7. กถาวตฺถุสุตฺตวณฺณนา

[68] สตฺตเม กถาวตฺถูนีติ กถาการณานิ, กถาย ภูมิโย ปติฏฺฐาโยติ อตฺโถฯ อตีตํ วา, ภิกฺขเว, อทฺธานนฺติ อตีตมทฺธานํ นาม กาโลปิ วฏฺฏติ ขนฺธาปิฯ อนาคตปจฺจุปฺปนฺเนสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ อตีเต กสฺสโป นาม สมฺมาสมฺพุทฺโธ อโหสิ, ตสฺส กิกี นาม กาสิกราชา อคฺคุปฏฺฐาโก อโหสิ, วีสติ วสฺสสหสฺสานิ อายุ อโหสีติ อิมินา นเยน กเถนฺโต อตีตํ อารพฺภ กถํ กเถติ นามฯ อนาคเต เมตฺเตยฺโย นาม พุทฺโธ ภวิสฺสติ, ตสฺส สงฺโข นาม ราชา อคฺคุปฏฺฐาโก ภวิสฺสติ, อสีติ วสฺสสหสฺสานิ อายุ ภวิสฺสตีติ อิมินา นเยน กเถนฺโต อนาคตํ อารพฺภ กถํ กเถติ นามฯ เอตรหิ อสุโก นาม ราชา ธมฺมิโกติ อิมินา นเยน กเถนฺโต ปจฺจุปฺปนฺนํ อารพฺภ กถํ กเถติ นามฯ

กถาสมฺปโยเคนาติ กถาสมาคเมนฯ กจฺโฉติ กเถตุํ ยุตฺโตฯ อกจฺโฉติ กเถตุํ น ยุตฺโตฯ เอกํสพฺยากรณียํ ปญฺหนฺติอาทีสุ, ‘‘จกฺขุ, อนิจฺจ’’นฺติ ปุฏฺเฐน, ‘‘อาม, อนิจฺจ’’นฺติ เอกํเสเนว พฺยากาตพฺพํฯ เอเสว นโย โสตาทีสุฯ อยํ เอกํสพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘อนิจฺจํ นาม จกฺขู’’ติ ปุฏฺเฐน ปน ‘‘น จกฺขุเมว, โสตมฺปิ อนิจฺจํ, ฆานมฺปิ อนิจฺจ’’นฺติ เอวํ วิภชิตฺวา พฺยากาตพฺพํฯ อยํ วิภชฺชพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘ยถา จกฺขุ, ตถา โสตํฯ ยถา โสตํ, ตถา จกฺขู’’ติ ปุฏฺเฐน ‘‘เกนฏฺเฐน ปุจฺฉสี’’ติ ปฏิปุจฺฉิตฺวา ‘‘ทสฺสนฏฺเฐน ปุจฺฉามี’’ติ วุตฺเต ‘‘น หี’’ติ พฺยากาตพฺพํฯ ‘‘อนิจฺจฏฺเฐน ปุจฺฉามี’’ติ วุตฺเต, ‘‘อามา’’ติ พฺยากาตพฺพํฯ อยํ ปฏิปุจฺฉาพฺยากรณีโย ปญฺโหฯ ‘‘ตํ ชีวํ ตํ สรีร’’นฺติอาทีนิ ปุฏฺเฐน ปน ‘‘อพฺยากตเมตํ ภควตา’’ติ ฐเปตพฺโพ, เอส ปญฺโห น พฺยากาตพฺโพฯ อยํ ฐปนีโย ปญฺโหฯ

ฐานาฐาเน น สณฺฐาตีติ การณาการเณ น สณฺฐาติฯ ตตฺรายํ นโย – สสฺสตวาที ยุตฺเตน การเณน ปโหติ อุจฺเฉทวาทิํ นิคฺคเหตุํ, อุจฺเฉทวาที เตน นิคฺคยฺหมาโน ‘‘กิํ ปนาหํ อุจฺเฉทํ วทามี’’ติ สสฺสตวาทิภาวเมว ทีเปติ, อตฺตโน วาเท ปติฏฺฐาตุํ น สกฺโกติฯ เอวํ อุจฺเฉทวาทิมฺหิ ปโหนฺเต สสฺสตวาที, ปุคฺคลวาทิมฺหิ ปโหนฺเต สุญฺญตวาที, สุญฺญตวาทิมฺหิ ปโหนฺเต ปุคฺคลวาทีติ เอวํ ฐานาฐาเน น สณฺฐาติ นามฯ

ปริกปฺเป น สณฺฐาตีติ อิทํ ปญฺหปุจฺฉเนปิ ปญฺหกถเนปิ ลพฺภติฯ กถํ? เอกจฺโจ หิ ‘‘ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสามี’’ติ กณฺฐํ โสเธติ, โส อิตเรน ‘‘อิทํ นาม ตฺวํ ปุจฺฉิสฺสสี’’ติ วุตฺโต ญาตภาวํ ญตฺวา ‘‘น เอตํ, อญฺญํ ปุจฺฉิสฺสามี’’ติ วทติฯ ปญฺหํ ปุฏฺโฐปิ ‘‘ปญฺหํ กเถสฺสามี’’ติ หนุํ สํโสเธติ, โส อิตเรน ‘‘อิทํ นาม กเถสฺสสี’’ติ วุตฺโต ญาตภาวํ ญตฺวา ‘‘น เอตํ, อญฺญํ กเถสฺสามี’’ติ วทติฯ เอวํ ปริกปฺเป น สณฺฐาติ นามฯ

อญฺญาตวาเท น สณฺฐาตีติ อญฺญาตวาเท ชานิตวาเท น สณฺฐาติฯ กถํ? เอกจฺโจ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, ตํ อิตโร ‘‘มนาโป ตยา ปญฺโห ปุจฺฉิโต, กหํ เต เอส อุคฺคหิโต’’ติ วทติฯ อิตโร ปุจฺฉิตพฺพนิยาเมเนว ปญฺหํ ปุจฺฉิตฺวาปิ ตสฺส กถาย ‘‘อปญฺหํ นุ โข ปุจฺฉิต’’นฺติ วิมติํ กโรติฯ อปโร ปญฺหํ ปุฏฺโฐ กเถติ, ตมญฺโญ ‘‘สุฏฺฐุ เต ปญฺโห กถิโต, กตฺถ เต อุคฺคหิโต, ปญฺหํ กเถนฺเตน นาม เอวํ กเถตพฺโพ’’ติ วทติฯ อิตโร กเถตพฺพนิยาเมเนว ปญฺหํ กเถตฺวาปิ ตสฺส กถาย ‘‘อปญฺโห นุ โข มยา กถิโต’’ติ วิมติํ กโรติฯ

ปฏิปทาย น สณฺฐาตีติ ปฏิปตฺติยํ น ติฏฺฐติ, วตฺตํ อชานิตฺวา อปุจฺฉิตพฺพฏฺฐาเน ปุจฺฉตีติ อตฺโถฯ อยํ ปญฺโห นาม เจติยงฺคเณ ปุจฺฉิเตน น กเถตพฺโพ, ตถา ภิกฺขาจารมคฺเค คามํ ปิณฺฑาย จรณกาเลฯ อาสนสาลาย นิสินฺนกาเล ยาคุํ วา ภตฺตํ วา คเหตฺวา นิสินฺนกาเล ปริภุญฺชิตฺวา นิสินฺนกาเล ทิวาวิหารฏฺฐานคมนกาเลปิฯ ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺนกาเล ปน โอกาสํ กาเรตฺวาว ปุจฺฉนฺตสฺส กเถตพฺโพ, อกาเรตฺวา ปุจฺฉนฺตสฺส น กเถตพฺโพฯ อิทํ วตฺตํ อชานิตฺวา ปุจฺฉนฺโต ปฏิปทาย น สณฺฐาติ นามฯ เอวํ สนฺตายํ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อกจฺโฉ โหตีติ, ภิกฺขเว, เอตํ อิมสฺมิํ จ การเณ สติ อยํ ปุคฺคโล น กเถตุํ ยุตฺโต นาม โหติฯ

ฐานาฐาเน สณฺฐาตีติ สสฺสตวาที ยุตฺเตน การเณน ปโหติ อุจฺเฉทวาทิํ นิคฺคเหตุํ, อุจฺเฉทวาที เตน นิคฺคยฺหมาโนปิ ‘‘อหํ ตยา สตกฺขตฺตุํ นิคฺคยฺหมาโนปิ อุจฺเฉทวาทีเยวา’’ติ วทติฯ อิมินา นเยน สสฺสตปุคฺคลสุญฺญตวาทาทีสุปิ นโย เนตพฺโพฯ

เอวํ ฐานาฐาเน สณฺฐาติ นามฯ ปริกปฺเป สณฺฐาตีติ ‘‘ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสามี’’ติ กณฺฐํ โสเธนฺโต ‘‘ตฺวํ อิมํ นาม ปุจฺฉิสฺสสี’’ติ วุตฺเต, ‘‘อาม, เอตํเยว ปุจฺฉิสฺสามี’’ติ วทติฯ ปญฺหํ กเถสฺสามีติ หนุํ สํโสเธนฺโตปิ ‘‘ตฺวํ อิมํ นาม กเถสฺสสี’’ติ วุตฺเต, ‘‘อาม, เอตํเยว กเถสฺสามี’’ติ วทติฯ เอวํ ปริกปฺเป สณฺฐาติ นามฯ

อญฺญาตวาเท สณฺฐาตีติ อิมํ ปญฺหํ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘สุฏฺฐุ เต ปญฺโห ปุจฺฉิโต, ปุจฺฉนฺเตน นาม เอวํ ปุจฺฉิตพฺพ’’นฺติ วุตฺเต สมฺปฏิจฺฉติ, วิมติํ น อุปฺปาเทติฯ ปญฺหํ กเถตฺวาปิ ‘‘สุฏฺฐุ เต ปญฺโห กถิโต, กเถนฺเตน นาม เอวํ กเถตพฺพ’’นฺติ วุตฺเต สมฺปฏิจฺฉติ, วิมติํ น อุปฺปาเทติฯ ปฏิปทาย สณฺฐาตีติ เคเห นิสีทาเปตฺวา ยาคุขชฺชกาทีนิ ทตฺวา ยาว ภตฺตํ นิฏฺฐาติ, ตสฺมิํ อนฺตเร นิสินฺโน ปญฺหํ ปุจฺฉติ ฯ สปฺปิอาทีนิ เภสชฺชานิ อฏฺฐวิธานิ ปานกานิ วตฺถจฺฉาทนมาลาคนฺธาทีนิ วา อาทาย วิหารํ คนฺตฺวา ตานิ ทตฺวา ทิวาฏฺฐานํ ปวิสิตฺวา โอกาสํ กาเรตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉติฯ เอวญฺหิ วตฺตํ ญตฺวา ปุจฺฉนฺโต ปฏิปทาย สณฺฐาติ นามฯ ตสฺส ปญฺหํ กเถตุํ วฏฺฏติฯ

อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรตีติ อญฺเญน วจเนน อญฺญํ ปฏิจฺฉาเทติ, อญฺญํ วา ปุจฺฉิโต อญฺญํ กเถติฯ พหิทฺธา กถํ อปนาเมตีติ อาคนฺตุกกถํ โอตาเรนฺโต ปุริมกถํ พหิทฺธา อปนาเมติฯ ตตฺริทํ วตฺถุ – ภิกฺขู กิร สนฺนิปติตฺวา เอกํ ทหรํ, ‘‘อาวุโส, ตฺวํ อิมญฺจิมญฺจ อาปตฺติํ อาปนฺโน’’ติ อาหํสุฯ โส อาห – ‘‘ภนฺเต, นาคทีปํ คโตมฺหี’’ติฯ อาวุโส , น มยํ ตว นาคทีปคมเนน อตฺถิกา, อาปตฺติํ ปน อาปนฺโนติ ปุจฺฉามาติฯ ภนฺเต, นาคทีปํ คนฺตฺวา มจฺเฉ ขาทินฺติฯ อาวุโส, ตว มจฺฉขาทเนน กมฺมํ นตฺถิ, อาปตฺติํ กิรสิ อาปนฺโนติฯ โส ‘‘นาติสุปกฺโก มจฺโฉ มยฺหํ อผาสุกมกาสิ, ภนฺเต’’ติฯ อาวุโส, ตุยฺหํ ผาสุเกน วา อผาสุเกน วา กมฺมํ นตฺถิ, อาปตฺติํ อาปนฺโนสีติฯ ภนฺเต, ยาว ตตฺถ วสิํ, ตาว เม อผาสุกเมว ชาตนฺติฯ เอวํ อาคนฺตุกกถาวเสน พหิทฺธา กถํ อปนาเมตีติ เวทิตพฺพํฯ

อภิหรตีติ อิโต จิโต จ สุตฺตํ อาหริตฺวา อวตฺถรติฯ เตปิฏกติสฺสตฺเถโร วิยฯ ปุพฺเพ กิร ภิกฺขู มหาเจติยงฺคเณ สนฺนิปติตฺวา สงฺฆกิจฺจํ กตฺวา ภิกฺขูนํ โอวาทํ ทตฺวา อญฺญมญฺญํ ปญฺหสากจฺฉํ กโรนฺติฯ ตตฺถายํ เถโร ตีหิ ปิฏเกหิ ตโต ตโต สุตฺตํ อาหริตฺวา ทิวสภาเค เอกมฺปิ ปญฺหํ นิฏฺฐาเปตุํ น เทติฯ

อภิมทฺทตีติ การณํ อาหริตฺวา มทฺทติฯ อนุปชคฺฆตีติ ปเรน ปญฺเห ปุจฺฉิเตปิ กถิเตปิ ปาณิํ ปหริตฺวา มหาหสิตํ หสติ, เยน ปรสฺส ‘‘อปุจฺฉิตพฺพํ นุ โข ปุจฺฉิํ, อกเถตพฺพํ นุ โข กเถสิ’’นฺติ วิมติ อุปฺปชฺชติฯ ขลิตํ คณฺหาตีติ อปฺปมตฺตกํ มุขโทสมตฺตํ คณฺหาติ , อกฺขเร วา ปเท วา พฺยญฺชเน วา ทุรุตฺเต ‘‘เอวํ นาเมตํ วตฺตพฺพ’’นฺติ อุชฺฌายมาโน วิจรติฯ สอุปนิโสติ สอุปนิสฺสโย สปจฺจโยฯ

โอหิตโสโตติ ฐปิตโสโตฯ อภิชานาติ เอกํ ธมฺมนฺติ เอกํ กุสลธมฺมํ อภิชานาติ อริยมคฺคํฯ ปริชานาติ เอกํ ธมฺมนฺติ เอกํ ทุกฺขสจฺจธมฺมํ ตีรณปริญฺญาย ปริชานาติฯ ปชหติ เอกํ ธมฺมนฺติ เอกํ สพฺพากุสลธมฺมํ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติฯ สจฺฉิกโรติ เอกํ ธมฺมนฺติ เอกํ อรหตฺตผลธมฺมํ นิโรธเมว วา ปจฺจกฺขํ กโรติฯ สมฺมาวิมุตฺติํ ผุสตีติ สมฺมา เหตุนา นเยน การเณน อรหตฺตผลวิโมกฺขํ ญาณผสฺเสน ผุสติฯ

เอตทตฺถา, ภิกฺขเว, กถาติ, ภิกฺขเว, ยา เอสา กถาสมฺปโยเคนาติ กถา ทสฺสิตา, สา เอตทตฺถา, อยํ ตสฺสา กถาย ภูมิ ปติฏฺฐาฯ อิทํ วตฺถุ ยทิทํ อนุปาทา จิตฺตสฺส วิโมกฺโขติ เอวํ สพฺพปเทสุ โยชนา เวทิตพฺพาฯ เอตทตฺถา มนฺตนาติ ยา อยํ กจฺฉากจฺเฉสุ ปุคฺคเลสุ กจฺเฉน สทฺธิํ มนฺตนา, สาปิ เอตทตฺถาเยวฯ เอตทตฺถา อุปนิสาติ โอหิตโสโต สอุปนิโสติ เอวํ วุตฺตา อุปนิสาปิ เอตทตฺถาเยวฯ เอตทตฺถํ โสตาวธานนฺติ ตสฺสา อุปนิสาย โสตาวธานํ , ตมฺปิ เอตทตฺถเมวฯ อนุปาทาติ จตูหิ อุปาทาเนหิ อคฺคเหตฺวาฯ จิตฺตสฺส วิโมกฺโขติ อรหตฺตผลวิโมกฺโขฯ อรหตฺตผลตฺถาย หิ สพฺพเมตนฺติ สุตฺตนฺตํ วินิวตฺเตตฺวา อุปริ คาถาหิ กูฏํ คณฺหนฺโต เย วิรุทฺธาติอาทิมาหฯ

ตตฺถ วิรุทฺธาติ วิโรธสงฺขาเตน โกเปน วิรุทฺธาฯ สลฺลปนฺตีติ สลฺลาปํ กโรนฺติฯ วินิวิฏฺฐาติ อภินิวิฏฺฐา หุตฺวาฯ สมุสฺสิตาติ มานุสฺสเยน สุฏฺฐุ อุสฺสิตาฯ อนริยคุณมาสชฺชาติ อนริยคุณกถํ คุณมาสชฺช กเถนฺติฯ

คุณํ ฆฏฺเฏตฺวา กถา หิ อนริยกถา นาม, น อริยกถา, ตํ กเถนฺตีติ อตฺโถฯ อญฺโญญฺญวิวเรสิโนติ อญฺญมญฺญสฺส ฉิทฺทํ อปราธํ คเวสมานาฯ ทุพฺภาสิตนฺติ ทุกฺกถิตํฯ วิกฺขลิตนฺติ อปฺปมตฺตกํ มุขโทสขลิตํฯ สมฺปโมหํ ปราชยนฺติ อญฺญมญฺญสฺส อปฺปมตฺเตน มุขโทเสน สมฺปโมหญฺจ ปราชยญฺจฯ อภินนฺทนฺตีติ ตุสฺสนฺติฯ นาจเรติ น จรติ น กเถติฯ ธมฺมฏฺฐปฏิสํยุตฺตาติ ยา จ ธมฺเม ฐิเตน กถิตกถา, สา ธมฺมฏฺฐา เจว โหติ เตน จ ธมฺเมน ปฏิสํยุตฺตาติ ธมฺมฏฺฐปฏิสํยุตฺตาฯ อนุนฺนเตน มนสาติ อนุทฺธเตน เจตสาฯ อปฬาโสติ ยุคคฺคาหปฬาสวเสน อปฬาโส หุตฺวาฯ อสาหโสติ ราคโทสโมหสาหสานํ วเสน อสาหโส หุตฺวาฯ

อนุสูยายมาโนติ น อุสูยมาโนฯ ทุพฺภฏฺเฐ นาปสาทเยติ ทุกฺกถิตสฺมิํ น อปสาเทยฺยฯ อุปารมฺภํ น สิกฺเขยฺยาติ การณุตฺตริยลกฺขณํ อุปารมฺภํ น สิกฺเขยฺยฯ ขลิตญฺจ น คาหเยติ อปฺปมตฺตกํ มุขขลิตํ ‘‘อยํ เต โทโส’’ติ น คาหเยยฺยฯ นาภิหเรติ นาวตฺถเรยฺยฯ นาภิมทฺเทติ เอกํ การณํ อาหริตฺวา น มทฺเทยฺยฯ น วาจํ ปยุตํ ภเณติ สจฺจาลิกปฏิสํยุตฺตํ วาจํ น ภเณยฺยฯ อญฺญาตตฺถนฺติ ชานนตฺถํฯ ปสาทตฺถนฺติ ปสาทชนนตฺถํฯ น สมุสฺเสยฺย มนฺตเยติ น มานุสฺสเยน สมุสฺสิโต ภเวยฺยฯ น หิ มานุสฺสิตา หุตฺวา ปณฺฑิตา กถยนฺติ, มาเนน ปน อนุสฺสิโตว หุตฺวา มนฺตเย กเถยฺย ภาเสยฺยาติฯ

8. อญฺญติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา

[69] อฏฺฐเม ภควํมูลกาติ ภควา มูลํ เอเตสนฺติ ภควํมูลกาฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – อิเม, ภนฺเต, อมฺหากํ ธมฺมา ปุพฺเพ กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปฺปาทิตา, ตสฺมิํ ปรินิพฺพุเต เอกํ พุทฺธนฺตรํ อญฺโญ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อิเม ธมฺเม อุปฺปาเทตุํ สมตฺโถ นาม นาโหสิ, ภควโต ปน โน อิเม ธมฺมา อุปฺปาทิตาฯ ภควนฺตญฺหิ นิสฺสาย มยํ อิเม ธมฺเม อาชานาม ปฏิวิชฺฌามาติ เอวํ ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมาติฯ ภควํเนตฺติกาติ ภควา ธมฺมานํ เนตา วิเนตา อนุเนตา ยถาสภาวโต ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ นามํ คเหตฺวาว ทสฺเสตาติ ธมฺมา ภควํเนตฺติกา นาม โหนฺติฯ ภควํปฏิสรณาติ จตุภูมกธมฺมา สพฺพญฺญุตญฺญาณสฺส อาปาถํ อาคจฺฉมานา ภควติ ปฏิสรนฺติ นามาติ ภควํปฏิสรณาฯ ปฏิสรนฺตีติ โอสรนฺติ สโมสรนฺติฯ อปิจ มหาโพธิมณฺเฑ นิสินฺนสฺส ภควโต ปฏิเวธวเสน ผสฺโส อาคจฺฉติ – ‘‘อหํ ภควา กินฺนาโม’’ติฯ ตฺวํ ผุสนฏฺเฐน ผสฺโส นามฯ เวทนา, สญฺญา, สงฺขารา, วิญฺญาณํ อาคจฺฉติ – ‘‘อหํ ภควา กินฺนาม’’นฺติฯ ตฺวํ วิชานนฏฺเฐน วิญฺญาณํ นามาติฯ เอวํ จตุภูมกธมฺมานํ ยถาสภาวโต ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ นามํ คณฺหนฺโต ภควา ธมฺเม ปฏิสรตีติ ภควํปฏิสรณาฯ ภควนฺตํเยว ปฏิภาตูติ ภควโตว เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ อุปฏฺฐาตุ, ตุมฺเหเยว โน กเถตฺวา เทถาติ อตฺโถฯ

ราโค โขติ รชฺชนวเสน ปวตฺตราโคฯ อปฺปสาวชฺโชติ โลกวชฺชวเสนปิ วิปากวชฺชวเสนปีติ ทฺวีหิปิ วชฺเชหิ อปฺปสาวชฺโช, อปฺปโทโสติ อตฺโถฯ กถํ? มาตาปิตโร หิ ภาติภคินิอาทโย จ ปุตฺตภาติกานํ อาวาหวิวาหมงฺคลํ นาม กาเรนฺติฯ เอวํ ตาเวโส โลกวชฺชวเสน อปฺปสาวชฺโชฯ สทารสนฺโตสมูลิกา ปน อปาเย ปฏิสนฺธิ นาม น โหตีติ เอวํ วิปากวชฺชวเสน อปฺปสาวชฺโชฯ ทนฺธวิราคีติ วิรชฺชมาโน ปเนส สณิกํ วิรชฺชติ, น สีฆํ มุจฺจติฯ เตลมสิราโค วิย จิรํ อนุพนฺธติ, ทฺเว ตีณิ ภวนฺตรานิ คนฺตฺวาปิ นาปคจฺฉตีติ ทนฺธวิราคีฯ

ตตฺริทํ วตฺถุ – เอโก กิร ปุริโส ภาตุ ชายาย มิจฺฉาจารํ จรติฯ ตสฺสาปิ อิตฺถิยา อตฺตโน สามิกโต โสเยว ปิยตโร อโหสิฯ สา ตมาห – ‘‘อิมสฺมิํ การเณ ปากเฏ ชาเต มหตี ครหา ภวิสฺสติ, ตว ภาติกํ ฆาเตหี’’ติฯ โส ‘‘นสฺส, วสลิ, มา เอวํ ปุน อวจา’’ติ อปสาเทสิฯ สา ตุณฺหี หุตฺวา กติปาหจฺจเยน ปุน กเถสิ, ตสฺส จิตฺตํ ทฺวชฺฌภาวํ อคมาสิฯ ตโต ตติยวารํ กถิโต ‘‘กินฺติ กตฺวา โอกาสํ ลภิสฺสามี’’ติ อาหฯ อถสฺส สา อุปายํ กเถนฺตี ‘‘ตฺวํ มยา วุตฺตเมว กโรหิ, อสุกฏฺฐาเน มหากกุธสมีเป ติตฺถํ อตฺถิ, ตตฺถ ติขิณํ ทณฺฑกวาสิํ คเหตฺวา ติฏฺฐาหี’’ติฯ โส ตถา อกาสิฯ เชฏฺฐภาตาปิสฺส อรญฺเญ กมฺมํ กตฺวา ฆรํ อาคโตฯ