โส สีหสฺส สมฺมุขา นทิตุํ อสกฺโกนฺโต ตสฺมิํ โคจราย ปกฺกนฺเต เอกโก นทิตุํ อารภิฯ อถสฺส สิงฺคาลสทฺโทเยว นิจฺฉริฯ เตน วุตฺตํ – สิงฺคาลกํเยว นทตีติฯ เภรณฺฑกนฺติ ตสฺเสว เววจนํฯ อปิจ ภินฺนสฺสรํ อมนาปสทฺทํ นทตีติ วุตฺตํ โหติฯ เอวเมว โข ตฺวนฺติ อิมินา โอปมฺเมน ปริพฺพาชกา ตถาคตํ สีหสทิสํ กตฺวา สรภํ สิงฺคาลสทิสํ อกํสุฯ อมฺพุกสญฺจรีติ ขุทฺทกกุกฺกุฏิกาฯ ปุริสกรวิตํ รวิสฺสามีติ มหากุกฺกุฏํ รวนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อิมสฺสปิ ทฺเว ปาทา ทฺเว ปกฺขา, มยฺหมฺปิ ตเถว, อหมฺปิ เอวรูปํ รวิตํ รวิสฺสามี’’ติ สา ตสฺส สมฺมุขา รวิตุํ อสกฺโกนฺตี ตสฺมิํ ปกฺกนฺเต รวมานา กุกฺกุฏิการวํเยว รวิฯ เตน วุตฺตํ – อมฺพุกสญฺจริรวิตํเยว รวตีติฯ อุสโภติ โคโณฯ สุญฺญายาติ ตุจฺฉาย เชฏฺฐกวสเภหิ วิรหิตาย ฯ คมฺภีรํ นทิตพฺพํ มญฺญตีติ เชฏฺฐกวสภสฺส นาทสทิสํ คมฺภีรนาทํ นทิตพฺพํ มญฺญติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

5. เกสมุตฺติสุตฺตวณฺณนา

[66] ปญฺจเม กาลามานํ นิคโมติ กาลามา นาม ขตฺติยา, เตสํ นิคโมฯ เกสมุตฺติยาติ เกสมุตฺตนิคมวาสิโนฯ อุปสงฺกมิํสูติ สปฺปินวนีตาทิเภสชฺชานิ เจว อฏฺฐวิธปานกานิ จ คาหาเปตฺวา อุปสงฺกมิํสุฯ สกํเยว วาทํ ทีเปนฺตีติ อตฺตโนเยว ลทฺธิํ กเถนฺติฯ โชเตนฺตีติ ปกาเสนฺติฯ ขุํเสนฺตีติ ฆฏฺเฏนฺติฯ วมฺเภนฺตีติ อวชานนฺติฯ ปริภวนฺตีติ ลามกํ กโรนฺติฯ โอมกฺขิํ กโรนฺตีติ อุกฺขิตฺตกํ กโรนฺติ, อุกฺขิปิตฺวา ฉฑฺเฑนฺติฯ อปเรปิ, ภนฺเตติ โส กิร อฏวิมุเข คาโม, ตสฺมา ตตฺถ อฏวิํ อติกฺกนฺตา จ อติกฺกมิตุกามา จ วาสํ กปฺเปนฺติฯ เตสุปิ ปฐมํ อาคตา อตฺตโน ลทฺธิํ ทีเปตฺวา ปกฺกมิํสุ, ปจฺฉา อาคตา ‘‘กิํ เต ชานนฺติ, อมฺหากํ อนฺเตวาสิกา เต, อมฺหากํ สนฺติเก กิญฺจิ กิญฺจิ สิปฺปํ อุคฺคณฺหิํสู’’ติ อตฺตโน ลทฺธิํ ทีเปตฺวา ปกฺกมิํสุฯ กาลามา เอกลทฺธิยมฺปิ สณฺฐหิตุํ น สกฺขิํสุฯ เต เอตมตฺถํ ทีเปตฺวา ภควโต เอวมาโรเจตฺวา เตสํ โน, ภนฺเตติอาทิมาหํสุฯ ตตฺถ โหเตว กงฺขาติ โหติเยว กงฺขาฯ วิจิกิจฺฉาติ ตสฺเสว เววจนํฯ อลนฺติ ยุตฺตํฯ