7. ทุกฺขธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[244] สตฺตเม ทุกฺขธมฺมานนฺติ ทุกฺขสมฺภวธมฺมานํฯ ปญฺจสุ หิ ขนฺเธสุ สติ เฉทนวธพนฺธนาทิเภทํ ทุกฺขํ สมฺภวติ, ตสฺมา เต ทุกฺขสมฺภวธมฺมตฺตา ทุกฺขธมฺมาติ วุจฺจนฺติฯ ตถา โข ปนสฺสาติ เตนากาเรนสฺสฯ ยถาสฺส กาเม ปสฺสโตติ เยนากาเรนสฺส กาเม ปสฺสนฺตสฺสฯ ยถา จรนฺตนฺติ เยนากาเรน จารญฺจ วิหารญฺจ อนุพนฺธิตฺวา จรนฺตํฯ องฺคารกาสูปมา กามา ทิฏฺฐา โหนฺตีติ ปริเยฏฺฐิมูลกสฺส เจว ปฏิสนฺธิมูลกสฺส จ ทุกฺขสฺส วเสน องฺคารกาสุ วิย มหาปริฬาหาติ ทิฏฺฐา โหนฺติฯ กาเม ปริเยสนฺตานญฺหิ นาวาย มหาสมุทฺโทคาหนอชปถสงฺกุปถปฏิปชฺชนอุภโตพฺยูฬฺหสงฺคามปกฺขนฺทนาทิวเสน ปริเยฏฺฐิมูลกมฺปิ, กาเม ปริภุญฺชนฺตานํ กามปริโภคเจตนาย จตูสุ อปาเยสุ ทินฺนปฏิสนฺธิมูลกมฺปิ มหาปริฬาหทุกฺขํ อุปฺปชฺชติฯ เอวเมตสฺส ทุวิธสฺสาปิ ทุกฺขสฺส วเสน องฺคารกาสุ วิย มหาปริฬาหาติ ทิฏฺฐา โหนฺติฯ

ทายนฺติ อฏวิํฯ ปุรโตปิ กณฺฏโกติ ปุริมปสฺเส วิชฺฌิตุกาโม วิย อาสนฺนฏฺฐาเนเยว ฐิตกณฺฏโกฯ ปจฺฉโตติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เหฏฺฐา ปน ปาเทหิ อกฺกนฺตฏฺฐานสฺส สนฺติเก, น อกฺกนฺตฏฺฐาเนเยวฯ เอวํ โส กณฺฏกคพฺภํ ปวิฏฺโฐ วิย ภเวยฺยฯ มา มํ กณฺฏโกติ มา มํ กณฺฏโก วิชฺฌีติ กณฺฏกเวธํ รกฺขมาโนฯ

ทนฺโธ, ภิกฺขเว, สตุปฺปาโทติ สติยา อุปฺปาโทเยว ทนฺโธ, อุปฺปนฺนมตฺตาย ปน ตาย กาจิ กิเลสา นิคฺคหิตาว โหนฺติ, น สณฺฐาตุํ สกฺโกนฺติฯ จกฺขุทฺวารสฺมิญฺหิ ราคาทีสุ อุปฺปนฺเนสุ ทุติยชวนวาเรน ‘‘กิเลสา เม อุปฺปนฺนา’’ติ ญตฺวา ตติเย ชวนวาเร สํวรชวนํเยว ชวติฯ อนจฺฉริยญฺเจตํ, ยํ วิปสฺสโก ตติยชวนวาเร กิเลเส นิคฺคณฺเหยฺยฯ จกฺขุทฺวาเร ปน อิฏฺฐารมฺมเณ อาปาถคเต ภวงฺคํ อาวฏฺเฏตฺวา อาวชฺชนาทีสุ อุปฺปนฺเนสุ โวฏฺฐพฺพนานนฺตรํ สมฺปตฺตกิเลสชวนวารํ นิวตฺเตตฺวา กุสลเมว อุปฺปาเทติฯ อารทฺธวิปสฺสกานญฺหิ อยมานิสํโส ภาวนาปฏิสงฺขาเน ปติฏฺฐิตภาวสฺสฯ