8-10. ปฐมกุกฺกุฏารามสุตฺตาทิวณฺณนา

[18-20] อฏฺฐเม อุมฺมงฺโคติ ปญฺญาอุมฺมงฺโค, ปญฺญาวีมํสนํ, ปญฺญาคเวสนนฺติ อตฺโถฯ เอวญฺหิ ตฺวํ อาวุโสติ อิทํ ตสฺส ปุจฺฉาปติฏฺฐาปนตฺถาย อาหฯ นวมทสมานิ อุตฺตานตฺถาเมวาติฯ

วิหารวคฺโค ทุติโยฯ

3. มิจฺฉตฺตวคฺควณฺณนา

[21-30] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม มิจฺฉตฺตนฺติ มิจฺฉาสภาวํฯ สมฺมตฺตนฺติ สมฺมาสภาวํฯ มิจฺฉาปฏิปตฺตาธิกรณเหตูติ มิจฺฉาปฏิปตฺติกรณเหตุฯ ยสฺมา มิจฺฉาปฏิปตฺติํ กโรติ, ตสฺมาติ อตฺโถฯ นาราธโกติ น สมฺปาทโกฯ ญายํ ธมฺมนฺติ อริยมคฺคธมฺมํฯ มิจฺฉาญาณีติ มิจฺฉาวิญฺญาโณ มิจฺฉาปจฺจเวกฺขโณฯ มิจฺฉาวิมุตฺตีติ อยาถาววิมุตฺติ, อนิยฺยานิกวิมุตฺติฯ อิเมสุ ตติยาทีสุ จตูสุ สุตฺเตสุ วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํ, ปจฺฉิเมสุ ปเนตฺถ ทฺวีสุ ปุคฺคโล ปุจฺฉิโต ธมฺโม วิภตฺโต, เอวํ ธมฺเมน ปุคฺคโล ทสฺสิโตติฯ สุปฺปวตฺติโยติ สุปฺปวตฺตนิโยฯ ยถา อิจฺฉิติจฺฉิตํ ทิสํ ปวตฺเตนฺโต ธาวติ, เอวํ ปวตฺเตตุํ สกฺกา โหตีติ อตฺโถฯ สอุปนิสํ สปริกฺขารนฺติ สปฺปจฺจยํ สปริวารํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

มิจฺฉตฺตวคฺโค ตติโยฯ

4. ปฏิปตฺติวคฺควณฺณนา

[31-40] จตุตฺเถ มิจฺฉาปฏิปตฺตินฺติ อยาถาวปฏิปตฺติํฯ มิจฺฉาปฏิปนฺนนฺติ อยาถาวปฏิปนฺนํฯ อิติ เอกํ สุตฺตํ ธมฺมวเสน กถิตํ, เอกํ ปุคฺคลวเสนฯ อปารา ปารนฺติ วฏฺฏโต นิพฺพานํฯ ปารคามิโนติ เอตฺถ เยปิ ปารงฺคตา, เยปิ คจฺฉนฺติ, เยปิ คมิสฺสนฺติ, สพฺเพ ปารคามิโนตฺเวว เวทิตพฺพาฯ

ตีรเมวานุธาวตีติ วฏฺฏเมว อนุธาวติ, วฏฺเฏ วิจรติฯ กณฺหนฺติ อกุสลธมฺมํฯ สุกฺกนฺติ กุสลธมฺมํฯ โอกา อโนกนฺติ วฏฺฏโต นิพฺพานํฯ

อาคมฺมาติ อารพฺภ สนฺธาย ปฏิจฺจฯ ปริโยทเปยฺยาติ ปริสุทฺธํ กเรยฺยฯ จิตฺตกฺเลเสหีติ จิตฺตํ กิลิสฺสาเปนฺเตหิ นีวรเณหิฯ สมฺโพธิยงฺเคสูติ สตฺตสุ โพชฺฌงฺเคสุฯ

สามญฺญตฺถนฺติ นิพฺพานํฯ ตญฺหิ สามญฺเญน อุปคนฺตพฺพโต สามญฺญตฺโถติ วุจฺจติฯ พฺรหฺมญฺญนฺติ เสฏฺฐภาวํฯ พฺรหฺมญฺญตฺถนฺติ นิพฺพานํ พฺรหฺมญฺเญน อุปคนฺตพฺพโตฯ ยตฺถ ยตฺถ ปน เหฏฺฐา จ อิเมสุ จ ตีสุ สุตฺเตสุ ‘‘ราคกฺขโย’’ติ อาคตํ, ตตฺถ ตตฺถ อรหตฺตมฺปิ วฏฺฏติเยวาติ วทนฺติฯ

ปฏิปตฺติวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. อญฺญติตฺถิยเปยฺยาลวคฺควณฺณนา

[41-48] อญฺญติตฺถิยเปยฺยาเล อทฺธานปริญฺญตฺถนฺติ สํสารทฺธานํ นิพฺพานํ ปตฺวา ปริญฺญาตํ นาม โหติฯ ตสฺมา นิพฺพานํ ‘‘อทฺธานปริญฺญา’’ติ วุจฺจติ, ตทตฺถนฺติ อตฺโถฯ อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถนฺติ อปจฺจยปรินิพฺพานตฺถํฯ อิติ อิมสฺมิํ เปยฺยาเล วิชฺชาวิมุตฺติผเลน อรหตฺตํ กถิตํฯ ญาณทสฺสเนน ปจฺจเวกฺขณา, เสเสหิ นิพฺพานนฺติฯ

อญฺญติตฺถิยเปยฺยาลวคฺโคฯ

6. สูริยเปยฺยาลวคฺควณฺณนา

[49-62] สูริยเปยฺยาเล อรุณุคฺคํ วิย กลฺยาณมิตฺตตฺตา, กลฺยาณมิตฺตตาย ฐตฺวา นิพฺพตฺติโต สวิปสฺสนอริยมคฺโค สูริยปาตุภาโว วิยาติ เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ สีลสมฺปทาติ จตุปาริสุทฺธิสีลํฯ ฉนฺทสมฺปทาติ กุสลกตฺตุกมฺยตาฉนฺโทฯ อตฺตสมฺปทาติ สมฺปนฺนจิตฺตตาฯ ทิฏฺฐิสมฺปทาติ ญาณสมฺปตฺติฯ อปฺปมาทสมฺปทาติ การาปกอปฺปมาทสมฺปตฺติฯ โยนิโสมนสิการสมฺปทาติ อุปายมนสิการสมฺปตฺติฯ