เมนู

อถ เนสํ สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน ทฺเวปิ ชนา ทฺเววาจิเก สรเณ ปติฏฺฐาย สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา อตฺตโน นครํ คนฺตุกามา , ‘‘ภนฺเต, อมฺหากํ ปริจรณเจติยํ เทถา’’ติ วทิํสุฯ สตฺถา ทกฺขิเณน หตฺเถน สีสํ ปรามสิตฺวา ทฺวินฺนมฺปิ ชนานํ อฏฺฐ เกสธาตุโย อทาสิฯ เต อุโภปิ ชนา เกสธาตุโย สุวณฺณสมุคฺเคสุ ฐเปตฺวา อตฺตโน นครํ เนตฺวา อสิตญฺชนนครทฺวาเร ชีวเกสธาตุยา เจติยํ ปติฏฺฐาเปสุํฯ อุโปสถทิวเส เจติยโต นีลสฺมิโย นิคฺคจฺฉนฺติฯ เอวเมตํ วตฺถุ สมุฏฺฐิตํฯ สตฺถา ปน อปรภาเค เชตวเน นิสีทิตฺวา อุปาสเก ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเรสุ ฐเปนฺโต อิเม ทฺเว ชเน ปฐมํ สรณํ คจฺฉนฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

อนาถปิณฺฑิกเสฏฺฐิวตฺถุ

[249] ทุติเย ทายกานนฺติ ทานาภิรตานํ สุทตฺโต, คหปติ, อนาถปิณฺฑิโก อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โส กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถุ ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ ทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ สุมนเสฏฺฐิสฺส เคเห นิพฺพตฺติ, สุทตฺโตติสฺส นามํ อกํสุฯ

โส อปรภาเค ฆราวาเส ปติฏฺฐิโต ทายโก ทานปติ หุตฺวา เตเนว คุเณน ปตฺถฏนามเธยฺโย อนาถปิณฺฑิโก นาม อโหสิฯ โส ปญฺจหิ สกฏสเตหิ ภณฺฑํ อาทาย ราชคเห อตฺตโน ปิยสหายกสฺส เสฏฺฐิโน เคหํ คนฺตฺวา ตตฺถ พุทฺธสฺส ภควโต อุปฺปนฺนภาวํ สุตฺวา พลวปจฺจูสกาเล เทวตานุภาเวน วิวเฏน ทฺวาเรน สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาย ทุติยทิวเส จ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ ทตฺวา สาวตฺถิํ อาคมนตฺถาย สตฺถุ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา อนฺตรามคฺเค ปญฺจจตฺตาลีสโยชนมคฺเค สตสหสฺสํ สตสหสฺสํ ทตฺวา โยชนิกวิหาเร กาเรตฺวา เชตวนํ โกฏิสนฺถาเรน สนฺถริตฺวา อฏฺฐารสหิ โกฏีหิ กิณิตฺวา อฏฺฐารสหิ โกฏีหิ วิหารํ กาเรตฺวา วิหาเร นิฏฺฐิเต จตุนฺนํ ปริสานํ ปุเรภตฺตปจฺฉาภตฺเตสุ ยทิจฺฉกํ ทานํ ททนฺโต อฏฺฐารสหิ โกฏีหิ วิหารมหํ นิฏฺฐาเปสิฯ

วิหารมโห นวหิ มาเสหิ นิฏฺฐานํ อคมาสิ , ‘‘ปญฺจหี’’ติ อปเรฯ เตมาเส ปน สพฺพาจริยานํ วิวาโท นตฺถิฯ

เอวํ จตุปณฺณาสโกฏิธนํ วิสฺสชฺเชตฺวา นิจฺจกาลํ เคเห เอวรูปํ ทานํ ปวตฺเตสิฯ เทวสิกํ ปญฺจ สลากภตฺตสตานิ โหนฺติ, ปญฺจ ปกฺขิกภตฺตสตานิ, ปญฺจ สลากยาคุสตานิ, ปญฺจ ปกฺขิกยาคุสตานิ, ปญฺจ ธุรภตฺตสตานิ, ปญฺจ อาคนฺตุกภตฺตสตานิ, ปญฺจ คมิกภตฺตสตานิ, ปญฺจ คิลานภตฺตสตานิ, ปญฺจ คิลานุปฏฺฐากภตฺตสตานิ, ปญฺจ อาสนสตานิ เคเห นิจฺจปญฺญตฺตาเนว โหนฺตีติฯ อถ นํ อปรภาเค สตฺถา เชตวเน นิสินฺโน อุปาสเก ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเรสุ ฐเปนฺโต ทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

จิตฺตคหปติวตฺถุ

[250] ตติเย ธมฺมกถิกานนฺติ ธมฺมกถิกานํ อุปาสกานํ จิตฺโต, คหปติ, อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โส กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ ธมฺมกถิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา กสฺสปพุทฺธกาเล มิคลุทฺทกเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค อรญฺเญ กมฺมํ กาตุํ สมตฺถกาเล เอกทิวสํ เทเว วสฺสนฺเต มิคมารณตฺถาย สตฺติํ อาทาย อรญฺญํ คนฺตฺวา มิครูปานิ โอโลเกนฺโต เอกสฺมิํ อกตปพฺภาเร สสีสํ ปํสุกูลํ ปารุปิตฺวา ปาสาณผลเก นิสินฺนํ เอกํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ‘‘เอโก อยฺโย สมณธมฺมํ กโรนฺโต นิสินฺโน ภวิสฺสตี’’ติ สญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา เวเคน ฆรํ คนฺตฺวา เอกสฺมิํ อุทฺธเน หิยฺโย อาภตมํสํ, เอกสฺมิํ ภตฺตํ ปจาเปตฺวา ปิณฺฑาจาริเก ทฺเว ภิกฺขู ทิสฺวา เตสํ ปตฺตํ อาทาย ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา ภิกฺขํ สมาทาเปตฺวา, ‘‘อยฺเย, ปริวิสถา’’ติ อญฺเญ อาณาเปตฺวา ตํ ภตฺตํ กุเฏ ปกฺขิปิตฺวา ปณฺเณน มุขํ พนฺธิตฺวา กุฏํ อาทาย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค นานาวิธานิ ปุปฺผานิ โอจินิตฺวา ปตฺตปุฏเกน คเหตฺวา เถรสฺส นิสินฺนฏฺฐานํ คนฺตฺวา กุฏํ โอตาเรตฺวา เอกมนฺเต ฐเปตฺวา ‘‘มยฺหํ , ภนฺเต, สงฺคหํ กโรถา’’ติ วตฺวา เถรสฺส ปตฺตํ อาทาย ภตฺตสฺส ปูเรตฺวา เถรสฺส หตฺเถ ปติฏฺฐเปตฺวา เตหิ มิสฺสกปุปฺเผหิ เถรํ ปูเชตฺวา เอกมนฺเต ฐิโต ‘‘ยถายํ รสปิณฺฑปาเตน สทฺธิํ ปุปฺผปูชา จิตฺตํ ปริโตเสติ, เอวํ นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺฐาเน เม ปณฺณาการสหสฺสานิ เจว อาคจฺฉนฺตุ ปญฺจวณฺณกุสุมวสฺสญฺจ วสฺสตู’’ติ อาหฯ

เถโร ตสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ทฺวตฺติํสาการกมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิตฺวา อทาสิฯ โส ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติ, นิพฺพตฺตฏฺฐาเน ชณฺณุมตฺเตน โอธินา ทิพฺพปุปฺผวสฺสํ วสฺสิ, สยญฺจ อญฺญาหิ เทวตาหิ อธิกตเรน รูเปน สมนฺนาคโต อโหสิฯ โส เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ มจฺฉิกาสณฺฑนคเร เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติ, ชาตกาเลวสฺส สกลนคเร ชณฺณุมตฺเตน โอธินา ปญฺจวณฺณกุสุมวสฺสํ วสฺสิฯ อถสฺส มาตาปิตโร ‘‘อมฺหากํ ปุตฺโต อตฺตนาว อตฺตโน นามํ คเหตฺวา อาคโต, ชาตทิวเสวสฺส สกลนครํ ปญฺจวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ วิจิตฺตํ ชาต’’นฺติ จิตฺตกุมาโรติ นามํ อกํสุฯ

โส อปรภาเค ฆราวาเส ปติฏฺฐิโต ปิตุ อจฺจเยน ตสฺมิํ นคเร เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปาปุณิฯ ตสฺมิํ สมเย ปญฺจวคฺคิยตฺเถรานํ อพฺภนฺตโร มหานามตฺเถโร นาม มจฺฉิกาสณฺฑนครํ อคมาสิฯ จิตฺโต คหปติ ตสฺส อิริยาปเถ ปสีทิตฺวา ปตฺตํ อาทาย เคหํ อาเนตฺวา ปิณฺฑปาเตน ปติมาเนตฺวา กตภตฺตกิจฺจํ อมฺพาฏการามํ นาม อุยฺยานํ เนตฺวา ตตฺถสฺส วสนฏฺฐานํ กาเรตฺวา นิพทฺธํ อตฺตโน เคเห ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวา วสนตฺถาย ปฏิญฺญํ คณฺหิฯ เถโรปิ ตสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต สฬายตนวิภตฺติเมว เทเสสิฯ จิตฺโต คหปติ ปุริมภเว มทฺทิตสงฺขารตาย นจิรสฺเสว อนาคามิผลํ สมฺปาปุณิฯ อเถกทิวสํ อิสิทตฺตตฺเถโร ตตฺถ คนฺตฺวา วิหรนฺโต เสฏฺฐิสฺส นิเวสเน ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน อายสฺมตา เถเรน ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตุํ อสกฺโกนฺเตน อชฺฌิฏฺโฐ อุปาสกสฺส ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตฺวา เตน ปุพฺเพ คิหิสหายกภาเว ญาเต ‘‘น อิทานิ อิธ วตฺถพฺพ’’นฺติ ยถาสุขํ ปกฺกามิฯ