7. สรสุตฺตวณฺณนา

[27] สตฺตเม กุโต สรา นิวตฺตนฺตีติ อิเม สํสารสรา กุโต นิวตฺตนฺติ, กิํ อาคมฺม นปฺปวตฺตนฺตีติ อตฺโถฯ น คาธตีติ น ปติฏฺฐาติฯ อโตติ อโต นิพฺพานโตฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ สตฺตมํฯ

8. มหทฺธนสุตฺตวณฺณนา

[28] อฏฺฐเม นิธานคตํ มุตฺตสาราทิ มหนฺตํ ธนเมเตสนฺติ มหทฺธนาฯ สุวณฺณรชตภาชนาทิ มหาโภโค เอเตสนฺติ มหาโภคาฯ อญฺญมญฺญาภิคิชฺฌนฺตีติ อญฺญมญฺญํ อภิคิชฺฌนฺติ ปตฺเถนฺติ ปิเหนฺติฯ อนลงฺกตาติ อติตฺตา อปริยตฺตชาตาฯ อุสฺสุกฺกชาเตสูติ นานากิจฺจชาเตสุ อนุปฺปนฺนานํ รูปาทีนํ อุปฺปาทนตฺถาย อุปฺปนฺนานํ อนุภวนตฺถาย อุสฺสุกฺเกสุฯ ภวโสตานุสารีสูติ วฏฺฏโสตํ อนุสรนฺเตสุฯ อนุสฺสุกาติ อวาวฏาฯ อคารนฺติ มาตุคาเมน สทฺธิํ เคหํฯ วิราชิยาติ วิราเชตฺวาฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ อฏฺฐมํฯ

9. จตุจกฺกสุตฺตวณฺณนา

[29] นวเม จตุจกฺกนฺติ จตุอิริยาปถํฯ อิริยาปโถ หิ อิธ จกฺกนฺติ อธิปฺเปโตฯ นวทฺวารนฺติ นวหิ วณมุเขหิ นวทฺวารํฯ ปุณฺณนฺติ อสุจิปูรํฯ โลเภน สํยุตนฺติ ตณฺหาย สํยุตฺตํฯ กถํ ยาตฺรา ภวิสฺสตีติ เอตสฺส เอวรูปสฺส สรีรสฺส กถํ นิคฺคมนํ ภวิสฺสติ, กถํ มุตฺติ ปริมุตฺติ สมติกฺกโม ภวิสฺสตีติ ปุจฺฉติฯ นทฺธินฺติ อุปนาหํ, ปุพฺพกาเล โกโธ, อปรกาเล อุปนาโหติ เอวํ ปวตฺตํ พลวโกธนฺติ อตฺโถฯ วรตฺตนฺติ ‘‘เฉตฺวา นทฺธิ วรตฺตญฺจ, สนฺทานํ สหนุกฺกม’’นฺติ คาถาย (ธ. ป. 398; สุ. นิ. 627) ตณฺหา วรตฺตา, ทิฏฺฐิ สนฺทานํ นาม ชาตํฯ อิธ ปน ปาฬินิทฺทิฏฺเฐ กิเลเส ฐเปตฺวา อวเสสา ‘‘วรตฺตา’’ติ เวทิตพฺพา, อิติ กิเลสวรตฺตญฺจ เฉตฺวาติ อตฺโถฯ อิจฺฉา โลภนฺติ เอโกเยว ธมฺโม อิจฺฉนฏฺเฐน อิจฺฉา, ลุพฺภนฏฺเฐน โลโภติ วุตฺโตฯ ปฐมุปฺปตฺติกา วา ทุพฺพลา อิจฺฉา, อปราปรุปฺปตฺติโก พลวา โลโภฯ อลทฺธปตฺถนา วา อิจฺฉา, ปฏิลทฺธวตฺถุมฺหิ โลโภฯ สมูลํ ตณฺหนฺติ อวิชฺชามูเลน สมูลกํ ตณฺหํฯ อพฺพุยฺหาติ อคฺคมคฺเคน อุปฺปาเฏตฺวาฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ นวมํฯ

10. เอณิชงฺฆสุตฺตวณฺณนา

[30] ทสเม เอณิชงฺฆนฺติ เอณิมิคสฺส วิย สุวฏฺฏิตชงฺฆํฯ กิสนฺติ อถูลํ สมสรีรํฯ อถ วา อาตเปน มิลาตํ มาลาคนฺธวิเลปเนหิ อนุปพฺรูหิตสรีรนฺติปิ อตฺโถฯ วีรนฺติ วีริยวนฺตํฯ อปฺปาหารนฺติ โภชเน มตฺตญฺญุตาย มิตาหารํ, วิกาลโภชนปฏิกฺเขปวเสน วา ปริตฺตาหารํฯ อโลลุปนฺติ จตูสุ ปจฺจเยสุ โลลุปฺปวิรหิตํฯ รสตณฺหาปฏิกฺเขโป วา เอสฯ สีหํเวกจรํ นาคนฺติ เอกจรํ สีหํ วิย, เอกจรํ นาคํ วิยฯ คณวาสิโน หิ ปมตฺตา โหนฺติ, เอกจรา อปฺปมตฺตา, ตสฺมา เอกจราว คหิตาติฯ ปเวทิตาติ ปกาสิตา กถิตาฯ เอตฺถาติ เอตสฺมิํ นามรูเปฯ ปญฺจกามคุณวเสน หิ รูปํ คหิตํ, มเนน นามํ, อุภเยหิ ปน อวินิภุตฺตธมฺเม คเหตฺวา ปญฺจกฺขนฺธาทิวเสนเปตฺถ ภุมฺมํ โยเชตพฺพนฺติฯ ทสมํฯ

สตฺติวคฺโค ตติโยฯ

4. สตุลฺลปกายิกวคฺโค