมตฺโถติ อตฺโถฯ มหโต กายสฺส ปทาเลตาติ เอกโตพทฺธํ ผลกสตมฺปิ มหิํสจมฺมสตมฺปิ องฺคุฏฺฐปมาณพหลํ โลหปฏฺฏมฺปิ จตุรงฺคุลพหลํ อสนปทรมฺปิ วิทตฺถิพหลํ อุทุมฺพรปทรมฺปิ ทีฆนฺเตน วาลิกสกฏมฺปิ วินิวิชฺฌิตุํ สมตฺโถติ อตฺโถฯ ยํกิญฺจิ รูปนฺติอาทิ วิสุทฺธิมคฺเค วิตฺถาริตเมวฯ เนตํ มมาติอาทิ ตณฺหามานทิฏฺฐิปฏิกฺเขปวเสน วุตฺตํฯ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสตีติ สมฺมา เหตุนา การเณน สหวิปสฺสนาย มคฺคปญฺญาย ปสฺสติฯ ปทาเลตีติ อรหตฺตมคฺเคน ปทาเลติฯ

2. ปริสาสุตฺตวณฺณนา

[135] ทุติเย อุกฺกาจิตวินีตาติ อปฺปฏิปุจฺฉิตฺวา วินีตา ทุพฺพินีตปริสาฯ ปฏิปุจฺฉาวินีตาติ ปุจฺฉิตฺวา วินีตา สุวินีตปริสาฯ ยาวตาวินีตาติ ปมาณวเสน วินีตา, ปมาณํ ญตฺวา วินีตปริสาติ อตฺโถฯ ‘‘ยาวตชฺฌา’’ติ ปาฬิยา ปน ยาว อชฺฌาสยาติ อตฺโถ, อชฺฌาสยํ ญตฺวา วินีตปริสาติ วุตฺตํ โหติฯ ตติยํ อุตฺตานเมวฯ

4. อุปฺปาทาสุตฺตวณฺณนา

[137] จตุตฺเถ ธมฺมฏฺฐิตตาติ สภาวฏฺฐิตตาฯ ธมฺมนิยามตาติ สภาวนิยามตาฯ สพฺเพ สงฺขาราติ จตุภูมกสงฺขาราฯ อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจาฯ ทุกฺขาติ สมฺปฏิปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขาฯ อนตฺตาติ อวสวตฺตนฏฺเฐน อนตฺตาฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต ตีณิ ลกฺขณานิ มิสฺสกานิ กถิตานิฯ