ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

องฺคุตฺตรนิกาเย

เอกกนิปาต-อฏฺฐกถา

คนฺถารมฺภกถา

‘‘กรุณาสีตลหทยํ , ปญฺญาปชฺโชตวิหตโมหตมํ;

สนรามรโลกครุํ, วนฺเท สุคตํ คติวิมุตฺตํฯ

‘‘พุทฺโธปิ พุทฺธภาวํ, ภาเวตฺวา เจว สจฺฉิกตฺวา จ;

ยํ อุปคโต คตมลํ, วนฺเท ตมนุตฺตรํ ธมฺมํฯ

‘‘สุคตสฺส โอรสานํ, ปุตฺตานํ มารเสนมถนานํ;

อฏฺฐนฺนมฺปิ สมูหํ, สิรสา วนฺเท อริยสงฺฆํฯ

‘‘อิติ เม ปสนฺนมติโน, รตนตฺตยวนฺทนามยํ ปุญฺญํ;

ยํ สุวิหตนฺตราโย, หุตฺวา ตสฺสานุภาเวนฯ

‘‘เอกกทุกาทิปฏิมณฺฑิตสฺส องฺคุตฺตราคมวรสฺส;

ธมฺมกถิกปุงฺควานํ, วิจิตฺตปฏิภานชนนสฺสฯ

‘‘อตฺถปฺปกาสนตฺถํ, อฏฺฐกถา อาทิโต วสิสเตหิ;

ปญฺจหิ ยา สงฺคีตา, อนุสงฺคีตา จ ปจฺฉาปิฯ

‘‘สีหฬทีปํ ปน อาภตาถ วสินา มหามหินฺเทน;

ฐปิตา สีหฬภาสาย, ทีปวาสีนมตฺถายฯ

‘‘อปเนตฺวาน ตโตหํ, สีหฬภาสํ มโนรมํ ภาสํ;

ตนฺตินยานุจฺฉวิกํ, อาโรเปนฺโต วิคตโทสํฯ

‘‘สมยํ อวิโลเมนฺโต, เถรานํ เถรวํสทีปานํ;

สุนิปุณวินิจฺฉยานํ, มหาวิหาเร นิวาสีนํฯ

‘‘หิตฺวา ปุนปฺปุนาคตมตฺถํ, อตฺถํ ปกาสยิสฺสามิ;

สุชนสฺส จ ตุฏฺฐตฺถํ, จิรฏฺฐิตตฺถญฺจ ธมฺมสฺสฯ

‘‘สาวตฺถิปภูตีนํ, นครานํ วณฺณนา กตา เหฏฺฐา;

ทีฆสฺส มชฺฌิมสฺส จ, ยา เม อตฺถํ วทนฺเตนฯ

‘‘วิตฺถารวเสน สุทํ, วตฺถูนิ จ ตตฺถ ยานิ วุตฺตานิ;

เตสมฺปิ น อิธ ภิยฺโย, วิตฺถารกถํ กริสฺสามิฯ

‘‘สุตฺตานํ ปน อตฺถา, น วินา วตฺถูหิ เย ปกาสนฺติ;

เตสํ ปกาสนตฺถํ, วตฺถูนิปิ ทสฺสยิสฺสามิฯ

‘‘สีลกถา ธุตธมฺมา, กมฺมฏฺฐานานิ เจว สพฺพานิ;

จริยาวิธานสหิโต, ฌานสมาปตฺติวิตฺถาโรฯ

‘‘สพฺพา จ อภิญฺญาโย, ปญฺญาสงฺกลนนิจฺฉโย เจว;

ขนฺธาธาตายตนินฺทฺริยานิ, อริยานิ เจว จตฺตาริฯ

‘‘สจฺจานิ ปจฺจยาการเทสนา สุปริสุทฺธนิปุณนยา;

อวิมุตฺตตนฺติมคฺคา, วิปสฺสนาภาวนา เจวฯ

‘‘อิติ ปน สพฺพํ ยสฺมา, วิสุทฺธิมคฺเค มยา สุปริสุทฺธํ;

วุตฺตํ ตสฺมา ภิยฺโย, น ตํ อิธ วิจารยิสฺสามิฯ

‘‘มชฺเฌ วิสุทฺธิมคฺโค, เอส จตุนฺนมฺปิ อาคมานญฺหิ;

ฐตฺวา ปกาสยิสฺสติ, ตตฺถ ยถาภาสิตมตฺถํฯ

‘‘อิจฺเจว กโต ตสฺมา, ตมฺปิ คเหตฺวาน สทฺธิเมตาย;

อฏฺฐกถาย วิชานถ, องฺคุตฺตรนิสฺสิตํ อตฺถ’’นฺติฯ

สํเขปกถา