9-10. ปฐมวิภงฺคสุตฺตาทิวณฺณนา

[479-480] นวเม สติเนปกฺเกนาติ เอตฺถ นิปกสฺส ภาโว เนปกฺกํ, ปญฺญาเยตํ นามํฯ กสฺมา ปน สติภาชเน ปญฺญา วุตฺตาติ? สติยา พลวภาวทสฺสนตฺถํฯ พลวสติ หิ อิธ อธิปฺเปตาฯ สา จ ปญฺญาสมฺปยุตฺตาว พลวตี โหติ, น วิปฺปยุตฺตาติ ปญฺญาสมฺปยุตฺตสติํ ทสฺเสนฺโต เอวมาหฯ จิรกตนฺติ จิรกาลํ กตํ ทานํ วา สีลํ วา อุโปสถกมฺมํ วาฯ จิรภาสิตนฺติ ‘‘อสุกสฺมิํ ฐาเน อสุกํ นาม ภาสิต’’นฺติ เอวํ จิรกาเล ภาสิตํฯ โวสฺสคฺคารมฺมณํ กตฺวาติ นิพฺพานารมฺมณํ กตฺวาฯ อุทยตฺถคามินิยาติ อุทยญฺจ อตฺถญฺจ คจฺฉนฺติยา, อุทยพฺพยปริคฺคหิกายาติ อตฺโถฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต สทฺธาสติปญฺญินฺทฺริยานิ ปุพฺพภาคานิ, วีริยินฺทฺริยํ มิสฺสกํ, สมาธินฺทฺริยํ นิพฺพตฺติตโลกุตฺตรเมว กถิตํฯ ทสเมปิ อยเมว ธมฺมปริจฺเฉโทติฯ

สุทฺธิกวคฺโค ปฐโมฯ

2. มุทุตรวคฺโค

1. ปฏิลาภสุตฺตวณฺณนา

[481] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม สมฺมปฺปธาเน อารพฺภาติ สมฺมปฺปธาเน ปฏิจฺจ, สมฺมปฺปธาเน ภาเวนฺโตติ อตฺโถฯ สตินฺทฺริเยปิ เอเสว นโยฯ

2. ปฐมสํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[482] ทุติเย ตโตติ วิปสฺสนามคฺคผลวเสน นิสฺสกฺกํ เวทิตพฺพํฯ สมตฺตานิ หิ ปริปุณฺณานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตมคฺคสฺส วิปสฺสนินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติฯ ตโต มุทุตเรหีติ เตหิ อรหตฺตมคฺคสฺส วิปสฺสนินฺทฺริเยหิ มุทุตรานิ อนาคามิมคฺคสฺส วิปสฺสนินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ สกทาคามิมคฺคสฺส, ตโต มุทุตรานิ โสตาปตฺติมคฺคสฺส วิปสฺสนินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ ธมฺมานุสาริมคฺคสฺส, ตโต มุทุตรานิ สทฺธานุสาริมคฺคสฺส วิปสฺสนินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติฯ

ตถา สมตฺตานิ ปริปุณฺณานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตมคฺคินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ อนาคามิมคฺคินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ สกทาคามิมคฺคินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ โสตาปตฺติมคฺคินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ ธมฺมานุสาริมคฺคินฺทฺริยานิ, ตโต มุทุตรานิ สทฺธานุสาริมคฺคินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติฯ

สมตฺตานิ ปริปุณฺณานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตผลินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ อนาคามิผลินฺทฺริยานิ, ตโต มุทุตรานิ สกทาคามิผลินฺทฺริยานิ, ตโต มุทุตรานิ โสตาปตฺติผลินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติฯ ธมฺมานุสาริสทฺธานุสาริโน ปน ทฺเวปิ โสตาปตฺติมคฺคฏฺฐปุคฺคลา, มคฺคฏฺฐปุคฺคลวเสน เนสํ นานตฺตํ ชาตนฺติ อาคมเนนปิ มคฺเคนปิฯ สทฺธานุสารี ปุคฺคโล หิ อุทฺทิสาเปนฺโต ปริปุจฺฉนฺโต อนุปุพฺเพน มคฺคํ ปาปุณาติ, ธมฺมานุสารี เอเกน วา ทฺวีหิ วา สวเนหิฯ เอวํ ตาว เนสํ อาคมเนน นานตฺตํ เวทิตพฺพํฯ

ธมฺมานุสาริสฺส ปน มคฺโค ติกฺโข โหติ, สูรํ ญาณํ วหติ, อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน กิเลเส ฉินฺทติ กทลิกฺขนฺธํ วิย ติขิณา อสิธาราฯ สทฺธานุสาริสฺส น ตสฺส วิย มคฺโค ติกฺโข โหติ, น สูรํ ญาณํ วหติ, สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน กิเลเส ฉินฺทติ กทลิกฺขนฺธํ วิย อติขิณา อสิธาราฯ กิเลสกฺขเย ปน เตสํ นานตฺตํ นตฺถิฯ อวเสสา จ กิเลสา ขียนฺติฯ

3. ทุติยสํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[483] ตติเย ตโตติ ผลวเสน นิสฺสกฺกํ เวทิตพฺพํฯ สมตฺตานิ หิ ปริปุณฺณานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตผลินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, อรหตฺตผเลน สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อรหา นาม โหติฯ อรหตฺตผลโต มุทุตรานิ อนาคามิผลินฺทฺริยานิ นาม โหนฺติ, ตโต มุทุตรานิ สกทาคามิผลินฺทฺริยานิ, ตโต มุทุตรานิ โสตาปตฺติผลินฺทฺริยานิ, โสตาปตฺติผเลน สมนฺนาคโต ปุคฺคโล โสตาปนฺโน นาม โหติฯ อินฺทฺริยเวมตฺตตา ผลเวมตฺตตา โหตีติ อินฺทฺริยนานตฺเตน ผลนานตฺตํ, ผลนานตฺเตน ปุคฺคลนานตฺตนฺติฯ

4. ตติยสํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[484] จตุตฺเถ ปริปูรํ ปริปูรการี อาราเธตีติ ปริปูรํ อรหตฺตมคฺคํ กโรนฺโต อรหตฺตผลํ อาราเธติฯ ปเทสํ ปเทสการีติ อวเสเส ตโย ปเทสมคฺเค กโรนฺโต ปเทสํ ผลตฺตยมตฺตเมว อาราเธติฯ อิติ อิเมสุ จตูสุปิ สุตฺเตสุ มิสฺสกาเนว อินฺทฺริยานิ กถิตานิฯ