ตํ ยสฺส พลํ, อพลเมว ตํ พลนฺติ อาหุ กเถนฺตีติ ทีเปติฯ ธมฺมคุตฺตสฺสาติ ธมฺเมน รกฺขิตสฺส, ธมฺมํ วา รกฺขนฺตสฺสฯ ปฏิวตฺตาติ ปฏิปฺผริตฺวา วตฺตา, ปฏิปฺผริตฺวา วา พาลพลนฺติ วเทยฺยาปิ, ธมฺมฏฺฐํ ปน จาเลตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิฯ ตสฺเสว เตน ปาปิโยติ เตน โกเธน ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส ปาปํฯ กตรสฺส? โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติฯ ติกิจฺฉนฺตานนฺติ เอกวจเน พหุวจนํ, ติกิจฺฉนฺตนฺติ อตฺโถฯ ชนา มญฺญนฺตีติ เอวรูปํ อตฺตโน จ ปรสฺส จาติ อุภินฺนํ อตฺถํ ติกิจฺฉนฺตํ นิปฺผาเทนฺตํ ปุคฺคลํ ‘‘อนฺธพาโล อย’’นฺติ อนฺธพาลปุถุชฺชนาว เอวํ มญฺญนฺติฯ ธมฺมสฺส อโกวิทาติ จตุสจฺจธมฺเม อเฉกาฯ อิธาติ อิมสฺมิํ สาสเนฯ โขติ นิปาตมตฺตํฯ จตุตฺถํฯ

5. สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา

[251] ปญฺจเม อสุรินฺทํ เอตทโวจาติ เฉกตาย เอตํ อโวจฯ เอวํ กิรสฺส อโหสิ ‘‘ปรสฺส นาม คาหํ โมเจตฺวา ปฐมํ วตฺตุํ ครุฯ ปรสฺส วจนํ อนุคนฺตฺวา ปน ปจฺฉา สุขํ วตฺตุ’’นฺติฯ ปุพฺพเทวาติ เทวโลเก จิรนิวาสิโน ปุพฺพสามิกา, ตุมฺหากํ ตาว ปเวณิอาคตํ ภณถาติ ฯ อทณฺฑาวจราติ ทณฺฑาวจรณรหิตา, ทณฺฑํ วา สตฺถํ วา คเหตพฺพนฺติ เอวเมตฺถ นตฺถีติ อตฺโถฯ ปญฺจมํฯ

6. กุลาวกสุตฺตวณฺณนา

[252] ฉฏฺเฐ อชฺฌภาสีติ ตสฺส กิร สิมฺพลิวนาภิมุขสฺส ชาตสฺส รถสทฺโท จ อาชานียสทฺโท ธชสทฺโท จ สมนฺตา อสนิปาตสทฺโท วิย อโหสิฯ ตํ สุตฺวา สิมฺพลิวเน พลวสุปณฺณา ปลายิํสุ, ชราชิณฺณา เจว โรคทุพฺพลา จ อสญฺชาตปกฺขโปตกา จ ปลายิตุํ อสกฺโกนฺตา, มรณภเยน ตชฺชิตา เอกปฺปหาเรเนว มหาวิรวํ วิรวิํสุฯ สกฺโก ตํ สุตฺวา ‘‘กสฺส สทฺโท, ตาตา’’ติ? มาตลิํ ปุจฺฉิฯ รถสทฺทํ, เต เทว, สุตฺวา สุปณฺณา ปลายิตุํ อสกฺโกนฺตา วิรวนฺตีติฯ ตํ สุตฺวา กรุณาสมาวชฺชิตหทโย อภาสิฯ อีสามุเขนาติ รถสฺส อีสามุเขนฯ ยถา กุลาวเก อีสามุขํ น สญฺจุณฺเณติ, เอวํ อิมินา อีสามุเขน เต ปริวชฺชยฯ โส หิ รโถ ปุญฺญปจฺจยนิพฺพตฺโต จกฺกวาฬปพฺพเตปิ สิเนรุมฺหิปิ สมฺมุขีภูเต วินิวิชฺฌิตฺวาว คจฺฉติ น สชฺชติ, อากาสคตสทิเสเนว คจฺฉติฯ สเจ เตน สิมฺพลิวเนน คโต ภเวยฺย, ยถา มหาสกเฏ กทลิวนมชฺเฌน วา เอรณฺฑวนมชฺเฌน วา คจฺฉนฺเต สพฺพวนํ วิภคฺคํ นิมฺมถิตํ โหติ, เอวํ ตมฺปิ สิมฺพลิวนํ ภเวยฺยฯ ฉฏฺฐํฯ

7. นทุพฺภิยสุตฺตวณฺณนา

[253] สตฺตเม อุปสงฺกมีติ ‘‘อยํ สกฺโก ‘โยปิ เม อสฺส สุปจฺจตฺถิโก, ตสฺส ปาหํ น ทุพฺเภยฺย’นฺติ จินฺเตติ, มยา ตสฺส ปจฺจตฺถิกตโร นาม นตฺถิ, วีมํสิสฺสามิ ตาว นํ, กิํ นุ โข มํ ปสฺสิตฺวา ทุพฺภติ, น ทุพฺภตี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิฯ ติฏฺฐ เวปจิตฺติ คหิโตสีติ เวปจิตฺติ, เอตฺเถว ติฏฺฐ, คหิโต ตฺวํ มยาติ วทติฯ สห วจเนเนวสฺส โส กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พทฺโธว อโหสิฯ สปสฺสุ จ เมติ มยิ อทุพฺภตฺถาย สปถํ กโรหีติ วทติฯ ยํ มุสาภณโต ปาปนฺติ อิมสฺมิํ กปฺเป ปฐมกปฺปิเกสุ เจติยรญฺโญ ปาปํ สนฺธายาหฯ อริยูปวาทิโนติ โกกลิกสฺส วิย ปาปํฯ มิตฺตทฺทุโน จ ยํ ปาปนฺติ มหากปิชาตเก มหาสตฺเต ทุฏฺฐจิตฺตสฺส ปาปํฯ อกตญฺญุโนติ เทวทตฺตสทิสสฺส อกตญฺญุโน ปาปํฯ อิมานิ กิร อิมสฺมิํ กปฺเป จตฺตาริ มหาปาปานิฯ สตฺตมํฯ