ตสฺส เม อหุ อุสฺสาโหติ ตสฺส มยฺหํ ตํ เนกฺขมฺมสงฺขาตํ นิพฺพานํ อภิปสฺสนฺตสฺส อุสฺสาโห อหุ, วายาโม อโหสีติ อตฺโถฯ นาหํ ภพฺโพ เอตรหิ, กามานิ ปฏิเสวิตุนฺติ อหํ ทานิ ทุวิเธปิ กาเม ปฏิเสวิตุํ อภพฺโพฯ อนิวตฺติ ภวิสฺสามีติ ปพฺพชฺชโต จ สพฺพญฺญุตญฺญาณโต จ น นิวตฺติสฺสามิ, อนิวตฺตโก ภวิสฺสามิฯ พฺรหฺมจริยปรายโณติ มคฺคพฺรหฺมจริยปรายโณ ชาโตสฺมีติ อตฺโถฯ อิติ อิมาหิ คาถาหิ มหาโพธิปลฺลงฺเก อตฺตโน อาคมนียวีริยํ กเถสิฯ

10. อาธิปเตยฺยสุตฺตวณฺณนา

[40] ทสเม อาธิปเตยฺยานีติ เชฏฺฐกการณโต นิพฺพตฺตานิฯ อตฺตาธิปเตยฺยนฺติอาทีสุ อตฺตานํ เชฏฺฐกํ กตฺวา นิพฺพตฺติตํ คุณชาตํ อตฺตาธิปเตยฺยํฯ โลกํ เชฏฺฐกํ กตฺวา นิพฺพตฺติตํ โลกาธิปเตยฺยํฯ นววิธํ โลกุตฺตรธมฺมํ เชฏฺฐกํ กตฺวา นิพฺพตฺติตํ ธมฺมาธิปเตยฺยํฯ น อิติ ภวาภวเหตูติ อิติ ภโว, อิติ ภโวติ เอวํ อายติํ, น ตสฺส ตสฺส สมฺปตฺติภวสฺส เหตุฯ โอติณฺโณติ อนุปวิฏฺโฐฯ ยสฺส หิ ชาติ อนฺโตปวิฏฺฐา, โส ชาติยา โอติณฺโณ นามฯ ชราทีสุปิ เอเสว นโยฯ เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺสาติ สกลสฺส วฏฺฏทุกฺขราสิสฺสฯ อนฺตกิริยา ปญฺญาเยถาติ อนฺตกรณํ ปริจฺเฉทปริวฏุมกรณํ ปญฺญาเยยฺยฯ โอหายาติ ปหายฯ ปาปิฏฺฐตเรติ ลามกตเรฯ อารทฺธนฺติ ปคฺคหิตํ ปริปุณฺณํ, อารทฺธตฺตาว อสลฺลีนํฯ อุปฏฺฐิตาติ จตุสติปฏฺฐานวเสน อุปฏฺฐิตาฯ อุปฏฺฐิตตฺตาว อสมฺมุฏฺฐาฯ ปสฺสทฺโธ กาโยติ นามกาโย จ กรชกาโย จ ปสฺสทฺโธ วูปสนฺตทรโถฯ ปสฺสทฺธตฺตาว อสารทฺโธฯ สมาหิตํ จิตฺตนฺติ อารมฺมเณ จิตฺตํ สมฺมา อาหิตํ สุฏฺฐุ ฐปิตํฯ สมฺมา อาหิตตฺตาว เอกคฺคํฯ อธิปติํ กริตฺวาติ เชฏฺฐกํ กตฺวาฯ สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรตีติ สุทฺธํ นิมฺมลํ กตฺวา อตฺตานํ ปริหรติ ปฏิชคฺคติ, โคปายตีติ อตฺโถฯ อยญฺจ ยาว อรหตฺตมคฺคา ปริยาเยน สุทฺธมตฺตานํ ปริหรติ นาม, ผลปฺปตฺโตว ปน นิปฺปริยาเยน สุทฺธมตฺตานํ ปริหรติฯ

สฺวากฺขาโตติอาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. 1.147) วิตฺถาริตานิฯ ชานํ ปสฺสํ วิหรนฺตีติ ตํ ธมฺมํ ชานนฺตา ปสฺสนฺตา วิหรนฺติฯ