เมนู

8. เวโรจนอสุรินฺทสุตฺตวณฺณนา

[254] อฏฺฐเม อฏฺฐํสูติ ทฺวารปาลรูปกานิ วิย ฐิตาฯ นิปฺผทาติ นิปฺผตฺติ, ยาว อตฺโถ นิปฺผชฺชติ, ตาว วายเมเถวาติ วทติฯ ทุติยคาถา สกฺกสฺสฯ ตตฺถ ขนฺตฺยา ภิยฺโยติ นิปฺผนฺนโสภเนสุ อตฺเถสุ ขนฺติโต อุตฺตริตโร อตฺโถ นาม นตฺถิฯ อตฺถชาตาติ กิจฺจชาตาฯ โสณสิงฺคาลาทโยปิ หิ อุปาทาย อกิจฺจชาโต สตฺโต นาม นตฺถิฯ อิโต เอตฺโต คมนมตฺตมฺปิ กิจฺจเมว โหติฯ สํโยคปรมา ตฺเวว, สมฺโภคา สพฺพปาณินนฺติ ปาริวาสิกโอทนาทีนิ หิ อสมฺโภคารหานิ โหนฺติ, ตานิ ปุน อุณฺหาเปตฺวา ภชฺชิตฺวา สปฺปิมธุผาณิตาทีหิ สํโยชิตานิ สมฺโภคารหานิ โหนฺติฯ เตนาห ‘‘สํโยคปรมา ตฺเวว, สมฺโภคา สพฺพปาณิน’’นฺติ นิปฺผนฺนโสภโน อตฺโถติ อิเม อตฺถา นาม นิปฺผนฺนาว โสภนฺติฯ ปุน จตุตฺถคาถา สกฺกสฺสฯ ตตฺถาปิ วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐมํฯ

9. อรญฺญายตนอิสิสุตฺตวณฺณนา

[255] นวเม ปณฺณกุฏีสุ สมฺมนฺตีติ หิมวนฺตปเทเส รมณีเย อรญฺญายตเน รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานจงฺกมนาทีหิ สมฺปนฺนาสุ ปณฺณสาลาสุ วสนฺติฯ สกฺโก จ เทวานมินฺโท เวปจิตฺติ จาติ อิเม ทฺเว ชนา ชามาติกสสุรา กาเลน กลหํ กโรนฺติ, กาเลน เอกโต จรนฺติ, อิมสฺมิํ ปน กาเล เอกโต จรนฺติฯ ปฏลิโยติ คณงฺคณูปาหนาฯ ขคฺคํ โอลคฺเคตฺวาติ ขคฺคํ อํเส โอลคฺเคตฺวาฯ ฉตฺเตนาติ ทิพฺพเสตจฺฉตฺเตน มตฺถเก ธารยมาเนนฯ อปพฺยามโต กริตฺวาติ พฺยามโต อกตฺวาฯ จิรทิกฺขิตานนฺติ จิรสมาทิณฺณวตานํฯ อิโต ปฏิกฺกมฺมาติ ‘‘อิโต ปกฺกม ปริวชฺชย, มา อุปริวาเต ติฏฺฐา’’ติ วทนฺติฯ น เหตฺถ เทวาติ เอตสฺมิํ สีลวนฺตานํ คนฺเธ เทวา น ปฏิกฺกูลสญฺญิโน, อิฏฺฐกนฺตมนาปสญฺญิโนเยวาติ ทีเปติฯ นวมํฯ

10. สมุทฺทกสุตฺตวณฺณนา

[256] ทสเม สมุทฺทตีเร ปณฺณกุฏีสูติ จกฺกวาฬมหาสมุทฺทปิฏฺฐิยํ รชตปฏฺฏวณฺเณ วาลุกปุฬิเน วุตฺตปฺปการาสุ ปณฺณสาลาสุ วสนฺติฯ สิยาปิ โนติ สิยาปิ อมฺหากํฯ อภยทกฺขิณํ ยาเจยฺยามาติ อภยทานํ ยาเจยฺยามฯ เยภุยฺเยน กิร เทวาสุรสงฺคาโม มหาสมุทฺทปิฏฺเฐ โหติฯ อสุรานํ น สพฺพกาลํ ชโย โหติ, พหุวาเร ปราชโยว โหติฯ เต เทเวหิ ปราชิตา ปลายนฺตา อิสีนํ อสฺสมปเทน คจฺฉนฺตา ‘‘สกฺโก อิเมหิ สทฺธิํ มนฺเตตฺวา อมฺเห นาเสติ, คณฺหถ ปุตฺตหตาย ปุตฺเต’’ติ กุปิตา อสฺสมปเท ปานียฆฏจงฺกมนสาลาทีนิ วิทฺธํเสนฺติฯ อิสโย อรญฺญโต ผลาผลํ อาทาย อาคตา นํ ทิสฺวา ปุน ทุกฺเขน ปฏิปากติกํ กโรนฺติฯ เตปิ ปุนปฺปุนํ ตเถว วินาเสนฺติฯ ตสฺมา ‘‘อิทานิ เตสํ สงฺคาโม ปจฺจุปฏฺฐิโต’’ติ สุตฺวา เอวํ จินฺตยิํสุฯ

กามํกโรติ อิจฺฉิตกโรฯ ภยสฺส อภยสฺส วาติ ภยํ วา อภยํ วาฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – สเจ ตฺวํ อภยํ ทาตุกาโม, อภยํ ทาตุํ ปโหสิฯ สเจ ภยํ ทาตุกาโมฯ ภยํ ทาตุํ ปโหสิฯ อมฺหากํ ปน อภยทานํ เทหีติฯ ทุฏฺฐานนฺติ วิรุทฺธานํฯ ปวุตฺตนฺติ เขตฺเต ปติฏฺฐาปิตํฯ

ติกฺขตฺตุํ อุพฺพิชฺชีติ สายมาสภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา สยนํ อภิรุยฺห นิปนฺโน นิทฺทาย โอกฺกนฺตมตฺตาย สมนฺตา ฐตฺวา สตฺติสเตน ปหโฏ วิย วิรวนฺโต อุฏฺฐหติ, ทสโยชนสหสฺสํ อสุรภวนํ ‘‘กิมิท’’นฺติ สงฺโขภํ อาปชฺชติฯ อถ นํ อาคนฺตฺวา ‘‘กิมิท’’นฺติ ปุจฺฉนฺติฯ โส ‘‘น กิญฺจี’’ติ วทติฯ ทุติยยามาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อิติ อสุรานํ ‘‘มา ภายิ, มหาราชา’’ติ ตํ อสฺสาเสนฺตานํเยว อรุณํ อุคฺคจฺฉติฯ เอวมสฺส ตโต ปฏฺฐาย เคลญฺญชาตํ จิตฺตํ เวปติฯ เตเนว จสฺส ‘‘เวปจิตฺตี’’ติ อปรํ นามํ อุทปาทีติฯ ทสมํฯ

ปฐโม วคฺโคฯ

2. ทุติยวคฺโค

1. วตปทสุตฺตวณฺณนา

[257] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม วตปทานีติ วตโกฏฺฐาสานิฯ สมตฺตานีติ ปริปุณฺณานิฯ สมาทินฺนานีติ คหิตานิฯ กุเล เชฏฺฐาปจายีติ กุลเชฏฺฐกานํ มหาปิตา มหามาตา จูฬปิตา จูฬมาตา มาตุโล มาตุลานีติอาทีนํ อปจิติการโกฯ สณฺหวาโจติ ปิยมุทุมธุรวาโจฯ มุตฺตจาโคติ วิสฺสฏฺฐจาโคฯ ปยตปาณีติ เทยฺยธมฺมทานตฺถาย สทา โธตหตฺโถฯ โวสฺสคฺครโตติ โวสฺสชฺชเน รโตฯ ยาจโยโคติ ปเรหิ ยาจิตพฺพารโห, ยาจโยโคติ วา ยาจโยเคเนว ยุตฺโตฯ ทานสํวิภาครโตติ ทาเน จ สํวิภาเค จ รโตฯ ปฐมํฯ