6. ปเทสสุตฺตวณฺณนา

[392] ฉฏฺเฐ ปเทสํ ภาวิตตฺตาติ ปเทสโต ภาวิตตฺตาฯ จตฺตาโร หิ มคฺเค ตีณิ จ ผลานิ นิพฺพตฺเตนฺเตน สติปฏฺฐานา ปเทสํ ภาวิตา นาม โหนฺติฯ

7. สมตฺตสุตฺตวณฺณนา

[393] สตฺตเม สมตฺตํ ภาวิตตฺตาติ สมตฺตา ภาวิตตฺตาฯ อรหตฺตผลํ อุปฺปาเทนฺเตน หิ สติปฏฺฐานา สมตฺตํ ภาวิตา นาม โหนฺติฯ

8-10. โลกสุตฺตาทิวณฺณนา

[394-396] อฏฺฐเม มหาภิญฺญตนฺติ ฉนฺนํ อภิญฺญานํ วเสน วุตฺตํฯ สหสฺสํ โลกํ อภิชานามีติ สตตวิหารวเสเนว วุตฺตํฯ เถโร กิร ปาโตว อุฏฺฐาย มุขํ โธวิตฺวา เสนาสเน นิสินฺโน อตีเต กปฺปสหสฺสํ, อนาคเต กปฺปสหสฺสํ อนุสฺสรติ, ปจฺจุปฺปนฺเนปิ สหสฺสํ จกฺกวาฬานํ ตสฺสาวชฺชนสฺส คติํ อนุพนฺธติฯ อิติ โส ทิพฺเพน จกฺขุนา สหสฺสํ โลกํ อภิชานาติ, อยมสฺส สตตวิหาโรฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

สีลฏฺฐิติวคฺโค ตติโยฯ

4. อนนุสฺสุตวคฺควณฺณนา

[401-406] จตุตฺถวคฺคสฺส ปญฺจเม วิทิตา เวทนาติ ยา เวทนา สมฺมสิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต ตาวสฺส วิทิตา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฏฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ นามฯ ยา จ ปน ปริคฺคหิเตสุ วตฺถารมฺมเณสุ ปวตฺตา เวทนา, ตาปิ วิทิตา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฏฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ นามฯ วิตกฺกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

อนนุสฺสุตวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. อมตวคฺโค

2. สมุทยสุตฺตวณฺณนา

[408] ปญฺจมวคฺคสฺส ทุติเย อาหารสมุทยา กายสฺส สมุทโยติ อาหารสมุทเยน กายสมุทโยฯ เอเสว นโย เสเสสุฯ มนสิการสมุทยาติ เอตฺถ ปน โยนิโสมนสิการสมุทยา โพชฺฌงฺคธมฺมานํ สมุทโย, อโยนิโสมนสิการสมุทยา นีวรณธมฺมานํฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต สารมฺมณสติปฏฺฐานา กถิตาฯ

4. สติสุตฺตวณฺณนา

[410] จตุตฺถํ สุทฺธิกํ กตฺวา สมุทเย กถิเต พุชฺฌนกานํ อชฺฌาสเยน วุตฺตํฯ

6. ปาติโมกฺขสํวรสุตฺตวณฺณนา

[412] ฉฏฺเฐ ปาติโมกฺขสํวรสํวุโตติ จตุนฺนํ สีลานํ เชฏฺฐกสีลํ ทสฺเสนฺโต เอวมาหฯ ติปิฏกจูฬนาคตฺเถโร ปนาห – ‘‘ปาติโมกฺขสํวโรว สีลํ, อิตรานิ ตีณิ สีลนฺติ วุตฺตฏฺฐานํ นาม นตฺถี’’ติฯ วตฺวา ตํ อนุชานนฺโต อาห – ‘‘อินฺทฺริยสํวโร นาม ฉทฺวารรกฺขณมตฺตเมว, อาชีวปาริสุทฺธิ ธมฺเมเนว สเมน ปจฺจยุปฺปตฺติมตฺตกํ, ปจฺจยสนฺนิสฺสิตํ ปฏิลทฺธปจฺจเย อิทมตฺถนฺติ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปริภุญฺชนมตฺตกํฯ นิปฺปริยาเยน ปาติโมกฺขสํวโรว สีลํฯ ยสฺส โส ภินฺโน, อยํ ฉินฺนสีโส วิย ปุริโส หตฺถปาเท, เสสานิ รกฺขิสฺสตีติ น วตฺตพฺโพฯ ยสฺส ปน โส อโรโค, อยํ อจฺฉินฺนสีโส วิย ปุริโส ชีวิตํ, เสสานิ ปุน ปากติกานิ กตฺวา รกฺขิตุมฺปิ สกฺโกตี’’ติฯ ตสฺมา ปาติโมกฺขสํวโรว สีลํ, เตน ปาติโมกฺขสํวเรน สํวุโตติ ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต, อุเปโต สมนฺนาคโตติ อตฺโถฯ

อาจารโคจรสมฺปนฺโนติ อาจาเรน จ โคจเรน จ สมฺปนฺโนฯ อณุมตฺเตสูติ อปฺปมตฺตเกสุฯ วชฺเชสูติ อกุสลธมฺเมสุฯ ภยทสฺสาวีติ ภยทสฺสีฯ สมาทายาติ สมฺมา อาทิยิตฺวาฯ