อิจฺจายสฺมา โมฆราชาติ, ‘‘ปหาสิ สงฺข’’นฺติ คาถํ สุตฺวา ตสฺสํ ปริสติ อนุสนฺธิกุสโล โมฆราชา นาม เถโร ‘‘อิมิสฺสา คาถาย อตฺโถ น ยถานุสนฺธิํ คโต’’ติ จินฺเตตฺวา ยถานุสนฺธิํ ฆเฏนฺโต เอวมาหฯ ตตฺถ อิธ วา หุรํ วาติ อิธโลเก วา ปรโลเก วาฯ นรุตฺตมํ อตฺถจรํ นรานนฺติ กิญฺจาปิ สพฺเพ ขีณาสวา นรุตฺตมา เจว อตฺถจรา จ นรานํ, เถโร ปน ทสพลํ สนฺธาเยวมาหฯ เย ตํ นมสฺสนฺติ ปสํสิยา เตติ ยทิ ตถาวิมุตฺตํ เทวมนุสฺสา นมสฺสนฺติ, อถ เย ตํ ภควนฺตํ กาเยน วา วาจาย วา อนุปฏิปตฺติยา วา นมสฺสนฺติ, เต กิํ ปสํสิยา, อุทาหุ อปสํสิยาติฯ ภิกฺขูติ โมฆราชตฺเถรํ อาลปติฯ อญฺญาย ธมฺมนฺติ จตุสจฺจธมฺมํ ชานิตฺวาฯ สงฺคาติคา เตปิ ภวนฺตีติ เย ตํ กาเยน วา วาจาย วา อนุปฏิปตฺติยา วา นมสฺสนฺติฯ เต จตุสจฺจธมฺมํ อญฺญาย วิจิกิจฺฉํ ปหาย สงฺคาติคาปิ โหนฺติ, ปสํสิยาปิ โหนฺตีติฯ จตุตฺถํฯ

5. อุชฺฌานสญฺญิสุตฺตวณฺณนา

[35] ปญฺจเม อุชฺฌานสญฺญิกาติ อุชฺฌานสญฺญี เทวโลโก นาม ปาฏิเยกฺโก นตฺถิ, อิมา ปน เทวตา ตถาคตสฺส จตุปจฺจยปริโภคํ นิสฺสาย อุชฺฌายมานา อาคตาฯ ตาสํ กิร เอวํ อโหสิ – ‘‘สมโณ โคตโม ภิกฺขูนํ ปํสุกูลจีวร-ปิณฺฑิยาโลป-รุกฺขมูลเสนาสนปูติมุตฺตเภสชฺเชหิ สนฺโตสสฺเสว ปริยนฺตการิตํ วณฺเณติ, สยํ ปน ปตฺตุณฺณทุกูล โขมาทีนิ ปณีตจีวรานิ ธาเรติ, ราชารหํ อุตฺตมํ โภชนํ ภุญฺชติ, เทววิมานกปฺปาย คนฺธกุฏิยา วรสยเน สยติ, สปฺปินวนีตาทีนิ เภสชฺชานิ ปฏิเสวติ, ทิวสํ มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสติ, วจนมสฺส อญฺญโต คจฺฉติ, กิริยา อญฺญโต’’ติ อุชฺฌายมานา อาคมิํสุฯ เตน ตาสํ ธมฺมสงฺคาหกตฺเถเรหิ ‘‘อุชฺฌานสญฺญิกา’’ติ นามํ คหิตํฯ

อญฺญถา สนฺตนฺติ อญฺเญนากาเรน ภูตํฯ นิกจฺจาติ นิกติยา วญฺจนาย, วญฺเจตฺวาติ อตฺโถฯ กิตวสฺเสวาติ กิตโว วุจฺจติ สากุณิโกฯ