เมนู

5. ภีตาสุตฺตวณฺณนา

[75] ปญฺจเม กิํสูธ ภีตาติ กิํ ภีตา? มคฺโค จเนกายตนปฺปวุตฺโตติ อฏฺฐติํสารมฺมณวเสน อเนเกหิ การเณหิ กถิโตฯ เอวํ สนฺเต กิสฺส ภีตา หุตฺวา อยํ ชนตา ทฺวาสฏฺฐิ ทิฏฺฐิโย อคฺคเหสีติ วทติฯ ภูริปญฺญาติ พหุปญฺญ อุสฺสนฺนปญฺญฯ ปรโลกํ น ภาเยติ อิมสฺมา โลกา ปรํ โลกํ คจฺฉนฺโต น ภาเยยฺยฯ ปณิธายาติ ฐเปตฺวาฯ พหฺวนฺนปานํ ฆรมาวสนฺโตติ อนาถปิณฺฑิกาทโย วิย พหฺวนฺนปาเน ฆเร วสนฺโตฯ สํวิภาคีติ อจฺฉราย คหิตมฺปิ นเขน ผาเลตฺวา ปรสฺส ทตฺวาว ภุญฺชนสีโลฯ วทญฺญูติ วุตฺตตฺถเมวฯ

อิทานิ คาถาย องฺคานิ อุทฺธริตฺวา ทสฺเสตพฺพานิ – ‘‘วาจ’’นฺติ หิ อิมินา จตฺตาริ วจีสุจริตานิ คหิตานิ, ‘‘มเนนา’’ติปเทน ตีณิ มโนสุจริตานิ, ‘‘กาเยนา’’ติ ปเทน ตีณิ กายสุจริตานิฯ อิติ อิเม ทส กุสลกมฺมปถา ปุพฺพสุทฺธิองฺคํ นามฯ พหฺวนฺนปานํ ฆรมาวสนฺโตติ อิมินา ยญฺญอุปกฺขโร คหิโตฯ สทฺโธติ เอกมงฺคํ, มุทูติ เอกํ, สํวิภาคีติ เอกํ, วทญฺญูติ เอกํฯ อิติ อิมานิ จตฺตาริ องฺคานิ สนฺธาย ‘‘เอเตสุ ธมฺเมสุ ฐิโต จตูสู’’ติ อาหฯ

อปโรปิ ปริยาโย – วาจนฺติอาทีนิ ตีณิ องฺคานิ, พหฺวนฺนปานนฺติ อิมินา ยญฺญอุปกฺขโรว คหิโต, สทฺโธ มุทู สํวิภาคี วทญฺญูติ เอกํ องฺคํฯ อปโร ทุกนโย นาม โหติฯ ‘‘วาจํ มนญฺจา’’ติ อิทเมกํ องฺคํ, ‘‘กาเยน ปาปานิ อกุพฺพมาโน, พหฺวนฺนปานํ ฆรมาวสนฺโต’’ติ เอกํ, ‘‘สทฺโธ มุทู’’ติ เอกํ, ‘‘สํวิภาคี วทญฺญู’’ติ เอกํฯ เอเตสุ จตูสุ ธมฺเมสุ ฐิโต ธมฺเม ฐิโต นาม โหติฯ โส อิโต ปรโลกํ คจฺฉนฺโต น ภายติฯ ปญฺจมํฯ

6. นชีรติสุตฺตวณฺณนา

[76] ฉฏฺเฐ นามโคตฺตํ น ชีรตีติ อตีตพุทฺธานํ ยาวชฺชทิวสา นามโคตฺตํ กถิยติ, ตสฺมา น ชีรตีติ วุจฺจติฯ โปราณา ปน ‘‘อทฺธาเน คจฺฉนฺเต น ปญฺญายิสฺสติ, ชีรณสภาโว ปน น โหติเยวา’’ติ วทนฺติฯ อาลสฺยนฺติ อาลสิยํ, เยน ฐิตฏฺฐาเน ฐิโตว, นิสินฺนฏฺฐาเน นิสินฺโนว โหติ, เตเลปิ อุตฺตรนฺเต ฐิติํ น กโรติฯ ปมาโทติ นิทฺทาย วา กิเลสวเสน วา ปมาโทฯ อนุฏฺฐานนฺติ กมฺมสมเย กมฺมกรณวีริยาภาโวฯ อสํยโมติ สีลสญฺญมาภาโว วิสฺสฏฺฐาจารตาฯ นิทฺทาติ โสปฺปพหุลตาฯ ตาย คจฺฉนฺโตปิ ฐิโตปิ นิสินฺโนปิ นิทฺทายติ, ปเคว นิปนฺโนฯ ตนฺทีติ อติจฺฉาตาทิวเสน อาคนฺตุกาลสิยํฯ เต ฉิทฺเทติ ตานิ ฉ ฉิทฺทานิ วิวรานิฯ สพฺพโสติ สพฺพากาเรนฯ นฺติ นิปาตมตฺตํฯ วิวชฺชเยติ วชฺเชยฺย ชเหยฺยฯ ฉฏฺฐํฯ

7. อิสฺสริยสุตฺตวณฺณนา

[77] สตฺตเม สตฺถมลนฺติ มลคฺคหิตสตฺถํฯ กิํ สุ หรนฺตํ วาเรนฺตีติ กํ หรนฺตํ นิเสเธนฺติฯ วโสติ อาณาปวตฺตนํฯ อิตฺถีติ อวิสฺสชฺชนียภณฺฑตฺตา ‘‘อิตฺถี ภณฺฑานมุตฺตมํ, วรภณฺฑ’’นฺติ อาหฯ อถ วา สพฺเพปิ โพธิสตฺตา จ จกฺกวตฺติโน จ มาตุกุจฺฉิยํเยว นิพฺพตฺตนฺตีติ ‘‘อิตฺถี ภณฺฑานมุตฺตม’’นฺติ อาหฯ โกโธ สตฺถมลนฺติ โกโธ มลคฺคหิตสตฺถสทิโส, ปญฺญาสตฺถสฺส วา มลนฺติ สตฺถมลํฯ อพฺพุทนฺติ วินาสการณํ, โจรา โลกสฺมิํ วินาสกาติ อตฺโถฯ หรนฺโตติ สลากภตฺตาทีนิ คเหตฺวา คจฺฉนฺโตฯ สลากภตฺตาทีนิ หิ ปฏฺฐปิตกาเลเยว มนุสฺเสหิ ปริจฺจตฺตานิฯ เตสํ ตานิ หรนฺโต สมโณ ปิโย โหติ, อนาหรนฺเต ปุญฺญหานิํ นิสฺสาย วิปฺปฏิสาริโน โหนฺติฯ สตฺตมํฯ

8. กามสุตฺตวณฺณนา

[78] อฏฺฐเม อตฺตานํ น ทเทติ ปรสฺส ทาสํ กตฺวา อตฺตานํ น ทเทยฺย ฐเปตฺวา สพฺพโพธิสตฺเตติ วุตฺตํฯ น ปริจฺจเชติ สีหพฺยคฺฆาทีนํ น ปริจฺจเชยฺย สพฺพโพธิสตฺเต ฐเปตฺวาเยวาติ วุตฺตํฯ กลฺยาณนฺติ สณฺหํ มุทุกํฯ ปาปิกนฺติ ผรุสํ วาจํฯ อฏฺฐมํฯ

9. ปาเถยฺยสุตฺตวณฺณนา

[79] นวเม สทฺธา พนฺธติ ปาเถยฺยนฺติ สทฺธํ อุปฺปาเทตฺวา ทานํ เทติ, สีลํ รกฺขติ, อุโปสถกมฺมํ กโรติ, เตเนตํ วุตฺตํฯ สิรีติ อิสฺสริยํฯ อาสโยติ วสนฏฺฐานํฯ อิสฺสริเย หิ อภิมุขีภูเต ถลโตปิ ชลโตปิ โภคา อาคจฺฉนฺติเยวฯ เตเนตํ วุตฺตํฯ ปริกสฺสตีติ ปริกฑฺฒติฯ นวมํฯ