เมนู

1. ปฐมกสฺสปสุตฺตวณฺณนา

[82] เทวปุตฺตสํยุตฺตสฺส ปฐเม เทวปุตฺโตติ เทวานญฺหิ องฺเก นิพฺพตฺตา ปุริสา เทวปุตฺตา นาม, อิตฺถิโย เทวธีตโร นาม โหนฺติฯ นามวเสน อปากฏาว ‘‘อญฺญตรา เทวตา’’ติ วุจฺจติ, ปากโฏ ‘‘อิตฺถนฺนาโม เทวปุตฺโต’’ติฯ ตสฺมา เหฏฺฐา ‘‘อญฺญตรา เทวตา’’ติ วตฺวา อิธ ‘‘เทวปุตฺโต’’ติ วุตฺตํฯ อนุสาสนฺติ อนุสิฏฺฐิํฯ อยํ กิร เทวปุตฺโต ภควตา สมฺโพธิโต สตฺตเม วสฺเส ยมกปาฏิหาริยํ กตฺวา ติทสปุเร วสฺสํ อุปคมฺม อภิธมฺมํ เทเสนฺเตน ฌานวิภงฺเค – ‘‘ภิกฺขูติ สมญฺญาย ภิกฺขุ, ปฏิญฺญาย ภิกฺขู’’ติ (วิภ. 510)ฯ เอวํ ภิกฺขุนิทฺเทสํ กถิยมานํ อสฺโสสิฯ ‘‘เอวํ วิตกฺเกถ, มา เอวํ วิตกฺกยิตฺถ, เอวํ มนสิกโรถ, มา เอวํ มนสากตฺถฯ อิทํ ปชหถ, อิทํ อุปสมฺปชฺช วิหรถา’’ติ (ปารา. 19)ฯ เอวรูปํ ปน ภิกฺขุโอวาทํ ภิกฺขุอนุสาสนํ น อสฺโสสิฯ โส ตํ สนฺธาย – ‘‘ภิกฺขุํ ภควา ปกาเสสิ, โน จ ภิกฺขุโน อนุสาส’’นฺติ อาหฯ

เตน หีติ ยสฺมา มยา ภิกฺขุโน อนุสิฏฺฐิ น ปกาสิตาติ วทสิ, ตสฺมาฯ ตญฺเญเวตฺถ ปฏิภาตูติ ตุยฺเหเวสา อนุสิฏฺฐิปกาสนา อุปฏฺฐาตูติฯ โย หิ ปญฺหํ กเถตุกาโม โหติ, น จ สกฺโกติ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวา กเถตุํฯ โย วา น กเถตุกาโม โหติ, สกฺโกติ ปน กเถตุํฯ โย วา เนว กเถตุกาโม โหติ, กเถตุํ น จ สกฺโกติฯ สพฺเพสมฺปิ เตสํ ภควา ปญฺหํ ภารํ น กโรติฯ อยํ ปน เทวปุตฺโต กเถตุกาโม เจว, สกฺโกติ จ กเถตุํฯ ตสฺมา ตสฺเสว ภารํ กโรนฺโต ภควา เอวมาหฯ โสปิ ปญฺหํ กเถสิฯ

ตตฺถ สุภาสิตสฺส สิกฺเขถาติ สุภาสิตํ สิกฺเขยฺย, จตุสจฺจนิสฺสิตํ ทสกถาวตฺถุนิสฺสิตํ สตฺตติํสโพธิปกฺขิยนิสฺสิตํ จตุพฺพิธํ วจีสุจริตเมว สิกฺเขยฺยฯ

สมณูปาสนสฺส จาติ สมเณหิ อุปาสิตพฺพํ สมณูปาสนํ นาม อฏฺฐติํสเภทํ กมฺมฏฺฐานํ, ตมฺปิ สิกฺเขยฺย ภาเวยฺยาติ อตฺโถฯ พหุสฺสุตานํ วา ภิกฺขูนํ อุปาสนมฺปิ สมณูปาสนํฯ ตมฺปิ ‘กิํ, ภนฺเต, กุสล’’นฺติอาทินา ปญฺหปุจฺฉเนน ปญฺญาวุทฺธตฺถํ สิกฺเขยฺยฯ จิตฺตวูปสมสฺส จาติ อฏฺฐสมาปตฺติวเสน จิตฺตวูปสมํ สิกฺเขยฺยฯ อิติ เทวปุตฺเตน ติสฺโส สิกฺขา กถิตา โหนฺติฯ ปุริมปเทน หิ อธิสีลสิกฺขา กถิตา, ทุติยปเทน อธิปญฺญาสิกฺขา, จิตฺตวูปสเมน อธิจิตฺตสิกฺขาติ เอวํ อิมาย คาถาย สกลมฺปิ สาสนํ ปกาสิตเมว โหติฯ ปฐมํฯ

2. ทุติยกสฺสปสุตฺตวณฺณนา

[83] ทุติเย ฌายีติ ทฺวีหิ ฌาเนหิ ฌายีฯ วิมุตฺตจิตฺโตติ กมฺมฏฺฐานวิมุตฺติยา วิมุตฺตจิตฺโตฯ หทยสฺสานุปตฺตินฺติ อรหตฺตํฯ โลกสฺสาติ สงฺขารโลกสฺสฯ อนิสฺสิโตติ ตณฺหาทิฏฺฐีหิ อนิสฺสิโต, ตณฺหาทิฏฺฐิโย วา อนิสฺสิโตฯ ตทานิสํโสติ อรหตฺตานิสํโสฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – อรหตฺตานิสํโส ภิกฺขุ อรหตฺตํ ปตฺเถนฺโต ฌายี ภเวยฺย, สุวิมุตฺตจิตฺโต ภเวยฺย, โลกสฺส อุทยพฺพยํ ญตฺวา อนิสฺสิโต ภเวยฺยฯ ตนฺติธมฺโม ปน อิมสฺมิํ สาสเน ปุพฺพภาโคติฯ ทุติยํฯ

3-4. มาฆสุตฺตาทิวณฺณนา

[84] ตติเย มาโฆติ สกฺกสฺเสตํ นามํฯ สฺเวว วตฺเตน อญฺเญ อภิภวิตฺวา เทวิสฺสริยํ ปตฺโตติ วตฺรภู, วตฺรนามกํ วา อสุรํ อภิภวตีติ วตฺรภูฯ ตติยํฯ

[85] จตุตฺถํ วุตฺตตฺถเมวฯ จตุตฺถํฯ