(10) 5. โลณกปลฺลวคฺโค

1. อจฺจายิกสุตฺตวณฺณนา

[93] ปญฺจมสฺส ปฐเม อจฺจายิกานีติ อติปาติกานิฯ กรณียานีติ อวสฺสกิจฺจานิฯ ยญฺหิ น อวสฺสํ กาตพฺพํ, ตํ กิจฺจนฺติ วุจฺจติฯ อวสฺสํ กาตพฺพํ กรณียํ นามฯ สีฆํ สีฆนฺติ เวเคน เวเคนฯ ตสฺส โข ตนฺติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํฯ นตฺถิ สา อิทฺธิ วา อานุภาโว วาติ สา วา อิทฺธิ โส วา อานุภาโว นตฺถิฯ อุตฺตรสฺเวติ ตติยทิวเสฯ อุตุปริณามินีติ ลทฺธอุตุปริณามานิ หุตฺวาฯ ชายนฺติปีติ ตติยทิวเส นิกฺขนฺตเสตงฺกุรานิ โหนฺติ, สตฺตาเห ปตฺเต นีลงฺกุรานิ โหนฺติฯ คพฺภีนิปิ โหนฺตีติ ทิยฑฺฒมาสํ ปตฺวา คหิตคพฺภานิ โหนฺติฯ ปจฺจนฺติปีติ ตโย มาเส ปตฺวา ปจฺจนฺติฯ อิทานิ ยสฺมา พุทฺธานํ คหปติเกน วา สสฺเสหิ วา อตฺโถ นตฺถิ, สาสเน ปน ตปฺปฏิรูปกํ ปุคฺคลํ วา อตฺถํ วา ทสฺเสตุํ ตํ ตํ โอปมฺมํ อาหรนฺติฯ ตสฺมา ยมตฺถํ ทสฺเสตุกาเมน เอตํ อาภตํ, ตํ ทสฺเสนฺโต เอวเมว โขติอาทิมาหฯ ตํ อตฺถโต อุตฺตานเมวฯ สิกฺขา ปน อิธาปิ มิสฺสิกา เอว กถิตาฯ

2. ปวิเวกสุตฺตวณฺณนา

[94] ทุติเย จีวรปวิเวกนฺติ จีวรํ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกกิเลเสหิ วิวิตฺตภาวํฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ สาณานีติ สาณวากเจลานิฯ มสาณานีติ มิสฺสกเจลานิฯ ฉวทุสฺสานีติ มตสรีรโต ฉฑฺฑิตวตฺถานิ, เอรกติณาทีนิ วา คนฺเถตฺวา กตนิวาสนานิฯ ปํสุกูลานีติ ปถวิยํ ฉฑฺฑิตนนฺตกานิฯ ติรีฏานีติ รุกฺขตจวตฺถานิฯ อชินานีติ อชินมิคจมฺมานิฯ อชินกฺขิปนฺติ ตเทว มชฺเฌ ผาลิตํ, สหขุรกนฺติปิ วทนฺติฯ กุสจีรนฺติ กุสติณานิ คนฺเถตฺวา กตจีรํฯ วากจีรผลกจีเรสุปิ เอเสว นโยฯ เกสกมฺพลนฺติ มนุสฺสเกเสหิ กตกมฺพลํฯ วาลกมฺพลนฺติ อสฺสวาลาทีหิ กตกมฺพลํฯ อุลูกปกฺขิกนฺติ อุลูกปตฺตานิ คนฺเถตฺวา กตนิวาสนํฯ

สากภกฺขาติ อลฺลสากภกฺขาฯ สามากภกฺขาติ สามากตณฺฑุลภกฺขาฯ นีวาราทีสุ นีวารา นาม อรญฺเญ สยํ ชาตวีหิชาติฯ ททฺทุลนฺติ จมฺมกาเรหิ จมฺมํ ลิขิตฺวา ฉฑฺฑิตกสฏํฯ หฏํ วุจฺจติ สิเลโสปิ เสวาโลปิ กณิการาทิรุกฺขนิยฺยาโสปิฯ กณนฺติ กุณฺฑกํฯ อาจาโมติ ภตฺตอุกฺขลิกาย ลคฺโค ฌามโอทโนฯ ตํ ฉฑฺฑิตฏฺฐาเน คเหตฺวา ขาทนฺติ, โอทนกญฺชิยนฺติปิ วทนฺติฯ ปิญฺญากาทโย ปากฏาวฯ ปวตฺตผลโภชีติ ปติตผลโภชีฯ ภุสาคารนฺติ ขลสาลํฯ

สีลวาติ จตุปาริสุทฺธิสีเลน สมนฺนาคโตฯ ทุสฺสีลฺยญฺจสฺส ปหีนํ โหตีติ ปญฺจ ทุสฺสีลฺยานิ ปหีนานิ โหนฺติฯ สมฺมาทิฏฺฐิโกติ ยาถาวทิฏฺฐิโกฯ มิจฺฉาทิฏฺฐีติ อยาถาวทิฏฺฐิฯ อาสวาติ จตฺตาโร อาสวาฯ อคฺคปฺปตฺโตติ สีลคฺคปฺปตฺโตฯ สารปฺปตฺโตติ สีลสารํ ปตฺโตฯ สุทฺโธติ ปริสุทฺโธฯ สาเร ปติฏฺฐิโตติ สีลสมาธิปญฺญาสาเร ปติฏฺฐิโตฯ

เสยฺยถาปีติ ยถา นามฯ สมฺปนฺนนฺติ ปริปุณฺณํ ปริปกฺกสาลิภริตํฯ สงฺฆราเปยฺยาติ สงฺกฑฺฒาเปยฺยฯ อุพฺพหาเปยฺยาติ ขลฏฺฐานํ อาหราเปยฺยฯ ภุสิกนฺติ ภุสํฯ โกฏฺฏาเปยฺยาติ อุทุกฺขเล ปกฺขิปาเปตฺวา มุสเลหิ ปหราเปยฺยฯ อคฺคปฺปตฺตานีติ ตณฺฑุลคฺคํ ปตฺตานิฯ สารปฺปตฺตาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ ยํ ปเนตฺถ ‘‘ทุสฺสีลฺยญฺจสฺส ปหีนํ มิจฺฉาทิฏฺฐิ จสฺส ปหีนา’’ติ วุตฺตํ, ตํ โสตาปตฺติมคฺเคน ปหีนภาวํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

3. สรทสุตฺตวณฺณนา

[95] ตติเย วิทฺเธติ วลาหกวิคเมน ทูรีภูเตฯ เทเวติ อากาเสฯ อภิวิหจฺจาติ อภิวิหนิตฺวาฯ ยโตติ ยสฺมิํ กาเลฯ วิรชนฺติ ราครชาทิรหิตํฯ เตสํเยว มลานํ วิคตตฺตา วีตมลํฯ ธมฺมจกฺขุนฺติ จตุสจฺจธมฺมปริคฺคาหกํ โสตาปตฺติมคฺคจกฺขุํฯ นตฺถิ ตํ สํโยชนนฺติ ทุวิธเมวสฺส สํโยชนํ นตฺถิ, อิตรมฺปิ ปน ปุน อิมํ โลกํ อาเนตุํ อสมตฺถตาย นตฺถีติ วุตฺตํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต ฌานานาคามี นาม กถิโตติฯ