เมนู

10. เอณิชงฺฆสุตฺตวณฺณนา

[30] ทสเม เอณิชงฺฆนฺติ เอณิมิคสฺส วิย สุวฏฺฏิตชงฺฆํฯ กิสนฺติ อถูลํ สมสรีรํฯ อถ วา อาตเปน มิลาตํ มาลาคนฺธวิเลปเนหิ อนุปพฺรูหิตสรีรนฺติปิ อตฺโถฯ วีรนฺติ วีริยวนฺตํฯ อปฺปาหารนฺติ โภชเน มตฺตญฺญุตาย มิตาหารํ, วิกาลโภชนปฏิกฺเขปวเสน วา ปริตฺตาหารํฯ อโลลุปนฺติ จตูสุ ปจฺจเยสุ โลลุปฺปวิรหิตํฯ รสตณฺหาปฏิกฺเขโป วา เอสฯ สีหํเวกจรํ นาคนฺติ เอกจรํ สีหํ วิย, เอกจรํ นาคํ วิยฯ คณวาสิโน หิ ปมตฺตา โหนฺติ, เอกจรา อปฺปมตฺตา, ตสฺมา เอกจราว คหิตาติฯ ปเวทิตาติ ปกาสิตา กถิตาฯ เอตฺถาติ เอตสฺมิํ นามรูเปฯ ปญฺจกามคุณวเสน หิ รูปํ คหิตํ, มเนน นามํ, อุภเยหิ ปน อวินิภุตฺตธมฺเม คเหตฺวา ปญฺจกฺขนฺธาทิวเสนเปตฺถ ภุมฺมํ โยเชตพฺพนฺติฯ ทสมํฯ

สตฺติวคฺโค ตติโยฯ

4. สตุลฺลปกายิกวคฺโค

1. สพฺภิสุตฺตวณฺณนา

[31] สตุลฺลปกายิกวคฺคสฺส ปฐเม สตุลฺลปกายิกาติ สตํ ธมฺมํ สมาทานวเสน อุลฺลเปตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺตาติ สตุลฺลปกายิกาฯ ตตฺริทํ วตฺถุ – สมฺพหุลา กิร สมุทฺทวาณิชา นาวาย สมุทฺทํ ปกฺขนฺทิํสุฯ เตสํ ขิตฺตสรเวเคน คจฺฉนฺติยา นาวาย สตฺตเม ทิวเส สมุทฺทมชฺเฌ มหนฺตํ อุปฺปาติกํ ปาตุภูตํ, มหาอูมิโย อุฏฺฐหิตฺวา นาวํ อุทกสฺส ปูเรนฺติฯ นาวาย นิมุชฺชมานาย มหาชโน อตฺตโน อตฺตโน เทวตานํ นามานิ คเหตฺวา อายาจนาทีนิ กโรนฺโต ปริเทวิฯ เตสํ มชฺเฌ เอโก ปุริโส – ‘‘อตฺถิ นุ โข เม เอวรูเป ภเย ปติฏฺฐา’’ติ อาวชฺเชนฺโต อตฺตโน ปริสุทฺธานิ สรณานิ เจว สีลานิ จ ทิสฺวา โยคี วิย ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา นิสีทิฯ ตเมนํ อิตเร สภยการณํ ปุจฺฉิํสุฯ โส เตสํ กเถสิ – ‘‘อมฺโภ อหํ นาวํ อภิรูหนทิวเส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา สรณานิ เจว สีลานิ จ อคฺคเหสิํ, เตน เม ภยํ นตฺถี’’ติฯ กิํ ปน สามิ เอตานิ อญฺเญสมฺปิ วตฺตนฺตีติ? อาม วตฺตนฺตีติ เตน หิ อมฺหากมฺปิ เทถาติฯ โส เต มนุสฺเส สตํ สตํ กตฺวา สตฺต โกฏฺฐาเส อกาสิ, ตโต ปญฺจสีลานิ อทาสิฯ เตสุ ปฐมํ ชงฺฆสตํ โคปฺผกมตฺเต อุทเก ฐิตํ อคฺคเหสิ, ทุติยํ ชาณุมตฺเต, ตติยํ กฏิมตฺเต, จตุตฺถํ นาภิมตฺเต, ปญฺจมํ ถนมตฺเต, ฉฏฺฐํ คลปฺปมาเณ, สตฺตมํ มุเขน โลโณทเก ปวิสนฺเต อคฺคเหสิฯ โส เตสํ สีลานิ ทตฺวา – ‘‘อญฺญํ ตุมฺหากํ ปฏิสรณํ นตฺถิ, สีลเมว อาวชฺเชถา’’ติ อุคฺโฆเสสิฯ ตานิ สตฺตปิ ชงฺฆสตานิ ตตฺถ กาลํ กตฺวา อาสนฺนกาเล คหิตสีลํ นิสฺสาย ตาวติํสภวเน นิพฺพตฺติํสุ, เตสํ ฆฏาวเสเนว วิมานานิ นิพฺพตฺติํสุฯ สพฺเพสํ มชฺเฌ อาจริยสฺส โยชนสติกํ สุวณฺณวิมานํ นิพฺพตฺติ, อวเสนานิ ตสฺส ปริวารานิ หุตฺวา สพฺพเหฏฺฐิมํ ทฺวาทสโยชนิกํ อโหสิฯ เต นิพฺพตฺตกฺขเณเยว กมฺมํ อาวชฺเชนฺตา อาจริยํ นิสฺสาย สมฺปตฺติลาภํ ญตฺวา, ‘‘คจฺฉาม ตาว, ทสพลสฺส สนฺติเก อมฺหากํ อาจริยสฺส วณฺณํ กเถยฺยามา’’ติ มชฺฌิมยามสมนนฺตเร ภควนฺตํ อุปสงฺกมิํสุ, ตา เทวตา อาจริยสฺส วณฺณภณนตฺถํ เอเกกํ คาถํ อภาสิํสุฯ

ตตฺถ สพฺภิเรวาติ ปณฺฑิเตหิ, สปฺปุริเสหิ เอวฯ ร-กาโร ปทสนฺธิกโรฯ สมาเสถาติ สห นิสีเทยฺยฯ เทสนาสีสเมว เจตํ, สพฺพอิริยาปเถ สพฺภิเรว สห กุพฺเพยฺยาติ อตฺโถฯ กุพฺเพถาติ กเรยฺยฯ สนฺถวนฺติ มิตฺตสนฺถวํฯ ตณฺหาสนฺถโว ปน น เกนจิ สทฺธิํ กาตพฺโพ, มิตฺตสนฺถโว พุทฺธ-ปจฺเจกพุทฺธ-พุทฺธสาวเกหิ สห กาตพฺโพฯ อิทํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ สตนฺติ พุทฺธาทีนํ สปฺปุริสานํฯ สทฺธมฺมนฺติ ปญฺจสีลทสสีลจตุสติปฏฺฐานาทิเภทํ สทฺธมฺมํ, อิธ ปน ปญฺจสีลํ อธิปฺเปตํฯ เสยฺโย โหตีติ วฑฺฒิ โหติฯ น ปาปิโยติ ลามกํ กิญฺจิ น โหติฯ นาญฺญโตติ วาลิกาทีหิ เตลาทีนิ วิย อญฺญโต อนฺธพาลโต ปญฺญา นาม น ลพฺภติ, ติลาทีหิ ปน เตลาทีนิ วิย สตํ ธมฺมํ ญตฺวา ปณฺฑิตเมว เสวนฺโต ภชนฺโต ลภตีติฯ