5. นิเวสกสุตฺตวณฺณนา

[76] ปญฺจเม อมจฺจาติ สุหชฺชาฯ ญาตีติ สสฺสุสสุรปกฺขิกาฯ สาโลหิตาติ สมานโลหิตา ภาติภคินิอาทโยฯ อเวจฺจปฺปสาเทติ คุเณ อเวจฺจ ชานิตฺวา อุปฺปนฺเน อจลปฺปสาเทฯ อญฺญถตฺตนฺติ ภาวญฺญถตฺตํ ฯ ปถวีธาตุยาติอาทีสุ วีสติยา โกฏฺฐาเสสุ ถทฺธาการภูตาย ปถวีธาตุยา, ทฺวาทสสุ โกฏฺฐาเสสุ ยูสคตาย อาพนฺธนภูตาย อาโปธาตุยา, จตูสุ โกฏฺฐาเสสุ ปริปาจนภูตาย เตโชธาตุยา, ฉสุ โกฏฺฐาเสสุ วิตฺถมฺภนภูตาย วาโยธาตุยา สิยา อญฺญถตฺตํฯ น ตฺเววาติ อิเมสํ หิ จตุนฺนํ มหาภูตานํ อญฺญมญฺญภาวูปคมเนน สิยา อญฺญถตฺตํ, อริยสาวกสฺส ปน น ตฺเวว สิยาติ ทสฺเสติฯ เอตฺถ จ อญฺญถตฺตนฺติ ปสาทญฺญถตฺตญฺจ คติอญฺญถตฺตญฺจฯ ตญฺหิ ตสฺส น โหติ, ภาวญฺญถตฺตํ ปน โหติฯ อริยสาวโก หิ มนุสฺโส หุตฺวา เทโวปิ โหติ พฺรหฺมาปิฯ ปสาโท ปนสฺส ภวนฺตเรปิ น วิคจฺฉติ, น จ อปายคติสงฺขาตํ คติอญฺญถตฺตํ ปาปุณาติฯ สตฺถาปิ ตเทว ทสฺเสนฺโต ตตฺริทํ อญฺญถตฺตนฺติอาทิมาหฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

6. ปฐมภวสุตฺตวณฺณนา

[77] ฉฏฺเฐ กามธาตุเวปกฺกนฺติ กามธาตุยา วิปจฺจนกํฯ กามภโวติ กามธาตุยํ อุปปตฺติภโวฯ กมฺมํ เขตฺตนฺติ กุสลากุสลกมฺมํ วิรุหนฏฺฐานฏฺเฐน เขตฺตํฯ วิญฺญาณํ พีชนฺติ สหชาตํ อภิสงฺขารวิญฺญาณํ วิรุหนฏฺเฐน พีชํฯ ตณฺหา สฺเนโหติ ปคฺคณฺหนานุพฺรูหนวเสน ตณฺหา อุทกํ นามฯ อวิชฺชานีวรณานนฺติ อวิชฺชาย อาวริตานํฯ ตณฺหาสํโยชนานนฺติ ตณฺหาพนฺธเนน พทฺธานํฯ หีนาย ธาตุยาติ กามธาตุยาฯ วิญฺญาณํ ปติฏฺฐิตนฺติ อภิสงฺขารวิญฺญาณํ ปติฏฺฐิตํฯ มชฺฌิมาย ธาตุยาติ รูปธาตุยาฯ ปณีตาย ธาตุยาติ อรูปธาตุยาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

7. ทุติยภวสุตฺตวณฺณนา

[78] สตฺตเม เจตนาติ กมฺมเจตนาฯ ปตฺถนาปิ กมฺมปตฺถนาวฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

8. สีลพฺพตสุตฺตวณฺณนา

[79] อฏฺฐเม สีลพฺพตนฺติ สีลญฺเจว วตญฺจฯ ชีวิตนฺติ ทุกฺกรการิกานุโยโคฯ พฺรหฺมจริยนฺติ พฺรหฺมจริยวาโสฯ อุปฏฺฐานสารนฺติ อุปฏฺฐาเนน สารํ , ‘‘อิทํ วรํ อิทํ นิฏฺฐา’’ติ เอวํ อุปฏฺฐิตนฺติ อตฺโถฯ สผลนฺติ สอุทฺรยํ สวฑฺฒิกํ โหตีติ ปุจฺฉติฯ น ขฺเวตฺถ, ภนฺเต, เอกํเสนาติ, ภนฺเต, น โข เอตฺถ เอกํเสน พฺยากาตพฺพนฺติ อตฺโถฯ อุปฏฺฐานสารํ เสวโตติ อิทํ สารํ วรํ นิฏฺฐาติ เอวํ อุปฏฺฐิตํ เสวมานสฺสฯ อผลนฺติ อิฏฺฐผเลน อผลํฯ เอตฺตาวตา กมฺมวาทิกิริยวาทีนํ ปพฺพชฺชํ ฐเปตฺวา เสโส สพฺโพปิ พาหิรกสมโย คหิโต โหติฯ สผลนฺติ อิฏฺฐผเลน สผลํ สอุทฺรยํฯ เอตฺตาวตา อิมํ สาสนํ อาทิํ กตฺวา สพฺพาปิ กมฺมวาทิกิริยวาทีนํ ปพฺพชฺชา คหิตาฯ น จ ปนสฺส สุลภรูโป สมสโม ปญฺญายาติ เอวํ เสกฺขภูมิยํ ฐตฺวา ปญฺหํ กเถนฺโต อสฺส อานนฺทสฺส ปญฺญาย สมสโม น สุลโภติ ทสฺเสติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต เสกฺขภูมิ นาม กถิตาติฯ