สตฺถา ปน อปรภาเค เชตวเน นิสีทิตฺวา มหานามํ สกฺกํ ปณีตทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

อุคฺคคหปติวตฺถุ

[253] ฉฏฺเฐ มนาปทายกานนฺติ มนาปํ จิตฺตรุจิตโภชนํ ทายกานํ อุคฺโค คหปติ, เวสาลิโก อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โส กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค สตฺถุ ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ มนาปทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เวสาลิยํ เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติฯ ตสฺส ชาตกาเล นามํ อนิยามิตํฯ อปรภาเค ปนสฺส อตฺตภาโวปิ อุคฺคโต อโหสิ สมิทฺโธ, อลงฺกตโตรณํ วิย อุสฺสิตจิตฺตปโฏ วิย จ อติวิโรจิตฺถฯ คุณาปิสฺส อุคฺคตา อเหสุํฯ โส อิเมสํ ทฺวินฺนมฺปิ อุคฺคตตฺตา อุคฺคเสฏฺฐิตฺเวว สงฺขํ คโตฯ โส ปนายํ ทสพลสฺส ปฐมทสฺสเนเยว โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาย อปรภาเค ตีณิปิ มคฺคผลานิ สจฺฉากาสิฯ โส อตฺตโน มหลฺลกกาเล รโหคโต นิสีทิตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘ยํ ยํ มยฺหํ ปิยํ มนาปํ, ตํ ตเทว ทสพลสฺส ทสฺสามิ, อิทํ เม สตฺถุ สมฺมุขาปิ สุตํ ‘มนาปทายี ลภเต มนาป’’’นฺติฯ อถสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อปิ นุ โข เม จิตฺตํ ชานิตฺวา สตฺถาปิ นิเวสนทฺวารํ อาคจฺเฉยฺยา’’ติฯ

สตฺถาปิ โข ตสฺส จิตฺตํ ญตฺวา ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต นิเวสนทฺวาเรเยว ปาตุรโหสิฯ โส ‘‘สตฺถา อาคโต’’ติ สุตฺวา อติวิย อุสฺสาหชาโต ทสพลสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา สตฺถุ ปตฺตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ฆรํ ปเวเสตฺวา ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน สตฺถารํ, อวเสสอาสเนสุ ภิกฺขุสงฺฆํ นิสีทาเปตฺวา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นานคฺครเสหิ ปริวิสิตฺวา ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา เอวมาห – ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภนฺเต, ภควโต สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ ‘มนาปทายี ลภเต มนาป’’’นฺติฯ ยํ ยํ, ภนฺเต, มยฺหํ มนาปํ, ตํ ตํ มยา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทินฺนเมวา’’ติ สตฺถารํ ชานาเปตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ยํ ยํ ตสฺส มนาปํ, ตํ ตํ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส เทติฯ

ตํ ปน สพฺพํ ปญฺจกนิปาเต อุคฺคสุตฺเต วิตฺถารโต อาคมิสฺสติฯ เอวเมตํ วตฺถุ สมุฏฺฐิตํฯ สตฺถา อปรภาเค เชตวเน วิหรนฺโต ตํ อุปาสกํ มนาปทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

อุคฺคตคหปติวตฺถุ

[254] สตฺตเม สงฺฆุปฏฺฐากานนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อุปฏฺฐากานํ หตฺถิคามโก อุคฺคโต คหปติ, อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โสปิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ สงฺฆุปฏฺฐากานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท หตฺถิคาเม เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติ, ตสฺส อุคฺคตกุมาโรติ นามํ อกํสุฯ

โส อปรภาเค ฆราวาเส ปติฏฺฐิโต ปิตุ อจฺจเยน เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปาปุณิฯ เตน สมเยน สตฺถา ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต จาริกํ จรนฺโต หตฺถิคามํ ปตฺวา นาควนุยฺยาเน วิหรติฯ ตทา อยํ อุคฺคตเสฏฺฐิ สตฺตาหํ ปานมทมตฺโต หุตฺวา นาฏเกหิ ปริวุโต นาควนุยฺยานํ คนฺตฺวา ปริจารยมาโน ทสพลํ ทิสฺวา พลวหิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐาเปสิฯ อถสฺส สตฺถารํ อุปสงฺกมนฺตสฺส สพฺโพ สุรามโท อพฺภตฺถํ อคมาสิฯ โส สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ อถสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน ตีณิ มคฺคผลานิ ปฏิวิชฺฌิฯ ตโต ปฏฺฐาย นาฏกานิ ‘‘ตุมฺเห ยถาสุขํ คจฺฉถา’’ติ วิสฺสชฺเชตฺวา ทานาภิรโต หุตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานเมว เทติฯ เทวตา รตฺติภาคสมนนฺตเร อาคนฺตฺวา เสฏฺฐิสฺส อาโรเจนฺติ – ‘‘คหปติ, อสุโก ภิกฺขุ เตวิชฺโช, อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญ, อสุโก สีลวา, อสุโก ทุสฺสีโล’’ติฯ โส ตาสํ วจนํ สุตฺวาปิ คุณํ ตาว ยถาภูตโต ชานาติ, เทยฺยธมฺมํ ปน สมจิตฺเตเนว เทติฯ สตฺถุ สนฺติเก นิสีทิตฺวาปิ ตเมว คุณํ กเถติฯ อปรภาเค สตฺถา เชตวเน นิสีทิตฺวา ตํ คหปติํ สงฺฆุปฏฺฐากานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ