เมนู

4. สมณพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[107] จตุตฺเถ สามญฺญตฺถนฺติ จตุพฺพิธํ อริยผลํฯ อิตรํ ตสฺเสว เววจนํฯ สามญฺญตฺเถน วา จตฺตาโร มคฺคา, พฺรหฺมญฺญตฺเถน จตฺตาริ ผลานิฯ อิเมสุ ปน จตูสุปิ สุตฺเตสุ ขนฺธโลโกว กถิโตฯ

5. รุณฺณสุตฺตวณฺณนา

[108] ปญฺจมํ อตฺถุปฺปตฺติยา นิกฺขิตฺตํฯ กตราย อตฺถุปฺปตฺติยา? ฉพฺพคฺคิยานํ อนาจาเรฯ เต กิร คายนฺตา นจฺจนฺตา หสนฺตา วิจริํสุฯ ภิกฺขู ทสพลสฺส อาโรจยิํสุฯ สตฺถา เต ปกฺโกสาเปตฺวา เตสํ โอวาทตฺถาย อิทํ สุตฺตํ อารภิฯ ตตฺถ รุณฺณนฺติ โรทิตํฯ อุมฺมตฺตกนฺติ อุมฺมตฺตกกิริยาฯ โกมารกนฺติ กุมารเกหิ กตฺตพฺพกิจฺจํฯ ทนฺตวิทํสกหสิตนฺติ ทนฺเต ทสฺเสตฺวา ปาณิํ ปหรนฺตานํ มหาสทฺเทน หสิตํฯ เสตุฆาโต คีเตติ คีเต โว ปจฺจยฆาโต โหตุ, สเหตุกํ คีตํ ปชหถาติ ทีเปติฯ นจฺเจปิ เอเสว นโยฯ อลนฺติ ยุตฺตํฯ ธมฺมปฺปโมทิตานํ สตนฺติ เอตฺถ ธมฺโม วุจฺจติ การณํ, เกนจิเทว การเณน ปมุทิตานํ สนฺตานํฯ สิตํ สิตมตฺตายาติ ตสฺมิํ สิตการเณ สติ ยํ สิตํ กโรถ, ตํ โว สิตมตฺตาย อคฺคทนฺเต ทสฺเสตฺวา ปหฏฺฐาการมตฺตทสฺสนายเยว ยุตฺตนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

6. อติตฺติสุตฺตวณฺณนา

[109] ฉฏฺเฐ โสปฺปสฺสาติ นิทฺทายฯ ปฏิเสวนาย นตฺถิ ติตฺตีติ ยถา ยถา ปฏิเสวติ, ตถา ตถา รุจฺจติเยวาติ ติตฺติ นาม นตฺถิฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ สเจ หิ มหาสมุทฺเท อุทกํ สุรา ภเวยฺย, สุราโสณฺโฑ จ มจฺโฉ หุตฺวา นิพฺพตฺเตยฺย, ตสฺส ตตฺถ จรนฺตสฺสปิ สยนฺตสฺสปิ ติตฺติ นาม น ภเวยฺยฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏเมว กถิตํฯ

7. อรกฺขิตสุตฺตวณฺณนา

[110] สตฺตเม อวสฺสุตํ โหตีติ ตินฺตํ โหติฯ น ภทฺทกํ มรณํ โหตีติ อปาเย ปฏิสนฺธิปจฺจยตาย น ลทฺธกํ โหติฯ กาลกิริยาติ ตสฺเสว เววจนํฯ สุกฺกปกฺเข สคฺเค ปฏิสนฺธิปจฺจยตาย ภทฺทกํ โหติ ลทฺธกํฯ ตํ ปน เอกนฺเตน โสตาปนฺนาทีนํ ติณฺณํ อริยสาวกานํเยว วฏฺฏติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

8. พฺยาปนฺนสุตฺตวณฺณนา

[111] อฏฺฐเม พฺยาปนฺนนฺติ ปกติภาวํ ชหิตฺวา ฐิตํฯ เสสํ ปุริมสุตฺเต วุตฺตนยเมวฯ

9. ปฐมนิทานสุตฺตวณฺณนา

[112] นวเม นิทานานีติ การณานิฯ กมฺมานํ สมุทยายาติ วฏฺฏคามิกมฺมานํ ปิณฺฑกรณตฺถายฯ โลภปกตนฺติ โลเภน ปกตํฯ สาวชฺชนฺติ สโทสํฯ ตํ กมฺมํ กมฺมสมุทยาย สํวตฺตตีติ ตํ กมฺมํ อญฺเญสมฺปิ วฏฺฏคามิกมฺมานํ สมุทยาย ปิณฺฑกรณตฺถาย สํวตฺตติฯ น ตํ กมฺมํ กมฺมนิโรธายาติ ตํ ปน กมฺมํ วฏฺฏคามิกมฺมานํ นิโรธตฺถาย น สํวตฺตติฯ สุกฺกปกฺเข กมฺมานํ สมุทยายาติ วิวฏฺฏคามิกมฺมานํ สมุทยตฺถายฯ อิมินา นเยน สพฺพํ อตฺถโต เวทิตพฺพํฯ

10. ทุติยนิทานสุตฺตวณฺณนา

[113] ทสเม กมฺมานนฺติ วฏฺฏคามิกมฺมานเมวฯ ฉนฺทราคฏฺฐานิเยติ ฉนฺทราคสฺส การณภูเตฯ อารพฺภาติ อาคมฺม สนฺธาย ปฏิจฺจฯ ฉนฺโทติ ตณฺหาฉนฺโทฯ โย เจตโส สาราโคติ โย จิตฺตสฺส ราโค รชฺชนา รชฺชิตตฺตํ, เอตมหํ สํโยชนํ วทามิ, พนฺธนํ วทามีติ อตฺโถฯ สุกฺกปกฺเข กมฺมานนฺติ วิวฏฺฏคามิกมฺมานํฯ ตทภินิวตฺเตตีติ ตํ อภินิวตฺเตติฯ ยทา วา เตน วิปาโก ญาโต โหติ วิทิโต, ตทา เต เจว ธมฺเม ตญฺจ วิปากํ อภินิวตฺเตติฯ อิมินา จ ปเทน วิปสฺสนา กถิตา, ตทภินิวตฺเตตฺวาติ อิมินา มคฺโคฯ เจตสา อภินิวิชฺฌิตฺวาติ อิมินา จ มคฺโควฯ ปญฺญาย อติวิชฺฌ ปสฺสตีติ สห วิปสฺสนาย มคฺคปญฺญาย นิพฺพิชฺฌิตฺวา ปสฺสติฯ เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิมสฺมิํ ปน สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตนฺติฯ

สมฺโพธวคฺโค ปฐโมฯ