เมนู

อถ วา เอวรูปานิ ปุญฺญานิ กโรนฺตานํ ทส กุสลา ธมฺมา ปูเรนฺติ, เตสุ ฐิตตฺตา ธมฺมฏฺฐาฯ เตเนว จ สีเลน สมฺปนฺนตฺตา สีลสมฺปนฺนาติฯ สตฺตมํฯ

8. เชตวนสุตฺตวณฺณนา

[48] อฏฺฐเม อิทํ หิ ตํ เชตวนนฺติ อนาถปิณฺฑิโก เทวปุตฺโต เชตวนสฺส เจว พุทฺธาทีนญฺจ วณฺณภณนตฺถํ อาคโต เอวมาหฯ อิสิสงฺฆนิเสวิตนฺติ ภิกฺขุสงฺฆนิเสวิตํฯ

เอวํ ปฐมคาถาย เชตวนสฺส วณฺณํ กเถตฺวา อิทานิ อริยมคฺคสฺส กเถนฺโต กมฺมํ วิชฺชาติอาทิมาหฯ ตตฺถ กมฺมนฺติ มคฺคเจตนาฯ วิชฺชาติ มคฺคปญฺญาฯ ธมฺโมติ สมาธิปกฺขิกา ธมฺมาฯ สีลํ ชีวิตมุตฺตมนฺติ สีเล ปติฏฺฐิตสฺส ชีวิตํ อุตฺตมนฺติ ทสฺเสติฯ อถ วา วิชฺชาติ ทิฏฺฐิสงฺกปฺปาฯ ธมฺโมติ วายามสติสมาธโยฯ สีลนฺติ วาจากมฺมนฺตาชีวาฯ ชีวิตมุตฺตมนฺติ เอตสฺมิํ สีเล ฐิตสฺส ชีวิตํ นาม อุตฺตมํฯ เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺตีติ เอเตน อฏฺฐงฺคิกมคฺเคน สตฺตา วิสุชฺฌนฺติฯ

ตสฺมาติ ยสฺมา มคฺเคน สุชฺฌนฺติ, น โคตฺตธเนหิ, ตสฺมาฯ โยนิโส วิจิเน ธมฺมนฺติ อุปาเยน สมาธิปกฺขิยธมฺมํ วิจิเนยฺยฯ เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌตีติ เอวํ ตสฺมิํ อริยมคฺเค วิสุชฺฌติฯ อถ วา โยนิโส วิจิเน ธมฺมนฺติ อุปาเยน ปญฺจกฺขนฺธธมฺมํ วิจิเนยฺยฯ เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌตีติ เอวํ เตสุ จตูสุ สจฺเจสุ วิสุชฺฌติฯ

อิทานิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส วณฺณํ กเถนฺโต สาริปุตฺโตวาติอาทิมาหฯ ตตฺถ สาริปุตฺโตวาติ อวธารณวจนํ, เอเตหิ ปญฺญาทีหิ สาริปุตฺโตว เสยฺโยติ วทติฯ อุปสเมนาติ กิเลสอุปสเมน ปารํ คโตติ นิพฺพานํ คโตฯ โย โกจิ นิพฺพานํ ปตฺโต ภิกฺขุ, โส เอตาวปรโม สิยา, น เถเรน อุตฺตริตโร นาม อตฺถีติ วทติฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ อฏฺฐมํฯ

9. มจฺฉริสุตฺตวณฺณนา

[49] นวเม มจฺฉริโนติ มจฺเฉเรน สมนฺนาคตาฯ เอกจฺโจ หิ อตฺตโน วสนฏฺฐาเน ภิกฺขุํ หตฺถํ ปสาเรตฺวาปิ น วนฺทติ, อญฺญตฺถ คโต วิหารํ ปวิสิตฺวา สกฺกจฺจํ วนฺทิตฺวา มธุรปฏิสนฺถารํ กโรติ – ‘‘ภนฺเต, อมฺหากํ วสนฏฺฐานํ นาคจฺฉถ, สมฺปนฺโน ปเทโส, ปฏิพลา มยํ อยฺยานํ ยาคุภตฺตาทีหิ อุปฏฺฐานํ กาตุ’’นฺติฯ ภิกฺขู ‘‘สทฺโธ อยํ อุปาสโก’’ติ ยาคุภตฺตาทีหิ สงฺคณฺหนฺติฯ อเถโก เถโร ตสฺส คามํ คนฺตฺวา ปิณฺฑาย จรติฯ โส ตํ ทิสฺวา อญฺเญน วา คจฺฉติ, ฆรํ วา ปวิสติฯ สเจปิ สมฺมุขีภาวํ อาคจฺฉติ, หตฺเถน วนฺทิตฺวา – ‘‘อยฺยสฺส ภิกฺขํ เทถ, อหํ เอเกน กมฺเมน คจฺฉามี’’ติ ปกฺกมติฯ เถโร สกลคามํ จริตฺวา ตุจฺฉปตฺโตว นิกฺขมติฯ อิทํ ตาว มุทุมจฺฉริยํ นาม, เยน สมนฺนาคโต อทายโกปิ ทายโก วิย ปญฺญายติฯ อิธ ปน ถทฺธมจฺฉริยํ อธิปฺเปตํ, เยน สมนฺนาคโต ภิกฺขูสุ ปิณฺฑาย ปวิฏฺเฐสุ, ‘‘เถรา ฐิตา’’ติ วุตฺเต, ‘‘กิํ มยฺหํ ปาทา รุชฺชนฺตี’’ติอาทีนิ วตฺวา สิลาถมฺโภ วิย ขาณุโก วิย จ ถทฺโธ หุตฺวา ติฏฺฐติ, สามีจิมฺปิ น กโรติฯ กทริยาติ อิทํ มจฺฉริโนติ ปทสฺเสว เววจนํฯ มุทุกมฺปิ หิ มจฺฉริยํ ‘‘มจฺฉริย’’นฺเตว วุจฺจติ, ถทฺธํ ปน กทริยํ นามฯ ปริภาสกาติ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ฐิเต ทิสฺวา, ‘‘กิํ ตุมฺเห กสิตฺวา อาคตา, วปิตฺวา, ลายิตฺวา? มยํ อตฺตโนปิ น ลภาม, กุโต ตุมฺหากํ, สีฆํ นิกฺขมถา’’ติอาทีหิ สํตชฺชกาฯ อนฺตรายกราติ ทายกสฺส สคฺคนฺตราโย, ปฏิคฺคาหกานํ ลาภนฺตราโย, อตฺตโน อุปฆาโตติ อิเมสํ อนฺตรายานํ การกาฯ

สมฺปราโยติ ปรโลโกฯ รตีติ ปญฺจกามคุณรติฯ ขิฑฺฑาติ กายิกขิฑฺฑาทิกา ติวิธา ขิฑฺฑาฯ ทิฏฺเฐ ธมฺเมส วิปาโกติ ตสฺมิํ นิพฺพตฺตภวเน ทิฏฺเฐ ธมฺเม เอส วิปาโกฯ สมฺปราเย จ ทุคฺคตีติ ‘‘ยมโลกํ อุปปชฺชเร’’ติ วุตฺเต สมฺปราเย จ ทุคฺคติฯ

วทญฺญูติ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ฐิตา กิญฺจาปิ ตุณฺหีว โหนฺติ, อตฺถโต ปน – ‘‘ภิกฺขํ เทถา’’ติ วทนฺติ นามฯ ตตฺร เย ‘‘มยํ ปจาม, อิเม ปน น ปจนฺติ, ปจมาเน ปตฺวา อลภนฺตา กุหิํ ลภิสฺสนฺตี’’ติ? เทยฺยธมฺมํ สํวิภชนฺติ, เต วทญฺญู นามฯ ปกาสนฺตีติ วิมานปฺปภาย โชตนฺติฯ ปรสมฺภเตสูติ ปเรหิ สมฺปิณฺฑิเตสุฯ