8. สิงฺคาลสุตฺตวณฺณนา

[164] อฏฺฐเม สิงฺคาโลติ ชรสิงฺคาโลฯ ยถา หิ สุวณฺณวณฺโณปิ กาโย ปูติกาโย ตฺเวว, ตํขณํ คฬิตมฺปิ จ มุตฺตํ ปูติมุตฺตนฺเตฺวว วุจฺจติ, เอวํ ตทหุชาโตปิ สิงฺคาโล ชรสิงฺคาโลตฺเวว วุจฺจติฯ อุกฺกณฺฏเกน นามาติ เอวํนามเกน โรเคนฯ โส กิร สีตกาเล อุปฺปชฺชติฯ ตสฺมิํ อุปฺปนฺเน สกลสรีรโต โลมานิ ปตนฺติ, สกลสรีรํ นิลฺโลมํ หุตฺวา, สมนฺตโต ผุฏติ, วาตพฺภาหตา วณา รุชฺชนฺติฯ ยถา อุมฺมตฺตกสุนเขน ทฏฺโฐ ปุริโส อนวฏฺฐิโตว ภมติ, เอวํ ตสฺมิํ อุปฺปนฺเน ภมิตพฺโพ โหติ, อสุกฏฺฐาเน โสตฺถิ ภวิสฺสตีติ น ปญฺญายติฯ อฏฺฐมํฯ

9. เวรมฺภสุตฺตวณฺณนา

[165] นวเม เวรมฺภวาตาติ เอวํนามกา มหาวาตาฯ กีทิเส ปน ฐาเน เต วาตา วายนฺตีติ? ยตฺถ ฐิตสฺส จตฺตาโร ทีปา อุปฺปลินิปตฺตมตฺตา หุตฺวา ปญฺญายนฺติฯ โย ปกฺขี คจฺฉตีติ นววุฏฺเฐ เทเว วิรวนฺโต วาตสกุโณ ตตฺถ คจฺฉติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ อรกฺขิเตเนว กาเยนาติอาทีสุ หตฺถปาเท กีฬาเปนฺโต ขนฺธฏฺฐิํ วา นาเมนฺโต กายํ น รกฺขติ นาม, นานาวิธํ ทุฏฺฐุลฺลกถํ กเถนฺโต วาจํ น รกฺขติ นาม, กามวิตกฺกาทโย วิตกฺเกนฺโต จิตฺตํ น รกฺขติ นามฯ อนุปฏฺฐิตาย สติยาติ กายคตาสติํ อนุปฏฺฐเปตฺวาฯ นวมํฯ

10. สคาถกสุตฺตวณฺณนา

[166] ทสเม อสกฺกาเรน จูภยนฺติ อสกฺกาเรน จ อุภเยนฯ สมาธีติ อรหตฺตผลสมาธิฯ โส หิ เตน น วิกมฺปติฯ อปฺปมาณวิหาริโนติ อปฺปมาเณน ผลสมาธินา วิหรนฺตสฺสฯ สาตติกนฺติ สตตการิํฯ สุขุมํทิฏฺฐิวิปสฺสกนฺติ อรหตฺตมคฺคทิฏฺฐิยา สุขุมทิฏฺฐิผลสมาปตฺติอตฺถาย วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา อาคตตฺตา วิปสฺสกํฯ อุปาทานกฺขยารามนฺติ อุปาทานกฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน รตํฯ อาหุ สปฺปุริโส อิตีติ สปฺปุริโสติ กเถนฺตีติฯ ทสมํฯ

ปฐโม วคฺโคฯ

2. ทุติยวคฺโค

1-2. สุวณฺณปาติสุตฺตาทิวณฺณนา

[167-168] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม สมฺปชานมุสา ภาสนฺตนฺติ อปฺปมตฺตเกนปิ การเณน สมฺปชานเมว มุสา ภาสนฺตํฯ ‘‘สีลํ ปูเรสฺสามี’’ติ สํวิหิตภิกฺขุํ สิเนรุมตฺโตปิ ปจฺจยราสิ จาเลตุํ น สกฺโกติฯ ยทา ปน สีลํ ปหาย สกฺการนิสฺสิโต โหติ, ตทา กุณฺฑกมุฏฺฐิเหตุปิ มุสา ภาสติ, อญฺญํ วา อกิจฺจํ กโรติฯ ทุติยํ อุตฺตานเมวาติฯ ปฐมทุติยานิฯ

3-10. สุวณฺณนิกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา

[169] ตติยาทีสุ สุวณฺณนิกฺขสฺสาติ เอกสฺส กญฺจนนิกฺขสฺสฯ สิงฺคีนิกฺขสฺสาติ สิงฺคีสุวณฺณนิกฺขสฺสฯ ปถวิยาติ จกฺกวาฬพฺภนฺตราย มหาปถวิยาฯ อามิสกิญฺจิกฺขเหตูติ กสฺสจิเทว อามิสสฺส เหตุ อนฺตมโส กุณฺฑกมุฏฺฐิโนปิฯ ชีวิตเหตูติ อฏวิยํ โจเรหิ คเหตฺวา ชีวิเต โวโรปิยมาเน ตสฺสปิ เหตุฯ ชนปทกลฺยาณิยาติ ชนปเท อุตฺตมิตฺถิยาฯ ตติยาทีนิฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

3. ตติยวคฺโค

1-2. มาตุคามสุตฺตาทิวณฺณนา

[170-171] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม น ตสฺส, ภิกฺขเว, มาตุคาโมติ น ตสฺส รโห เอกกสฺส นิสินฺนสฺส เตน ธมฺเมน อตฺถิโกปิ มาตุคาโม จิตฺตํ ปริยาทาตุํ สกฺโกติ, ยสฺส ลาภสกฺการสิโลโก จิตฺตํ ปริยาทาตุํ สกฺโกตีติ, อตฺโถฯ ทุติยํ อุตฺตานเมวาติฯ ปฐมทุติยานิฯ

3-6. เอกปุตฺตกสุตฺตาทิวณฺณนา

[172-175] ตติเย สทฺธาติ โสตาปนฺนาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ ตถา จตุตฺเถ ปญฺจเม ฉฏฺเฐ จฯ ตติยาทีนิฯ