1. ชรามรณสุตฺตาทิวณฺณนา

[71-72] สมณพฺราหฺมณวคฺเค ชรามรณาทีสุ เอเกกปทวเสน เอเกกํ กตฺวา เอกาทส สุตฺตานิ วุตฺตานิ, ตานิ อุตฺตานตฺถาเนวาติฯ

สมณพฺราหฺมณวคฺโค อฏฺฐโมฯ

9. อนฺตรเปยฺยาลํ

1. สตฺถุสุตฺตาทิวณฺณนา

[73] อิโต ปรํ ‘‘สตฺถา ปริเยสิตพฺโพ’’ติอาทินยปฺปวตฺตา ทฺวาทส อนฺตรเปยฺยาลวคฺคา นาม โหนฺติฯ เต สพฺเพปิ ตถา ตถา พุชฺฌนกานํ เวเนยฺยปุคฺคลานํ อชฺฌาสยวเสน วุตฺตาฯ ตตฺถ สตฺถาติ พุทฺโธ วา โหตุ สาวโก วา, ยํ นิสฺสาย มคฺคญาณํ ลภติ, อยํ สตฺถา นาม, โส ปริเยสิตพฺโพฯ สิกฺขา กรณียาติ ติวิธาปิ สิกฺขา กาตพฺพาฯ โยคาทีสุ โยโคติ ปโยโคฯ ฉนฺโทติ กตฺตุกมฺยตากุสลจฺฉนฺโทฯ อุสฺโสฬฺหีติ สพฺพสหํ อธิมตฺตวีริยํฯ อปฺปฏิวานีติ อนิวตฺตนาฯ อาตปฺปนฺติ กิเลสตาปนวีริยเมวฯ สาตจฺจนฺติ สตตกิริยํฯ สตีติ ชรามรณาทิวเสน จตุสจฺจปริคฺคาหิกา สติฯ สมฺปชญฺญนฺติ ตาทิสเมว ญาณํฯ อปฺปมาโทติ สจฺจภาวนาย อปฺปมาโทฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

อนฺตรเปยฺยาโล นวโมฯ

นิทานสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อภิสมยสํยุตฺตํ

1. นขสิขาสุตฺตวณฺณนา

[74] อภิสมยสํยุตฺตสฺส ปฐเม นขสิขายนฺติ มํสฏฺฐาเนน วิมุตฺเต นขคฺเคฯ นขสิขา จ นาม โลกิยานํ มหตีปิ โหติ, สตฺถุ ปน รตฺตุปฺปลปตฺตโกฏิ วิย สุขุมาฯ กถํ ปเนตฺถ ปํสุ ปติฏฺฐิโตติ? อธิฏฺฐานพเลนฯ ภควตา หิ อตฺถํ ญาเปตุกาเมน อธิฏฺฐานพเลน ตตฺถ ปติฏฺฐาปิโตฯ สติมํ กลนฺติ มหาปถวิยา ปํสุํ สตโกฏฺฐาเส กตฺวา ตโต เอกโกฏฺฐาสํฯ ปรโตปิ เอเสว นโยฯ อภิสเมตาวิโนติ ปญฺญาย อริยสจฺจานิ อภิสเมตฺวา ฐิตสฺสฯ ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธํ ปริกฺขีณํ ปริยาทิณฺณํ อุปนิธายาติ เอตเทว พหุตรํ ทุกฺขํ, ยทิทํ ปริกฺขีณนฺติ เอวํ ปฐมํ วุตฺตํ ทุกฺขกฺขนฺธํ อุปนิธาย, ญาเณน ตํ ตสฺส สนฺติเก ฐเปตฺวา อุปปริกฺขิยมาเนติ อตฺโถฯ กตมํ ปเนตฺถ ปุริมทุกฺขํ นาม? ยํ ปริกฺขีณํฯ กตมํ ปน ปริกฺขีณํ? ยํ ปฐมมคฺคสฺส อภาวิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺยฯ กตมํ ปน อุปนิธาย? ยํ สตฺตสุ อตฺตภาเวสุ อปาเย อฏฺฐมญฺจ ปฏิสนฺธิํ อาทิํ กตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปชฺเชยฺย, สพฺพํ ตํ ปริกฺขีณนฺติ เวทิตพฺพํฯ สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเร, สตฺตสุ อตฺตภาเวสูติ อตฺโถฯ ปรมตาติ อิทมสฺส ปรํ ปมาณนฺติ ทสฺเสติฯ มหตฺถิโยติ มหโต อตฺถสฺส นิปฺผาทโกฯ ปฐมํฯ

2. โปกฺขรณีสุตฺตวณฺณนา

[75] ทุติเย โปกฺขรณีติ วาปีฯ อุพฺเพเธนาติ คมฺภีรตายฯ สมติตฺติกาติ มุขวฏฺฏิสมาฯ กากเปยฺยาติ สกฺกา โหติ ตีเร ฐิเตน กาเกน ปกติยาปิ มุขตุณฺฑิกํ โอตาเรตฺวา ปาตุํฯ ทุติยํฯ

3. สํเภชฺชอุทกสุตฺตาทิวณฺณนา

[76-77] ตติเย ยตฺถิมาติ ยสฺมิํ สมฺภิชฺชฏฺฐาเน อิมาฯ สํสนฺทนฺตีติ สมาคนฺตฺวา สนฺทนฺติฯ สเมนฺตีติ สมาคจฺฉนฺติฯ ทฺเว วา ติ วาติ ทฺเว วา ตีณิ วาฯ อุทกผุสิตานีติ อุทกพินฺทูนิฯ สํเภชฺชอุทกนฺติ อญฺญาหิ นทีหิ สทฺธิํ สมฺภินฺนฏฺฐาเน อุทกํฯ จตุตฺถํ อุตฺตานตฺถเมวฯ ตติยจตุตฺถานิฯ