ฉสฺสุ ยทา สุภาวิโตติ ฉสุ อารมฺมเณสุ ยทา สุฏฺฐุ ภาวิโตฯ ผุฏฺฐสฺส จิตฺตํ น วิกมฺปเต กฺวจีติ สุขผสฺเสน วา ทุกฺขผสฺเสน วา ผุฏฺฐสฺส กิสฺมิญฺจิ จิตฺตํ น กมฺปติ น เวธติฯ ภวตฺถ ชาติมรณสฺส ปารคาติ ชาติมรณานํ ปารํ นิพฺพานํ คมกา โหถฯ

2. มาลุกฺยปุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[95] ทุติเย มาลุกฺยปุตฺโตติ มาลุกฺยพฺราหฺมณิยา ปุตฺโตฯ เอตฺถาติ เอตสฺมิํ ตว โอวาทายาจเนฯ อิมินา เถรํ อปสาเทติปิ อุสฺสาเทติปิฯ กถํ? อยํ กิร ทหรกาเล รูปาทีสุ ปมชฺชิตฺวา ปจฺฉา มหลฺลกกาเล อรญฺญวาสํ ปตฺเถนฺโต กมฺมฏฺฐานํ ยาจติฯ อถ ภควา ‘‘เอตฺถ ทหเร กิํ วกฺขาม? มาลุกฺยปุตฺโต วิย ตุมฺเหปิ ตรุณกาเล ปมชฺชิตฺวา มหลฺลกกาเล อรญฺญํ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กเรยฺยาถา’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน ภณนฺโต เถรํ อปสาเทติ นามฯ

ยสฺมา ปน เถโร มหลฺลกกาเลปิ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กาตุกาโม, ตสฺมา ภควา ‘‘เอตฺถ ทหเร กิํ วกฺขาม? อยํ อมฺหากํ มาลุกฺยปุตฺโต มหลฺลกกาเลปิ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กตฺตุกาโม กมฺมฏฺฐานํ ยาจติ, ตุมฺเห นาม ตรุณกาเลปิ วีริยํ น กโรถา’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน ภณนฺโต เถรํ อุสฺสาเทติ นามฯ

ยตฺร หิ นามาติ โย นามฯ กิญฺจาปาหนฺติ กิญฺจาปิ ‘‘อหํ มหลฺลโก’’ติ ญาตํฯ ยทิ อหํ มหลฺลโก, มหลฺลโก สมาโนปิ สกฺขิสฺสามิ สมณธมฺมํ กาตุํ, เทเสตุ เม, ภนฺเต, ภควาติ อธิปฺปาเยน มหลฺลกภาวํ อนุคฺคณฺหนฺโต โอวาทญฺจ ปสํสนฺโต เอวมาหฯ

อทิฏฺฐา อทิฏฺฐปุพฺพาติ อิมสฺมิํ อตฺตภาเว อทิฏฺฐา อตีเตปิ อทิฏฺฐปุพฺพาฯ น จ ปสฺสสีติ เอตรหิปิ น ปสฺสสิฯ น จ เต โหติ ปสฺเสยฺยนฺติ เอวํ สมนฺนาหาโรปิ เต ยตฺถ นตฺถิ, อปิ นุ เต ตตฺถ ฉนฺทาทโย อุปฺปชฺเชยฺยุนฺติ ปุจฺฉติฯ

ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตนฺติ รูปายตเน จกฺขุวิญฺญาเณน ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺตํ ภวิสฺสติฯ จกฺขุวิญฺญาณญฺหิ รูเป รูปมตฺตเมว ปสฺสติ, น นิจฺจาทิสภาวํ, อิติ เสสวิญฺญาเณหิปิ เม เอตฺถ ทิฏฺฐมตฺตเมว จิตฺตํ ภวิสฺสตีติ อตฺโถฯ