8. โปตฺถกสุตฺตวณฺณนา

[100] อฏฺฐเม นโวติ กรณํ อุปาทาย วุจฺจติฯ โปตฺถโกติ วากมยวตฺถํฯ มชฺฌิโมติ ปริโภคมชฺฌิโมฯ ชิณฺโณติ ปริโภคชิณฺโณฯ อุกฺขลิปริมชฺชนนฺติ อุกฺขลิปริปุญฺฉนํ ทุสฺสีโลติ นิสฺสีโลฯ ทุพฺพณฺณตายาติ คุณวณฺณาภาเวน ทุพฺพณฺณตายฯ ทิฏฺฐานุคติํ อาปชฺชนฺตีติ เตน กตํ อนุกโรนฺติฯ น มหปฺผลํ โหตีติ วิปากผเลน มหปฺผลํ น โหติฯ น มหานิสํสนฺติ วิปากานิสํเสเนว น มหานิสํสํฯ อปฺปคฺฆตายาติ วิปากคฺเฆน อปฺปคฺฆตายฯ กาสิกํ วตฺถนฺติ ตีหิ กปฺปาสอํสูหิ สุตฺตํ กนฺติตฺวา กตวตฺถํ, ตญฺจ โข กาสิรฏฺเฐเยว อุฏฺฐิตํฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ สีลํ ปเนตฺถ มิสฺสกํ กถิตนฺติฯ

9. โลณกปลฺลสุตฺตวณฺณนา

[101] นวเม ยถา ยถายนฺติ ยถา ยถา อยํฯ ตถา ตถา ตนฺติ ตถา ตถา ตํ กมฺมํฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – โย เอวํ วเทยฺย – ‘‘ยถา ยถา กมฺมํ กโรติ, ตถา ตถาสฺส วิปากํ ปฏิสํเวทิยเตวฯ น หิ สกฺกา กตสฺส กมฺมสฺส วิปากํ ปฏิเสเธตุํฯ ตสฺมา ยตฺตกํ กมฺมํ กโรติ, ตตฺตกสฺส วิปากํ ปฏิสํเวทิยเตวา’’ติฯ เอวํ สนฺตนฺติ เอวํ สนฺเตฯ พฺรหฺมจริยวาโส น โหตีติ ยํ มคฺคภาวนโต ปุพฺเพ อุปปชฺชเวทนียํ กมฺมํ กตํ, ตสฺส อวสฺสํ ปฏิสํเวทนียตฺตา พฺรหฺมจริยํ วุตฺถมฺปิ อวุตฺถเมว โหติฯ โอกาโส น ปญฺญายติ สมฺมา ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยายาติ ยสฺมา จ เอวํ สนฺเต เตน กมฺมายูหนญฺเจว วิปากานุภวนา จ โหติ, ตสฺมา เหตุนา นเยน วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตกิริยาย โอกาโส น ปญฺญายติ นามฯ

ยถา ยถา เวทนียนฺติ เยน เยนากาเรน เวทิตพฺพํฯ ตถา ตถาสฺส วิปากํ ปฏิสํเวทิยตีติ เตน เตนากาเรน อสฺส วิปากํ ปจฺจนุโภติฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ยเทตํ สตฺตสุ ชวเนสุ ปฐมชวนกมฺมํ สติ ปจฺจเย วิปากวารํ ลภนฺตเมว ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ โหติ, อสติ อโหสิกมฺมํ นามฯ ยญฺจ สตฺตมชวนกมฺมํ สติ ปจฺจเย อุปปชฺชเวทนียํ โหติ, อสติ อโหสิกมฺมํ นามฯ ยญฺจ มชฺเฌ ปญฺจชวนกมฺมํ ยาว สํสารปฺปวตฺติ, ตาว อปรปริยายเวทนียํ นาม โหติฯ เอเตสุ อากาเรสุ เยน เยนากาเรน เวทิตพฺพํ กมฺมํ อยํ ปุริโส กโรติ, เตน เตเนวสฺส วิปากํ ปฏิสํเวทิยติ นามฯ อฏฺฐกถายญฺหิ ลทฺธวิปากวารเมว กมฺมํ ยถาเวทนียํ กมฺมํ นามาติ วุตฺตํฯ