ตสฺมิํ สมเย อมฺหากํ โพธิสตฺโต สพฺพญฺญุตํ ปตฺวา ปวตฺติตวรธมฺมจกฺโก อนุกฺกเมน จาริกํ จรมาโน โกสมฺพิํ ปาปุณิ, พาราณสินฺติ มชฺฌิมภาณกาฯ พากุโล เสฏฺฐิปิ โข ‘‘ทสพโล อาคโต’’ติ สุตฺวา พหุํ คนฺธมาลํ อาทาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมกถํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิฯ โส สตฺตาหเมว ปุถุชฺชโน หุตฺวา อฏฺฐเม อรุเณ สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ อถสฺส ทฺวีสุ นคเรสุ คิหิกาเล ปริจาริกมาตุคามา อตฺตโน กุลฆรานิ อาคนฺตฺวา ตตฺถ วสมานา จีวรานิ กตฺวา ปหิณิํสุฯ เถโร เอกํ อทฺธมาสํ โกสมฺพิวาสิเกหิ ปหิตํ จีวรํ ภุญฺชติ, เอกํ อทฺธมาสํ พาราณสิวาสิเกหีติฯ เอเตเนว นิยาเมน ทฺวีสุปิ นคเรสุ ยํ ยํ อุตฺตมํ, ตํ ตํ เถรสฺเสว อาหริยติฯ เถรสฺส อสีติ วสฺสานิ อคารมชฺเฌ วสนฺตสฺส ทฺวีหงฺคุเลหิ คนฺธปิณฺฑํ คเหตฺวา อุปสิงฺฆนมตฺตมฺปิ กาลํ น โกจิ อาพาโธ นาม อโหสิฯ อาสีติเม วสฺเส สุเขเนว ปพฺพชฺชํ อุปคโตฯ ปพฺพชิตสฺสาปิสฺส อปฺปมตฺตโกปิ อาพาโธ วา จตูหิ ปจฺจเยหิ เวกลฺลํ วา นาโหสิฯ โส ปจฺฉิเม กาเล ปรินิพฺพานสมเยปิ ปุราณคิหิสหายกสฺส อเจลกสฺสปสฺส อตฺตโน กายิกเจตสิกสุขทีปนวเสเนว สกลํ พากุลสุตฺตํ (ม. นิ. 3.209 อาทโย) กเถตฺวา อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายิฯ เอวํ อฏฺฐุปฺปตฺติ สมุฏฺฐิตาฯ สตฺถา ปน เถรสฺส ธรมานกาเลเยว เถเร ยถา ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเร ฐเปนฺโต พากุลตฺเถรํ อิมสฺมิํ สาสเน อปฺปาพาธานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

โสภิตตฺเถรวตฺถุ

[227] ปญฺจเม ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรนฺตานนฺติ ปุพฺเพ นิวุตฺถกฺขนฺธสนฺตานํ อนุสฺสรณสมตฺถานํ โสภิตตฺเถโร อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โส กิร ปุพฺเพนิวาสํ อนุปฏิปาฏิยา อนุสฺสรมาโน ปญฺจ กปฺปสตานิ อสญฺญิภเว อจิตฺตกปฏิสนฺธิํ นยโต อคฺคเหสิ อากาเส ปทํ ทสฺเสนฺโต วิยฯ ตสฺมา ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรนฺตานํ อคฺโค นาม ชาโตฯ