1-11. กายคตาสติสุตฺตาทิวณฺณนา

[366-376] อสงฺขตสํยุตฺเต อสงฺขตนฺติ อกตํฯ หิเตสินาติ หิตํ เอสนฺเตนฯ อนุกมฺปเกนาติ อนุกมฺปมาเนนฯ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ อนุกมฺปํ จิตฺเตน ปริคฺคเหตฺวา, ปฏิจฺจาติปิ วุตฺตํ โหติฯ กตํ โว ตํ มยาติ ตํ มยา อิมํ อสงฺขตญฺจ อสงฺขตมคฺคญฺจ เทเสนฺเตน ตุมฺหากํ กตํฯ เอตฺตกเมว หิ อนุกมฺปกสฺส สตฺถุ กิจฺจํ, ยทิทํ อวิปรีตธมฺมเทสนาฯ อิโต ปรํ ปน ปฏิปตฺติ นาม สาวกานํ กิจฺจํฯ เตนาห เอตานิ, ภิกฺขเว, รุกฺขมูลานิ…เป.… อมฺหากํ อนุสาสนีติ อิมินา รุกฺขมูลเสนาสนํ ทสฺเสติฯ สุญฺญาคารานีติ อิมินา ชนวิวิตฺตํ ฐานํฯ อุภเยน จ โยคานุรูปํ เสนาสนํ อาจิกฺขติ, ทายชฺชํ นิยฺยาเตติฯ

ฌายถาติ อารมฺมณูปนิชฺฌาเนน อฏฺฐติํสารมฺมณานิ, ลกฺขณูปนิชฺฌาเนน จ อนิจฺจาทิโต ขนฺธายตนาทีนิ อุปนิชฺฌายถ, สมถญฺจ วิปสฺสนญฺจ วฑฺเฒถาติ วุตฺตํ โหติฯ มา ปมาทตฺถาติ มา ปมชฺชิตฺถฯ มา ปจฺฉา วิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถาติ เย หิ ปุพฺเพ ทหรกาเล อโรคกาเล สตฺตสปฺปายาทิสมฺปตฺติกาเล สตฺถุ สมฺมุขีภาวกาเล จ โยนิโสมนสิการรหิตา รตฺตินฺทิวํ มงฺกุลภตฺตํ หุตฺวา เสยฺยสุขํ มิทฺธสุขํ อนุโภนฺตา ปมชฺชนฺติ, เต ปจฺฉา ชรากาเล โรคกาเล มรณกาเล วิปตฺติกาเล สตฺถุ ปรินิพฺพุตกาเล จ ตํ ปุพฺเพ ปมาทวิหารํ อนุสฺสรนฺตา สปฺปฏิสนฺธิกาลกิริยญฺจ ภาริยํ สมฺปสฺสมานา วิปฺปฏิสาริโน โหนฺติฯ ตุมฺเห ปน ตาทิสา มา อหุวตฺถาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มา ปจฺฉา วิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถา’’ติฯ

อยํ โว อมฺหากํ อนุสาสนีติ อยํ อมฺหากํ สนฺติกา ‘‘ฌายถ มา ปมาทตฺถา’’ติ ตุมฺหากํ อนุสาสนี, โอวาโทติ วุตฺตํ โหติฯ

2. ทุติยวคฺโค

1-33. อสงฺขตสุตฺตาทิวณฺณนา

[377-409] กาเย กายานุปสฺสีติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ปรโต วกฺขามฯ

อนตนฺติอาทีสุ ตณฺหานติยา อภาเวน อนตํฯ จตุนฺนํ อาสวานํ อภาเวน อนาสวํฯ ปรมตฺถสจฺจตาย สจฺจํฯ วฏฺฏสฺส ปรภาคฏฺเฐน ปารํฯ สณฺหฏฺเฐน นิปุณํฯ สุฏฺฐุ ทุทฺทสตาย สุทุทฺทสํฯ ชราย อชริตตฺตา อชชฺชรํฯ ถิรฏฺเฐน ธุวํฯ อปลุชฺชนตาย อปโลกิตํฯ จกฺขุวิญฺญาเณน อปสฺสิตพฺพตฺตา อนิทสฺสนํฯ ตณฺหามานทิฏฺฐิปปญฺจานํ อภาเวน นิปฺปปญฺจํฯ

สนฺตภาวฏฺเฐน สนฺตํฯ มรณาภาเวน อมตํฯ อุตฺตมฏฺเฐน ปณีตํฯ สสฺสิริกฏฺเฐน สิวํฯ นิรุปทฺทวตาย เขมํฯ ตณฺหากฺขยสฺส ปจฺจยตฺตา ตณฺหกฺขยํฯ

วิมฺหาปนียฏฺเฐน อจฺฉรํ ปหริตพฺพยุตฺตกนฺติ อจฺฉริยํฯ อภูตเมว ภูตํ อชาตํ หุตฺวา อตฺถีติ วา อพฺภุตํฯ นิทฺทุกฺขตฺตา อนีติกํฯ นิทฺทุกฺขสภาวตฺตา อนีติกธมฺมํฯ วานาภาเวน นิพฺพานํฯ พฺยาพชฺฌาภาเวเนว อพฺยาพชฺฌํฯ วิราคาธิคมสฺส ปจฺจยโต วิราคํฯ ปรมตฺถสุทฺธิตาย สุทฺธิฯ ตีหิ ภเวหิ มุตฺตตาย มุตฺติฯ กามาลยานํ อภาเวน อนาลยํฯ ปติฏฺฐฏฺเฐน ทีปํฯ อลฺลียิตพฺพยุตฺตฏฺเฐน เลณํฯ ตายนฏฺเฐน ตาณํฯ ภยสรณฏฺเฐน สรณํ, ภยนาสนนฺติ อตฺโถฯ ปรํ อยนํ คติ ปติฏฺฐาติ ปรายณํฯ เสสเมตฺถ วุตฺตนยเมวาติฯ

อสงฺขตสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ