1. ทุคฺคตสุตฺตวณฺณนา

[134] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม ทุคฺคตนฺติ ทลิทฺทํ กปณํฯ ทุรูเปตนฺติ ทุสฺสณฺฐาเนหิ หตฺถปาเทหิ อุเปตํฯ ปฐมํฯ

2. สุขิตสุตฺตวณฺณนา

[135] ทุติเย สุขิตนฺติ สุขสมปฺปิตํ มหทฺธนํ มหาโภคํฯ สุสชฺชิตนฺติ อลงฺกตปฏิยตฺตํ หตฺถิกฺขนฺธคตํ มหาปริวารํฯ ทุติยํฯ

3. ติํสมตฺตสุตฺตวณฺณนา

[136] ตติเย ปาเวยฺยกาติ ปาเวยฺยเทสวาสิโนฯ สพฺเพ อารญฺญิกาติอาทีสุ ธุตงฺคสมาทานวเสน เตสํ อารญฺญิกาทิภาโว เวทิตพฺโพฯ สพฺเพ สสํโยชนาติ สพฺเพ สพนฺธนา, เกจิ โสตาปนฺนา, เกจิ สกทาคามิโน, เกจิ อนาคามิโนฯ เตสุ หิ ปุถุชฺชโน วา ขีณาสโว วา นตฺถิฯ คุนฺนนฺติอาทีสุ เสตกาฬาทิวณฺเณสุ เอเกกวณฺณกาโลว คเหตพฺโพฯ ปาริปนฺถกาติ ปริปนฺเถ ติฏฺฐนกา ปนฺถฆาตโจราฯ ปารทาริกาติ ปรทารจาริตฺตํ อาปชฺชนกาฯ ตติยํฯ

4-9. มาตุสุตฺตาทิวณฺณนา

[137-142] จตุตฺถาทีสุ ลิงฺคนิยเมน เจว จกฺกวาฬนิยเมน จ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ปุริสานญฺหิ มาตุคามกาโล, มาตุคามานญฺจ ปุริสกาโลติ เอวเมตฺถ ลิงฺคนิยโมฯ อิมมฺหา จกฺกวาฬา สตฺตา ปรจกฺกวาฬํ, ปรจกฺกวาฬา จ อิมํ จกฺกวาฬํ สํสรนฺติฯ เตสุ อิมสฺมิํ จกฺกวาเฬ มาตุคามกาเล มาตุภูตญฺเญว ทสฺเสนฺโต โย นมาตาภูตปุพฺโพติ อาหฯ โย นปิตาภูตปุพฺโพติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ จตุตฺถาทีนิฯ

10. เวปุลฺลปพฺพตสุตฺตวณฺณนา

[143] ทสเม ภูตปุพฺพนฺติ อตีตกาเล เอกํ อปทานํ อาหริตฺวา ทสฺเสติฯ สมญฺญา อุทปาทีติ ปญฺญตฺติ อโหสิฯ จตูเหน อาโรหนฺตีติ อิทํ ถามมชฺฌิเม สนฺธาย วุตฺตํฯ อคฺคนฺติ อุตฺตมํฯ ภทฺทยุคนฺติ สุนฺทรยุคลํฯ ตีเหน อาโรหนฺตีติ เอตฺตาวตา กิร ทฺวินฺนํ พุทฺธานํ อนฺตเร โยชนํ ปถวี อุสฺสนฺนา, โส ปพฺพโต ติโยชนุพฺเพโธ ชาโตฯ

อปฺปํ วา ภิยฺโยติ วสฺสสตโต อุตฺตริํ อปฺปํ ทส วา วีสํ วา วสฺสานิฯ ปุน วสฺสสตเมว ชีวนโก นาม นตฺถิ, อุตฺตมโกฏิยา ปน สฏฺฐิ วา อสีติ วา วสฺสานิ ชีวนฺติฯ วสฺสสตํ ปน อปฺปตฺวา ปญฺจวสฺสทสวสฺสาทิกาเล มียมานาว พหุกาฯ เอตฺถ จ กกุสนฺโธ ภควา จตฺตาลีสวสฺสสหสฺสายุกกาเล, โกณาคมโน ติํสวสฺสสหสฺสายุกกาเล นิพฺพตฺโตติ อิทํ อนุปุพฺเพน ปริหีนสทิสํ กตํ, น ปน เอวํ ปริหีนํ, วฑฺฒิตฺวา วฑฺฒิตฺวา ปริหีนนฺติ เวทิตพฺพํฯ กถํ? กกุสนฺโธ ตาว ภควา อิมสฺมิํเยว กปฺเป จตฺตาลีสวสฺสสหสฺสายุกกาเล นิพฺพตฺโต อายุปฺปมาณํ ปญฺจ โกฏฺฐาเส กตฺวา จตฺตาโร ฐตฺวา ปญฺจเม วิชฺชมาเนเยว ปรินิพฺพุโตฯ ตํ อายุ ปริหายมานํ ทสวสฺสกาลํ ปตฺวา ปุน วฑฺฒมานํ อสงฺเขยฺยํ หุตฺวา ตโต ปริหายมานํ ติํสวสฺสสหสฺสายุกกาเล ฐิตํ, ตทา โกณาคมโน นิพฺพตฺโตฯ ตสฺมิมฺปิ ตเถว ปรินิพฺพุเต ตํ อายุ ทสวสฺสกาลํ ปตฺวา ปุน วฑฺฒมานํ อสงฺเขยฺยํ หุตฺวา ปริหายิตฺวา วีสวสฺสสหสฺสกาเล ฐิตํ, ตทา กสฺสโป ภควา นิพฺพตฺโตฯ ตสฺมิมฺปิ ตเถว ปรินิพฺพุเต ตํ อายุ ทสวสฺสกาลํ ปตฺวา ปุน วฑฺฒมานํ อสงฺเขยฺยํ หุตฺวา ปริหายิตฺวา วสฺสสตกาลํ ปตฺตํ, อถ อมฺหากํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ นิพฺพตฺโตฯ เอวํ อนุปุพฺเพน ปริหายิตฺวา วฑฺฒิตฺวา วฑฺฒิตฺวา ปริหีนนฺติ เวทิตพฺพํฯ ตตฺถ จ ยํ อายุปริมาเณสุ มนฺเทสุ พุทฺธา นิพฺพตฺตนฺติ, เตสมฺปิ ตเทว อายุปริมาณํ โหตีติฯ ทสมํฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

อนมตคฺคสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ