2. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา

[32] ทุติเย ตถารูโปติ ตถาชาติโกฯ สมาธิปฏิลาโภติ จิตฺเตกคฺคตาลาโภฯ อิมสฺมิํ จ สวิญฺญาณเกติ เอตฺถ อตฺตโน จ ปรสฺส จาติ อุภเยสมฺปิ กาโย สวิญฺญาณกฏฺเฐน เอกโต กตฺวา อิมสฺมินฺติ วุตฺโตฯ อหงฺการมมงฺการมานานุสยาติ อหงฺการทิฏฺฐิ จ มมงฺการตณฺหา จ มานานุสโย จาติ อตฺตโน จ ปรสฺส จ กิเลสาฯ นาสฺสูติ น ภเวยฺยุํฯ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตสูติ รูปนิมิตฺตํ, สทฺทนิมิตฺตํ, คนฺธนิมิตฺตํ, รสนิมิตฺตํ, โผฏฺฐพฺพนิมิตฺตํ, สสฺสตาทินิมิตฺตํ, ปุคฺคลนิมิตฺตํ ธมฺมนิมิตฺตนฺติ เอวรูเปสุ จ พหิทฺธา สพฺพนิมิตฺเตสุฯ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺตินฺติ ผลสมาธิญฺเจว ผลญาณญฺจฯ สิยาติ ภเวยฺยฯ

อิธานนฺท, ภิกฺขุโนติ, อานนฺท, อิมสฺมิํ สาสเน ภิกฺขุโนฯ เอตํ สนฺตํ เอตํ ปณีตนฺติ นิพฺพานํ ทสฺเสนฺโต อาหฯ นิพฺพานํ หิ กิเลสานํ สนฺตตาย สนฺตํ นาม, นิพฺพานํ สนฺตนฺติ สมาปตฺติํ อปฺเปตฺวาว ทิวสมฺปิ นิสินฺนสฺส จิตฺตุปฺปาโท สนฺตนฺเตว ปวตฺตตีติปิ สนฺตํฯ ปณีตนฺติ สมาปตฺติํ อปฺเปตฺวา นิสินฺนสฺสาปิ จิตฺตุปฺปาโท ปณีตนฺเตว ปวตฺตตีติ นิพฺพานํ ปณีตํ นามฯ สพฺพสงฺขารสมโถติอาทีนิปิ ตสฺเสว เววจนานิฯ ‘‘สพฺพสงฺขารสมโถ’’ติ สมาปตฺติํ อปฺเปตฺวา นิสินฺนสฺส หิ ทิวสภาคมฺปิ จิตฺตุปฺปาโท สพฺพสงฺขารสมโถเตว ปวตฺตติ…เป.… ตถา ตีสุ ภเวสุ วานสงฺขาตาย ตณฺหาย อภาเวน นิพฺพานนฺติ ลทฺธนาเม ตสฺมิํ สมาปตฺติํ อปฺเปตฺวา นิสินฺนสฺส จิตฺตุปฺปาโท นิพฺพานํ นิพฺพานนฺเตว ปวตฺตตีติ สพฺพสงฺขารสมโถติอาทีนิ นามานิ ลภติฯ อิมสฺมิํ ปน อฏฺฐวิเธ อาโภคสมนฺนาหาเร อิมสฺมิํ ฐาเน เอโกปิ ลพฺภติ, ทฺเวปิ สพฺเพปิ ลพฺภนฺเตวฯ

สงฺขายาติ ญาเณน ชานิตฺวาฯ ปโรปรานีติ ปรานิ จ โอปรานิ จฯ ปรอตฺตภาวสกอตฺตภาวานิ หิ ปรานิ จ โอปรานิ จาติ วุตฺตํ โหติฯ ยสฺสาติ ยสฺส อรหโตฯ อิญฺชิตนฺติ ราคิญฺชิตํ โทสโมหมานทิฏฺฐิกิเลสทุจฺจริติญฺชิตนฺติ อิมานิ สตฺต อิญฺชิตานิ จลิตานิ ผนฺทิตานิฯ นตฺถิ กุหิญฺจีติ กตฺถจิ เอการมฺมเณปิ นตฺถิฯ สนฺโตติ ปจฺจนีกกิเลสานํ สนฺตตาย สนฺโตฯ วิธูโมติ กายทุจฺจริตาทิธูมวิรหิโตฯ อนีโฆติ ราคาทิอีฆวิรหิโตฯ นิราโสติ นิตฺตณฺโหฯ อตารีติ ติณฺโณ อุตฺติณฺโณ สมติกฺกนฺโตฯ โสติ โส อรหํ ขีณาสโวฯ ชาติชรนฺติ เอตฺถ ชาติชราคหเณเนว พฺยาธิมรณมฺปิ คหิตเมวาติ เวทิตพฺพํฯ อิติ สุตฺตนฺเตปิ คาถายปิ อรหตฺตผลสมาปตฺติเยว กถิตาติฯ