อิเม ปน เถรา อุปมํ อาหรนฺตา สริกฺขเกเนว จ วิชฺชมานคุเณน จ อาหริํสุฯ กถํ? อยญฺหิ อิทฺธิ นาม อจฺจุคฺคตฏฺเฐน เจว วิปุลฏฺเฐน จ หิมวนฺตสทิสา, ปญฺญา จตุภูมกธมฺเม อนุปวิสิตฺวา ฐิตฏฺเฐน สพฺพพฺยญฺชเนสุ อนุปวิฏฺฐโลณรสสทิสาฯ เอวํ ตาว สริกฺขกฏฺเฐน อาหริํสุฯ สมาธิลกฺขณํ ปน มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส วิภูตํ ปากฏํฯ กิญฺจาปิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส อวิชฺชมานอิทฺธิ นาม นตฺถิ, ภควตา ปน ‘‘เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อิทฺธิมนฺตานํ ยทิทํ มหาโมคฺคลฺลาโน’’ติ อยเมว เอตทคฺเค ฐปิโตฯ วิปสฺสนาลกฺขณํ ปน สาริปุตฺตตฺเถรสฺส วิภูตํ ปากฏํฯ กิญฺจาปิ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺสาปิ ปญฺญา อตฺถิ, ภควตา ปน ‘‘เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ มหาปญฺญานํ ยทิทํ สาริปุตฺโต’’ติ (อ. นิ. 1.189) อยเมว เอตทคฺเค ฐปิโตฯ ตสฺมา ยถา เอเต อญฺญมญฺญสฺส ธุรํ น ปาปุณนฺติ, เอวํ วิชฺชมานคุเณน อาหริํสุฯ สมาธิลกฺขณสฺมิญฺหิ มหาโมคฺคลฺลาโน นิปฺผตฺติํ คโต, วิปสฺสนาลกฺขเณ สาริปุตฺตตฺเถโร, ทฺวีสุปิ เอเตสุ สมฺมาสมฺพุทฺโธติฯ ตติยํฯ

4. นวสุตฺตวณฺณนา

[238] จตุตฺเถ อปฺโปสฺสุกฺโกติ นิรุสฺสุกฺโกฯ สงฺกสายตีติ วิหรติฯ เวยฺยาวจฺจนฺติ จีวเร กตฺตพฺพกิจฺจํฯ อาภิเจตสิกานนฺติ อภิจิตฺตํ อุตฺตมจิตฺตํ นิสฺสิตานํฯ นิกามลาภีติ อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ สมาปชฺชนสมตฺถตาย นิกามลาภีฯ อกิจฺฉลาภีติ ฌานปาริปนฺถิเก สุเขน วิกฺขมฺเภตฺวา สมาปชฺชนสมตฺถตาย อทุกฺขลาภีฯ อกสิรลาภีติ ยถาปริจฺเฉเทน วุฏฺฐานสมตฺถตาย วิปุลลาภี, ปคุณชฺฌาโนติ อตฺโถฯ สิถิลมารพฺภาติ สิถิลวีริยํ ปวตฺเตตฺวาฯ จตุตฺถํฯ

5. สุชาตสุตฺตวณฺณนา

[239] ปญฺจเม อภิรูโปติ อญฺญานิ รูปานิ อติกฺกนฺตรูโปฯ ทสฺสนีโยติ ทฏฺฐพฺพยุตฺโตฯ ปาสาทิโกติ ทสฺสเนน จิตฺตํ ปสาเทตุํ สมตฺโถฯ วณฺณโปกฺขรตายาติ ฉวิวณฺณสุนฺทรตายฯ ปญฺจมํฯ