(8) 3. อานนฺทวคฺโค

1. ฉนฺนสุตฺตวณฺณนา

[72] ตติยสฺส ปฐเม ฉนฺโนติ เอวํนามโก ฉนฺนปริพฺพาชโกฯ ตุมฺเหปิ, อาวุโสติ, อาวุโส, ยถา มยํ ราคาทีนํ ปหานํ ปญฺญาเปม, กิํ เอวํ ตุมฺเหปิ ปญฺญาเปถาติ ปุจฺฉติฯ ตโต เถโร ‘‘อยํ ปริพฺพาชโก อมฺเห ราคาทีนํ ปหานํ ปญฺญาเปมาติ วทติ, นตฺถิ ปเนตํ พาหิรสมเย’’ติ ตํ ปฏิกฺขิปนฺโต มยํ โข, อาวุโสติอาทิมาหฯ ตตฺถ โขติ อวธารณตฺเถ นิปาโต, มยเมว ปญฺญาเปมาติ อตฺโถฯ ตโต ปริพฺพาชโก จินฺเตสิ ‘‘อยํ เถโร พาหิรสมยํ ลุญฺจิตฺวา หรนฺโต ‘มยเมวา’ติ อาหฯ กิํ นุ โข อาทีนวํ ทิสฺวา เอเต เอเตสํ ปหานํ ปญฺญาเปนฺตี’’ติฯ อถ เถรํ ปุจฺฉนฺโต กิํ ปน ตุมฺเหติอาทิมาหฯ เถโร ตสฺส พฺยากโรนฺโต รตฺโต โขติอาทิมาหฯ ตตฺถ อตฺตตฺถนฺติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกํ โลกิยโลกุตฺตรํ อตฺตโน อตฺถํฯ ปรตฺถอุภยตฺเถสุปิ เอเสว นโยฯ

อนฺธกรโณติอาทีสุ ยสฺส ราโค อุปฺปชฺชติ, ตํ ยถาภูตทสฺสนนิวารเณน อนฺธํ กโรตีติ อนฺธกรโณฯ ปญฺญาจกฺขุํ น กโรตีติ อจกฺขุกรโณฯ ญาณํ น กโรตีติ อญฺญาณกรโณฯ กมฺมสฺสกตปญฺญา ฌานปญฺญา วิปสฺสนาปญฺญาติ อิมา ติสฺโส ปญฺญา อปฺปวตฺติกรเณน นิโรเธตีติ ปญฺญานิโรธิโกฯ อนิฏฺฐผลทายกตฺตา ทุกฺขสงฺขาตสฺส วิฆาตสฺเสว ปกฺเข วตฺตตีติ วิฆาตปกฺขิโกฯ กิเลสนิพฺพานํ น สํวตฺเตตีติ อนิพฺพานสํวตฺตนิโกฯ อลญฺจ ปนาวุโส อานนฺท, อปฺปมาทายาติ, อาวุโส อานนฺท, สเจ เอวรูปา ปฏิปทา อตฺถิ, อลํ ตุมฺหากํ อปฺปมาทาย ยุตฺตํ อนุจฺฉวิกํ, อปฺปมาทํ กโรถ, อาวุโสติ เถรสฺส วจนํ อนุโมทิตฺวา ปกฺกามิฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต อริยมคฺโค โลกุตฺตรมิสฺสโก กถิโตฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

2. อาชีวกสุตฺตวณฺณนา

[73] ทุติเย เตน หิ คหปตีติ เถโร กิร จินฺเตสิ – ‘‘อยํ อิธ อาคจฺฉนฺโต น อญฺญาตุกาโม หุตฺวา อาคมิ, ปริคฺคณฺหนตฺถํ ปน อาคโตฯ อิมินา ปุจฺฉิตปญฺหํ อิมินาว กถาเปสฺสามี’’ติฯ อิติ ตํเยว กถํ กถาเปตุกาโม เตน หีติอาทิมาหฯ ตตฺถ เตน หีติ การณาปเทโสฯ ยสฺมา ตฺวํ เอวํ ปุจฺฉสิ, ตสฺมา ตญฺเญเวตฺถ ปฏิปุจฺฉามีติฯ เกสํ โนติ กตเมสํ นุฯ สธมฺมุกฺกํสนาติ อตฺตโน ลทฺธิยา อุกฺขิปิตฺวา ฐปนาฯ ปรธมฺมาปสาทนาติ ปเรสํ ลทฺธิยา ฆฏฺฏนา วมฺภนา อวกฺขิปนาฯ อายตเนว ธมฺมเทสนาติ การณสฺมิํเยว ธมฺมเทสนาฯ อตฺโถ จ วุตฺโตติ มยา ปุจฺฉิตปญฺหาย อตฺโถ จ ปกาสิโต ฯ อตฺตา จ อนุปนีโตติ อมฺเห เอวรูปาติ เอวํ อตฺตา จ น อุปนีโตฯ นุปนีโตติปิ ปาโฐฯ

3. มหานามสกฺกสุตฺตวณฺณนา

[74] ตติเย คิลานา วุฏฺฐิโตติ คิลาโน หุตฺวา วุฏฺฐิโตฯ เคลญฺญาติ คิลานภาวโตฯ อุปสงฺกมีติ ภุตฺตปาตราโส มาลาคนฺธาทีนิ อาทาย มหาปริวารปริวุโต อุปสงฺกมิฯ พาหายํ คเหตฺวาติ น พาหายํ คเหตฺวา อากฑฺฒิ, นิสินฺนาสนโต วุฏฺฐาย ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ทกฺขิณพาหายํ องฺคุฏฺฐเกน สญฺญํ ทตฺวา เอกมนฺตํ อปเนสีติ เวทิตพฺโพฯ อถสฺส ‘‘เสขมฺปิ โข, มหานาม, สีล’’นฺติอาทินา นเยน สตฺตนฺนํ เสขานํ สีลญฺจ สมาธิญฺจ ปญฺญญฺจ กเถตฺวา อุปริ อรหตฺตผลวเสน อเสขา สีลสมาธิปญฺญาโย กเถนฺโต – ‘‘เสขสมาธิโต เสขํ วิปสฺสนาญาณํ อเสขญฺจ ผลญาณํ ปจฺฉา, เสขวิปสฺสนาญาณโต จ อเสขผลสมาธิ ปจฺฉา อุปฺปชฺชตี’’ติ ทีเปสิฯ ยานิ ปน สมฺปยุตฺตานิ สมาธิญาณานิ, เตสํ อปจฺฉา อปุเร อุปฺปตฺติ เวทิตพฺพาติฯ