(6) 1. พฺราหฺมณวคฺโค

1. ปฐมทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[52] พฺราหฺมณวคฺคสฺส ปฐเม ชิณฺณาติ ชราชิณฺณาฯ วุทฺธาติ วโยวุทฺธาฯ มหลฺลกาติ ชาติมหลฺลกาฯ อทฺธคตาติ ตโย อทฺเธ อติกฺกนฺตาฯ วโยอนุปฺปตฺตาติ ตติยํ วยํ อนุปฺปตฺตาฯ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสูติ ปุตฺตทาเร อตฺตโน วจนํ อกโรนฺเต ทิสฺวา ‘‘สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา นิยฺยานิกมคฺคํ คเวสิสฺสามา’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิํสุฯ มยมสฺสุ, โภ โคตม, พฺราหฺมณาติ; โภ โคตม, มยํ พฺราหฺมณา น ขตฺติยา นามจฺจา น คหปติกาติ พฺราหฺมณภาวํ ชานาเปตฺวา ชิณฺณาติอาทิมาหํสุฯ อกตภีรุตฺตาณาติ อกตภยปริตฺตาณาฯ อวสฺสยภูตํ ปติฏฺฐากมฺมํ อมฺเหหิ น กตนฺติ ทสฺเสนฺติฯ ตคฺฆาติ เอกํสตฺเถ นิปาโต, สมฺปฏิจฺฉนตฺเถ วาฯ เอกนฺเตน ตุมฺเห เอวรูปา, อหมฺปิ โข เอตํ สมฺปฏิจฺฉามีติ จ ทสฺเสติฯ อุปนียตีติ อุปสํหรียติฯ อยํ หิ ชาติยา ชรํ อุปนียติ, ชราย พฺยาธิํ, พฺยาธินา มรณํ, มรเณน ปุน ชาติํฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อุปนียตี’’ติฯ

อิทานิ ยสฺมา เต พฺราหฺมณา มหลฺลกตฺตา ปพฺพชิตฺวาปิ วตฺตํ ปูเรตุํ น สกฺขิสฺสนฺติ, ตสฺมา เน ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปนฺโต ภควา โยธ กาเยน สํยโมติอาทิมาหฯ ตตฺถ กาเยน สํยโมติ กายทฺวาเรน สํวโรฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ ตํ ตสฺส เปตสฺสาติ ตํ ปุญฺญํ ตสฺส ปรโลกํ คตสฺส ตายนฏฺเฐน ตาณํ, นิลียนฏฺเฐน เลณํ, ปติฏฺฐานฏฺเฐน ทีโป, อวสฺสยนฏฺเฐน สรณํ, อุตฺตมคติวเสน ปรายณญฺจ โหตีติ ทสฺเสติฯ คาถา อุตฺตานตฺถาเยวฯ เอวํ เต พฺราหฺมณา ตถาคเตน ปญฺจสุ สีเลสุ สมาทปิตา ยาวชีวํ ปญฺจ สีลานิ รกฺขิตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺติํสุฯ

2. ทุติยทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[53] ทุติเย ภาชนนฺติ ยํกิญฺจิ ภณฺฑกํฯ เสสํ ปฐเม วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

3. อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[54] ตติเย สมฺโมทนียนฺติ สมฺโมทชนนิํฯ สารณียนฺติ สริตพฺพยุตฺตกํฯ วีติสาเรตฺวาติ ปริโยสาเปตฺวาฯ กิตฺตาวตาติ กิตฺตเกนฯ สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหตีติ สามํ ปสฺสิตพฺโพ โหติฯ อกาลิโกติ น กาลนฺตเร ผลทายโกฯ เอหิปสฺสิโกติ ‘‘เอหิ ปสฺสา’’ติ เอวํ ทสฺเสตุํ สกฺกาติ อาคมนียปฏิปทํ ปุจฺฉติฯ โอปเนยฺยิโกติ อตฺตโน จิตฺตํ อุปเนตพฺโพฯ ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพติ สามํเยว ชานิตพฺโพฯ วิญฺญูหีติ ปณฺฑิเตหิฯ ปริยาทินฺนจิตฺโตติ อาทินฺนคหิตปรามฏฺฐจิตฺโต หุตฺวาฯ เจเตตีติ จินฺเตติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อิมสฺมิํ ปน สุตฺเต พฺราหฺมเณน โลกุตฺตรมคฺโค ปุจฺฉิโต, สตฺถาราปิ โสเยว กถิโตฯ โส หิ สามํ ปสฺสิตพฺพตฺตา สนฺทิฏฺฐิโก นามาติฯ

4. ปริพฺพาชกสุตฺตวณฺณนา

[55] จตุตฺเถ พฺราหฺมณปริพฺพาชโกติ พฺราหฺมณชาติโก ปริพฺพาชโก, น ขตฺติยาทิชาติโกฯ อตฺตตฺถมฺปีติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกํ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกํ อตฺตโน อตฺถํฯ

5. นิพฺพุตสุตฺตวณฺณนา

[56] ปญฺจเม อกาลิกนฺติ น กาลนฺตเร ปตฺตพฺพํฯ โอปเนยฺยิกนฺติ ปฏิปตฺติยา อุปคนฺตพฺพํฯ