เมนู

2. อาชีวกสุตฺตวณฺณนา

[73] ทุติเย เตน หิ คหปตีติ เถโร กิร จินฺเตสิ – ‘‘อยํ อิธ อาคจฺฉนฺโต น อญฺญาตุกาโม หุตฺวา อาคมิ, ปริคฺคณฺหนตฺถํ ปน อาคโตฯ อิมินา ปุจฺฉิตปญฺหํ อิมินาว กถาเปสฺสามี’’ติฯ อิติ ตํเยว กถํ กถาเปตุกาโม เตน หีติอาทิมาหฯ ตตฺถ เตน หีติ การณาปเทโสฯ ยสฺมา ตฺวํ เอวํ ปุจฺฉสิ, ตสฺมา ตญฺเญเวตฺถ ปฏิปุจฺฉามีติฯ เกสํ โนติ กตเมสํ นุฯ สธมฺมุกฺกํสนาติ อตฺตโน ลทฺธิยา อุกฺขิปิตฺวา ฐปนาฯ ปรธมฺมาปสาทนาติ ปเรสํ ลทฺธิยา ฆฏฺฏนา วมฺภนา อวกฺขิปนาฯ อายตเนว ธมฺมเทสนาติ การณสฺมิํเยว ธมฺมเทสนาฯ อตฺโถ จ วุตฺโตติ มยา ปุจฺฉิตปญฺหาย อตฺโถ จ ปกาสิโต อตฺตา จ อนุปนีโตติ อมฺเห เอวรูปาติ เอวํ อตฺตา จ น อุปนีโตฯ นุปนีโตติปิ ปาโฐฯ

3. มหานามสกฺกสุตฺตวณฺณนา

[74] ตติเย คิลานา วุฏฺฐิโตติ คิลาโน หุตฺวา วุฏฺฐิโตฯ เคลญฺญาติ คิลานภาวโตฯ อุปสงฺกมีติ ภุตฺตปาตราโส มาลาคนฺธาทีนิ อาทาย มหาปริวารปริวุโต อุปสงฺกมิฯ พาหายํ คเหตฺวาติ น พาหายํ คเหตฺวา อากฑฺฒิ, นิสินฺนาสนโต วุฏฺฐาย ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ทกฺขิณพาหายํ องฺคุฏฺฐเกน สญฺญํ ทตฺวา เอกมนฺตํ อปเนสีติ เวทิตพฺโพฯ อถสฺส ‘‘เสขมฺปิ โข, มหานาม, สีล’’นฺติอาทินา นเยน สตฺตนฺนํ เสขานํ สีลญฺจ สมาธิญฺจ ปญฺญญฺจ กเถตฺวา อุปริ อรหตฺตผลวเสน อเสขา สีลสมาธิปญฺญาโย กเถนฺโต – ‘‘เสขสมาธิโต เสขํ วิปสฺสนาญาณํ อเสขญฺจ ผลญาณํ ปจฺฉา, เสขวิปสฺสนาญาณโต จ อเสขผลสมาธิ ปจฺฉา อุปฺปชฺชตี’’ติ ทีเปสิฯ ยานิ ปน สมฺปยุตฺตานิ สมาธิญาณานิ, เตสํ อปจฺฉา อปุเร อุปฺปตฺติ เวทิตพฺพาติฯ

4. นิคณฺฐสุตฺตวณฺณนา

[75] จตุตฺเถ กูฏาคารสาลายนฺติ ทฺเว กณฺณิกา คเหตฺวา หํสวฏฺฏกจฺฉนฺเนน กตาย คนฺธกุฏิยาฯ อปริเสสํ ญาณทสฺสนํ ปฏิชานาตีติ อปฺปมตฺตกมฺปิ อเสเสตฺวา สพฺพํ ญาณทสฺสนํ ปฏิชานาติฯ สตตํ สมิตนฺติ สพฺพกาลํ นิรนฺตรํฯ ญาณทสฺสนํ ปจฺจุปฏฺฐิตนฺติ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ มยฺหํ อุปฏฺฐิตเมวาติ ทสฺเสติฯ ปุราณานํ กมฺมานนฺติ อายูหิตกมฺมานํฯ ตปสา พฺยนฺตีภาวนฺติ ทุกฺกรตเปน วิคตนฺตกรณํฯ นวานํ กมฺมานนฺติ อิทานิ อายูหิตพฺพกมฺมานํฯ อกรณาติ อนายูหเนนฯ เสตุฆาตนฺติ ปทฆาตํ ปจฺจยฆาตํ กเถติฯ กมฺมกฺขยา ทุกฺขกฺขโยติ กมฺมวฏฺฏกฺขเยน ทุกฺขกฺขโยฯ ทุกฺขกฺขยา เวทนากฺขโยติ ทุกฺขวฏฺฏกฺขเยน เวทนากฺขโยฯ ทุกฺขวฏฺฏสฺมิญฺหิ ขีเณ เวทนาวฏฺฏมฺปิ ขีณเมว โหติฯ เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ เวทนากฺขเยน ปน สกลวฏฺฏทุกฺขํ นิชฺชิณฺณเมว ภวิสฺสติฯ สนฺทิฏฺฐิกายาติ สามํ ปสฺสิตพฺพาย ปจฺจกฺขายฯ นิชฺชราย วิสุทฺธิยาติ กิเลสชีรณกปฏิปทาย กิเลเส วา นิชฺชีรณโต นิชฺชราย สตฺตานํ วิสุทฺธิยาฯ สมติกฺกโม โหตีติ สกลสฺส วฏฺฏทุกฺขสฺส อติกฺกโม โหติฯ อิธ, ภนฺเต, ภควา กิมาหาติ, ภนฺเต, ภควา อิมาย ปฏิปตฺติยา กิมาห, กิํ เอตํเยว กิเลสนิชฺชีรณกปฏิปทํ ปญฺญเปติ, อุทาหุ อญฺญนฺติ ปุจฺฉติฯ

ชานตาติ อนาวรณญาเณน ชานนฺเตนฯ ปสฺสตาติ สมนฺตจกฺขุนา ปสฺสนฺเตนฯ วิสุทฺธิยาติ วิสุทฺธิสมฺปาปนตฺถายฯ สมติกฺกมายาติ สมติกฺกมนตฺถายฯ อตฺถงฺคมายาติ อตฺถํ คมนตฺถายฯ ญายสฺส อธิคมายาติ สห วิปสฺสนาย มคฺคสฺส อธิคมนตฺถายฯ นิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยายาติ อปจฺจยนิพฺพานสฺส สจฺฉิกรณตฺถายฯ นวญฺจ กมฺมํ น กโรตีติ นวํ กมฺมํ นายูหติฯ ปุราณญฺจ กมฺมนฺติ ปุพฺเพ อายูหิตกมฺมํฯ ผุสฺส ผุสฺส พฺยนฺตี กโรตีติ ผุสิตฺวา ผุสิตฺวา วิคตนฺตํ กโรติ, วิปากผสฺสํ ผุสิตฺวา ผุสิตฺวา ตํ กมฺมํ เขเปตีติ อตฺโถฯ สนฺทิฏฺฐิกาติ สามํ ปสฺสิตพฺพาฯ อกาลิกาติ น กาลนฺตเร กิจฺจการิกาฯ เอหิปสฺสิกาติ ‘‘เอหิ ปสฺสา’’ติ เอวํ ทสฺเสตุํ ยุตฺตาฯ โอปเนยฺยิกาติ อุปนเย ยุตฺตา อลฺลียิตพฺพยุตฺตาฯ ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺพา วิญฺญูหีติ ปณฺฑิเตหิ อตฺตโน อตฺตโน สนฺตาเนเยว ชานิตพฺพา, พาเลหิ ปน ทุชฺชานาฯ อิติ สีลวเสน ทฺเว มคฺคา, ทฺเว จ ผลานิ กถิตานิฯ โสตาปนฺนสกทาคามิโน หิ สีเลสุ ปริปูรการิโนติฯ วิวิจฺเจว กาเมหีติอาทิกาย ปน สมาธิสมฺปทาย ตโย มคฺคา, ตีณิ จ ผลานิ กถิตานิฯ อนาคามี อริยสาวโก หิ สมาธิมฺหิ ปริปูรการีติ วุตฺโตฯ อาสวานํ ขยาติอาทีหิ อรหตฺตผลํ กถิตํฯ เกจิ ปน สีลสมาธโยปิ อรหตฺตผลสมฺปยุตฺตาว อิธ อธิปฺเปตาฯ เอเกกสฺส ปน วเสน ปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ วิสุํ วิสุํ ตนฺติ อาโรปิตาติฯ