10. สงฺคารวสุตฺตวณฺณนา

[61] ทสเม สงฺคารโวติ เอวํนามโก ราชคหนคเร ชิณฺณปฏิสงฺขรณการโก อายุตฺตกพฺราหฺมโณฯ อุปสงฺกมีติ ภุตฺตปาตราโส หุตฺวา มหาชนปริวุโต อุปสงฺกมิฯ มยมสฺสูติ เอตฺถ อสฺสูติ นิปาตมตฺตํ, มยํ, โภ โคตม, พฺราหฺมณา นามาติ อิทเมว อตฺถปทํฯ ยญฺญํ ยชามาติ พาหิรสมเย สพฺพจตุกฺเกน สพฺพฏฺฐเกน สพฺพโสฬสเกน สพฺพทฺวตฺติํสาย สพฺพจตุสฏฺฐิยา สพฺพสเตน สพฺพปญฺจสเตนาติ จ เอวํ ปาณฆาตปฏิสํยุตฺโต ยญฺโญ นาม โหติฯ ตํ สนฺธาเยวมาหฯ อเนกสารีริกนฺติ อเนกสรีรสมฺภวํฯ ยทิทนฺติ ยา เอสาฯ ยญฺญาธิกรณนฺติ ยชนการณา เจว ยาชนการณา จาติ อตฺโถฯ เอกสฺมิญฺหิ พหูนํ ททนฺเตปิ ทาเปนฺเตปิ พหูสุปิ พหูนํ เทนฺเตสุปิ ทาเปนฺเตสุปิ ปุญฺญปฏิปทา อเนกสารีริกา นาม โหติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ตุยฺหญฺจ ตุยฺหญฺจ ยชามีติ วทนฺตสฺสาปิ ตฺวญฺจ ตฺวญฺจ ยชาหีติ อาณาเปนฺตสฺสาปิ จ อเนกสารีริกาว โหติฯ ตมฺปิ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ยสฺส วา ตสฺส วาติ ยสฺมา วา ตสฺมา วาฯ เอกมตฺตานํ ทเมตีติ อตฺตโน อินฺทฺริยทมนวเสน เอกํ อตฺตานเมว ทเมติฯ เอกมตฺตานํ สเมตีติ อตฺตโน ราคาทิสมนวเสน เอกํ อตฺตานเมว สเมติฯ ปรินิพฺพาเปตีติ ราคาทิปรินิพฺพาเนเนว ปรินิพฺพาเปติฯ เอวมสฺสายนฺติ เอวํ สนฺเตปิ อยํฯ

เอวมิทํ พฺราหฺมณสฺส กถํ สุตฺวา สตฺถา จินฺเตสิ – ‘‘อยํ พฺราหฺมโณ ปสุฆาตกสํยุตฺตํ มหายญฺญํ อเนกสารีริกํ ปุญฺญปฏิปทํ วเทติ, ปพฺพชฺชามูลกํ ปน ปุญฺญุปฺปตฺติปฏิปทํ เอกสารีริกนฺติ วเทติฯ เนวายํ เอกสารีริกํ ชานาติ, น อเนกสารีริกํ, หนฺทสฺส เอกสารีริกญฺจ อเนกสารีริกญฺจ ปฏิปทํ เทเสสฺสามี’’ติ อุปริ เทสนํ วฑฺเฒนฺโต เตน หิ พฺราหฺมณาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ยถา เต ขเมยฺยาติ ยถา ตุยฺหํ รุจฺเจยฺยฯ อิธ ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชตีติอาทิ วิสุทฺธิมคฺเค วิตฺถาริตเมวฯ เอถายํ มคฺโคติ เอถ ตุมฺเห, อหมนุสาสามิ, อยํ มคฺโคฯ อยํ ปฏิปทาติ ตสฺเสว เววจนํฯ ยถา ปฏิปนฺโนติ เยน มคฺเคน ปฏิปนฺโนฯ อนุตฺตรํ พฺรหฺมจริโยคธนฺติ อรหตฺตมคฺคสงฺขาตสฺส พฺรหฺมจริยสฺส อนุตฺตรํ โอคธํ อุตฺตมปติฏฺฐาภูตํ นิพฺพานํฯ อิจฺจายนฺติ อิติ อยํฯ

อปฺปฏฺฐตราติ ยตฺถ พหูหิ เวยฺยาวจฺจกเรหิ วา อุปกรเณหิ วา อตฺโถ นตฺถิฯ