2. อภิสมยสํยุตฺตํ

1. นขสิขาสุตฺตวณฺณนา

[74] อภิสมยสํยุตฺตสฺส ปฐเม นขสิขายนฺติ มํสฏฺฐาเนน วิมุตฺเต นขคฺเคฯ นขสิขา จ นาม โลกิยานํ มหตีปิ โหติ, สตฺถุ ปน รตฺตุปฺปลปตฺตโกฏิ วิย สุขุมาฯ กถํ ปเนตฺถ ปํสุ ปติฏฺฐิโตติ? อธิฏฺฐานพเลนฯ ภควตา หิ อตฺถํ ญาเปตุกาเมน อธิฏฺฐานพเลน ตตฺถ ปติฏฺฐาปิโตฯ สติมํ กลนฺติ มหาปถวิยา ปํสุํ สตโกฏฺฐาเส กตฺวา ตโต เอกโกฏฺฐาสํฯ ปรโตปิ เอเสว นโยฯ อภิสเมตาวิโนติ ปญฺญาย อริยสจฺจานิ อภิสเมตฺวา ฐิตสฺสฯ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธายาติ เอตเทว พหุตรํ ทุกฺขํ, ยทิทํ ปริกฺขีณนฺติ เอวํ ปฐมํ วุตฺตํ ทุกฺขกฺขนฺธํ อุปนิธาย, ญาเณน ตํ ตสฺส สนฺติเก ฐเปตฺวา อุปปริกฺขิยมาเนติ อตฺโถฯ กตมํ ปเนตฺถ ปุริมทุกฺขํ นาม? ยํ ปริกฺขีณํฯ กตมํ ปน ปริกฺขีณํ? ยํ ปฐมมคฺคสฺส อภาวิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺยฯ กตมํ ปน อุปนิธาย? ยํ สตฺตสุ อตฺตภาเวสุ อปาเย อฏฺฐมญฺจ ปฏิสนฺธิํ อาทิํ กตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปชฺเชยฺย, สพฺพํ ตํ ปริกฺขีณนฺติ เวทิตพฺพํฯ สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเร, สตฺตสุ อตฺตภาเวสูติ อตฺโถฯ ปรมตาติ อิทมสฺส ปรํ ปมาณนฺติ ทสฺเสติฯ มหตฺถิโยติ มหโต อตฺถสฺส นิปฺผาทโกฯ ปฐมํฯ

2. โปกฺขรณีสุตฺตวณฺณนา

[75] ทุติเย โปกฺขรณีติ วาปีฯ อุพฺเพเธนาติ คมฺภีรตายฯ สมติตฺติกาติ มุขวฏฺฏิสมาฯ กากเปยฺยาติ สกฺกา โหติ ตีเร ฐิเตน กาเกน ปกติยาปิ มุขตุณฺฑิกํ โอตาเรตฺวา ปาตุํฯ ทุติยํฯ

3. สํเภชฺชอุทกสุตฺตาทิวณฺณนา

[76-77] ตติเย ยตฺถิมาติ ยสฺมิํ สมฺภิชฺชฏฺฐาเน อิมาฯ สํสนฺทนฺตีติ สมาคนฺตฺวา สนฺทนฺติฯ สเมนฺตีติ สมาคจฺฉนฺติฯ ทฺเว วา ติ วาติ ทฺเว วา ตีณิ วาฯ อุทกผุสิตานีติ อุทกพินฺทูนิฯ สํเภชฺชอุทกนฺติ อญฺญาหิ นทีหิ สทฺธิํ สมฺภินฺนฏฺฐาเน อุทกํฯ จตุตฺถํ อุตฺตานตฺถเมวฯ ตติยจตุตฺถานิฯ

5. ปถวีสุตฺตาทิวณฺณนา

[78-84] ปญฺจเม มหาปถวิยาติ จกฺกวาฬพฺภนฺตราย มหาปถวิยา อุทฺธริตฺวาฯ โกลฏฺฐิมตฺติโยติ ปทรฏฺฐิปมาณาฯ คุฬิกาติ มตฺติกคุฬิกาฯ อุปนิกฺขิเปยฺยาติ เอกสฺมิํ ฐาเน ฐเปยฺยฯ ฉฏฺฐาทีสุ วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ปริโยสาเน ปน อญฺญติตฺถิยสมณพฺราหฺมณปริพฺพาชกานํ อธิคโมติ พาหิรกานํ สพฺโพปิ คุณาธิคโม ปฐมมคฺเคน อธิคตคุณานํ สตภาคมฺปิ สหสฺสภาคมฺปิ สตสหสฺสภาคมฺปิ น อุปคจฺฉตีติฯ ปญฺจมาทีนิฯ

อภิสมยสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ธาตุสํยุตฺตํ

1. นานตฺตวคฺโค