อิมาย เทสนาย ปกาเสนฺเตน ภควตา ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ นามฯ ตํ ปเนตํ ธมฺมจกฺกํ ยาว อญฺญาสิโกณฺฑญฺญตฺเถโร อฏฺฐารสหิ พฺรหฺมโกฏีหิ สทฺธิํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาติ , ตาว นํ ภควา ปวตฺเตติ นาม, ปติฏฺฐิเต จ ปวตฺติตํ นามฯ ตํ สนฺธาย ปวตฺติเต จ ปน ภควตา ธมฺมจกฺเก ภุมฺมา เทวา สทฺทมนุสฺสาเวสุนฺติอาทิ วุตฺตํฯ

ตตฺถ ภุมฺมาติ ภูมฏฺฐกเทวตาฯ สทฺทมนุสฺสาเวสุนฺติ เอกปฺปหาเรเนว สาธุการํ ทตฺวา – ‘‘เอตํ ภควตา’’ติอาทีนิ วทนฺตา อนุสาวยิํสุฯ โอภาโสติ สพฺพญฺญุตญฺญาโณภาโสฯ โส หิ ตทา เทวานํ เทวานุภาวํ อติกฺกมิตฺวา วิโรจิตฺถฯ อญฺญาสิ วต, โภ, โกณฺฑญฺโญติ อิมสฺสปิ อุทานสฺส อุทาหารนิคฺโฆโส ทสสหสฺสิโลกธาตุํ ผริตฺวา อฏฺฐาสิฯ

9. สงฺกาสนสุตฺตวณฺณนา

[1089] นวเม อปริมาณา วณฺณาติ อปฺปมาณานิ อกฺขรานิฯ พฺยญฺชนาติ เตสํเยว เววจนํ, วณฺณานํ วา เอกเทสา ยทิทํ พฺยญฺชนา นามฯ สงฺกาสนาติ วิภตฺติโยฯ เอกเมกสฺมิญฺหิ สจฺเจ สพฺพากาเรน วิตฺถาริยมาเน วณฺณาทีนํ อนฺโต นาม นตฺถิฯ ตสฺมา เอวมาหฯ

10. ตถสุตฺตวณฺณนา

[1090] ทสเม สภาวาวิชหนฏฺเฐน ตถํฯ ทุกฺขญฺหิ ทุกฺขเมว วุตฺตํฯ สภาวสฺส อโมฆตาย อวิตถํฯ น หิ ทุกฺขํ อทุกฺขํ นาม โหติฯ อญฺญภาวานุปคเมน อนญฺญถํฯ น หิ ทุกฺขํ สมุทยาทิภาวํ อุปคจฺฉติฯ สมุทยาทีสุปิ เอเสว นโยติฯ

ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนวคฺโค ทุติโยฯ

3. โกฏิคามวคฺโค

1. โกฏิคามสุตฺตวณฺณนา

[1091] ตติยสฺส ปฐเม อนนุโพธาติ อนนุพุชฺฌเนนฯ อปฺปฏิเวธาติ อปฺปฏิวิชฺฌเนนฯ