เมนู

เกจิ ปน เถรา – ‘‘วิปสฺสนาย อารมฺมณภูตา ขนฺธา นิยเมนฺตี’’ติ วทนฺติ ฯ เกจิ ‘‘ปุคฺคลชฺฌาสโย นิยเมตี’’ติ วทนฺติฯ เกจิ ‘‘วุฏฺฐานคามินีวิปสฺสนา นิยเมตี’’ติ วทนฺติฯ เตสํ วาทวินิจฺฉโย วิสุทฺธิมคฺเค วุฏฺฐานคามินีวิปสฺสนาธิกาเร วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สมฺมาสมาธีติ อยํ ปุพฺพภาเค โลกิโย, อปรภาเค โลกุตฺตโร สมฺมาสมาธีติ วุจฺจติฯ

9. สูกสุตฺตวณฺณนา

[9] นวเม มิจฺฉาปณิหิตนฺติ สูกํ นาม อุทฺธคฺคํ กตฺวา ฐปิตํ หตฺถํ วา ปาทํ วา ภินฺทติ, ตถา อฏฺฐปิตํ ปน มิจฺฉาปณิหิตํ นามฯ มิจฺฉาปณิหิตาย ทิฏฺฐิยาติ มิจฺฉาฐปิตาย กมฺมสฺสกตปญฺญายฯ อวิชฺชํ ภินฺทิสฺสตีติ จตุสจฺจปฏิจฺฉาทกํ อวิชฺชํ ภินฺทิสฺสติฯ วิชฺชํ อุปฺปาเทสฺสตีติ อรหตฺตมคฺควิชฺชํ อุปฺปาเทสฺสติฯ มิจฺฉาปณิหิตตฺตา, ภิกฺขเว, ทิฏฺฐิยาติ กมฺมสฺสกตปญฺญาย เจว มคฺคภาวนาย จ มิจฺฉา ฐปิตตฺตา, อปฺปวตฺติตตฺตาติ อตฺโถฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต กมฺมสฺสกตญาณํ มคฺคนิสฺสิตํ กตฺวา มิสฺสกมคฺโค กถิโตฯ

10. นนฺทิยสุตฺตวณฺณนา

[10] ทสเม ปริพฺพาชโกติ ฉนฺนปริพฺพาชโกฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

อวิชฺชาวคฺโค ปฐโมฯ

2. วิหารวคฺโค

1. ปฐมวิหารสุตฺตวณฺณนา

[11] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม อิจฺฉามหํ, ภิกฺขเว, อฑฺฒมาสํ ปฏิสลฺลียิตุนฺติ อหํ, ภิกฺขเว, เอกํ อฑฺฒมาสํ ปฏิสลฺลียิตุํ นิลียิตุํ เอโกว หุตฺวา วิหริตุํ อิจฺฉามีติ อตฺโถฯ นมฺหิ เกนจิ อุปสงฺกมิตพฺโพ อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกนาติ โย อตฺตนา ปยุตฺตวาจํ อกตฺวา มมตฺถาย สทฺเธสุ กุเลสุ ปฏิยตฺตํ ปิณฺฑปาตํ นีหริตฺวา มยฺหํ อุปนาเมยฺย, ตํ ปิณฺฑปาตนีหารกํ เอกํ ภิกฺขุํ ฐเปตฺวา นมฺหิ อญฺเญน เกนจิ ภิกฺขุนา วา คหฏฺเฐน วา อุปสงฺกมิตพฺโพติฯ

กสฺมา ปน เอวมาหาติ? ตสฺมิํ กิร อฑฺฒมาเส วิเนตพฺโพ สตฺโต นาโหสิฯ อถ สตฺถา – ‘‘อิมํ อฑฺฒมาสํ ผลสมาปตฺติสุเขเนว วีตินาเมสฺสามิ, อิติ มยฺหญฺเจว สุขวิหาโร ภวิสฺสติ, อนาคเต จ ปจฺฉิมา ชนตา ‘สตฺถาปิ คณํ วิหาย เอกโก วิหาสิ, กิมงฺคํ ปน มย’นฺติ ทิฏฺฐานุคติํ อาปชฺชิสฺสติ, ตทสฺสา ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายา’’ติ อิมินา การเณน เอวมาหฯ ภิกฺขุสงฺโฆปิ สตฺถุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เอกํ ภิกฺขุํ อทาสิฯ โส ปาโตว คนฺธกุฏิปริเวณสมฺมชฺชนมุโขทกทนฺตกฏฺฐทานาทีนิ สพฺพกิจฺจานิ ตสฺมิํ ขเณ กตฺวา อปคจฺฉติฯ

เยน สฺวาหนฺติ เยน โส อหํฯ ปฐมาภิสมฺพุทฺโธติ อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ปฐมํเยว เอกูนปญฺญาสทิวสพฺภนฺตเรฯ วิหรามีติ อิทํ อตีตตฺเถ วตฺตมานวจนํฯ ตสฺส ปเทเสน วิหาสินฺติ ตสฺส ปฐมาภิสมฺพุทฺธวิหารสฺส ปเทเสนฯ ตตฺถ ปเทโส นาม ขนฺธปเทโส อายตนธาตุสจฺจอินฺทฺริยปจฺจยาการสติปฏฺฐานฌานนามรูปปเทโส ธมฺมปเทโสติ นานาวิโธฯ ตํ สพฺพมฺปิ สนฺธาย – ‘‘ตสฺส ปเทเสน วิหาสิ’’นฺติ อาหฯ ภควา หิ ปฐมโพธิยํ เอกูนปญฺญาสทิวสพฺภนฺตเร ยถา นาม ปตฺตรชฺโช ราชา อตฺตโน วิภวสารทสฺสนตฺถํ ตํ ตํ คพฺภํ วิวราเปตฺวา สุวณฺณรชตมุตฺตามณิอาทีนิ รตนานิ ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหเรยฺย, เอวเมว ปญฺจกฺขนฺเธ นิปฺปเทเส กตฺวา สมฺมสนฺโต ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหาสิ ฯ อิมสฺมิํ ปน อฑฺฒมาเส เตสํ ขนฺธานํ ปเทสํ เวทนากฺขนฺธเมว ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหาสิฯ ตสฺส ‘‘อิเม สตฺตา เอวรูปํ นาม สุขํ ปฏิสํเวเทนฺติ, เอวรูปํ ทุกฺข’’นฺติ โอโลกยโต ยาว ภวคฺคา ปวตฺตา สุขเวทนา, ยาว อวีจิโต ปวตฺตา ทุกฺขเวทนา, สพฺพา สพฺพากาเรน อุปฏฺฐาสิฯ อถ นํ ‘‘มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยาปิ เวทยิต’’นฺติอาทินา นเยน ปริคฺคณฺหนฺโต วิหาสิฯ