7. นตุมฺหสุตฺตวณฺณนา

[37] สตฺตเม น ตุมฺหากนฺติ อตฺตนิ หิ สติ อตฺตนิยํ นาม โหติฯ อตฺตาเยว จ นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘น ตุมฺหาก’’นฺติ อาหฯ นปิ อญฺเญสนฺติ อญฺโญ นาม ปเรสํ อตฺตา, ตสฺมิํ สติ อญฺเญสํ นาม สิยา, โสปิ นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘นปิ อญฺเญส’’นฺติ อาหฯ ปุราณมิทํ, ภิกฺขเว, กมฺมนฺติ นยิทํ ปุราณกมฺมเมว, ปุราณกมฺมนิพฺพตฺโต ปเนส กาโย, ตสฺมา ปจฺจยโวหาเรน เอวํ วุตฺโตฯ อภิสงฺขตนฺติอาทิ กมฺมโวหารสฺเสว วเสน ปุริมลิงฺคสภาคตาย วุตฺตํ, อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ – อภิสงฺขตนฺติ ปจฺจเยหิ กโตติ ทฏฺฐพฺโพฯ อภิสญฺเจตยิตนฺติ เจตนาวตฺถุโก เจตนามูลโกติ ทฏฺฐพฺโพฯ เวทนิยนฺติ เวทนิยวตฺถูติ ทฏฺฐพฺโพฯ สตฺตมํฯ

8. เจตนาสุตฺตวณฺณนา

[38] อฏฺฐเม ยญฺจ, ภิกฺขเว, เจเตตีติ ยํ เจตนํ เจเตติ, ปวตฺเตตีติ อตฺโถฯ ยญฺจ ปกปฺเปตีติ ยํ ปกปฺปนํ ปกปฺเปติ, ปวตฺเตติจฺเจว อตฺโถฯ ยญฺจ อนุเสตีติ ยญฺจ อนุสยํ อนุเสติ, ปวตฺเตติจฺเจว อตฺโถฯ เอตฺถ จ เจเตตีติ เตภูมกกุสลากุสลเจตนา คหิตา, ปกปฺเปตีติ อฏฺฐสุ โลภสหคตจิตฺเตสุ ตณฺหาทิฏฺฐิกปฺปา คหิตา, อนุเสตีติ ทฺวาทสนฺนํ เจตนานํ สหชาตโกฏิยา เจว อุปนิสฺสยโกฏิยา จ อนุสโย คหิโตฯ อารมฺมณเมตํ โหตีติ (เจตนาทิธมฺมชาเต สติ กมฺมวิญฺญาณสฺส อุปฺปตฺติยา อวาริตตฺตา) เอตํ เจตนาทิธมฺมชาตํ ปจฺจโย โหติฯ ปจฺจโย หิ อิธ อารมฺมณนฺติ อธิปฺเปตาฯ วิญฺญาณสฺส ฐิติยาติ กมฺมวิญฺญาณสฺส ฐิตตฺถํฯ อารมฺมเณ สตีติ ตสฺมิํ ปจฺจเย สติฯ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส โหตีติ ตสฺส กมฺมวิญฺญาณสฺส ปติฏฺฐา โหติฯ ตสฺมิํ ปติฏฺฐิเต วิญฺญาเณติ ตสฺมิํ กมฺมวิญฺญาเณ ปติฏฺฐิเตฯ วิรูฬฺเหติ กมฺมํ ชวาเปตฺวา ปฏิสนฺธิอากฑฺฒนสมตฺถตาย นิพฺพตฺตมูเล ชาเตฯ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺตีติ ปุนพฺภวสงฺขาตา อภินิพฺพตฺติฯ