1. นนฺทนสุตฺตวณฺณนา

[11] นนฺทนวคฺคสฺส ปฐเม ตตฺราติ ตสฺมิํ อาราเมฯ โขติ พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตาวเสน นิปาตมตฺตํฯ ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ปริสเชฏฺฐเก ภิกฺขู ชานาเปสิฯ ภิกฺขโวติ เตสํ อามนฺตนาการทีปนํฯ ภทนฺเตติ ปติวจนทานํฯ เต ภิกฺขูติ เย ตตฺถ สมฺมุขีภูตา ธมฺมปฏิคฺคาหกา ภิกฺขูฯ ภควโต ปจฺจสฺโสสุนฺติ ภควโต วจนํ ปติอสฺโสสุํ, อภิมุขา หุตฺวา สุณิํสุ สมฺปฏิจฺฉิํสูติ อตฺโถฯ เอตทโวจาติ เอตํ อิทานิ วตฺตพฺพํ ‘‘ภูตปุพฺพ’’นฺติอาทิวจนํ อโวจฯ ตตฺถ ตาวติํสกายิกาติ ตาวติํสกาเย นิพฺพตฺตาฯ ตาวติํสกาโย นาม ทุติยเทวโลโก วุจฺจติฯ มเฆน มาณเวน สทฺธิํ มจลคาเม กาลํ กตฺวา ตตฺถ อุปฺปนฺเน เตตฺติํส เทวปุตฺเต อุปาทาย กิร ตสฺส เทวโลกสฺส อยํ ปณฺณตฺติ ชาตาติ วทนฺติฯ ยสฺมา ปน เสสจกฺกวาเฬสุปิ ฉ กามาวจรเทวโลกา อตฺถิฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ ‘‘สหสฺสํ จาตุมหาราชิกานํ สหสฺสํ ตาวติํสาน’’นฺติ (อ. นิ. 10.29), ตสฺมา นามปณฺณตฺติเยเวสา ตสฺส เทวโลกสฺสาติ เวทิตพฺพาฯ เอวญฺหิ นิทฺโทสํ ปทํ โหติฯ

นนฺทเน วเนติ เอตฺถ ตํ วนํ ปวิฏฺเฐ ปวิฏฺเฐ นนฺทยติ โตเสตีติ นนฺทนํฯ ปญฺจสุ หิ มรณนิมิตฺเตสุ อุปฺปนฺเนสุ ‘‘สมฺปตฺติํ ปหาย จวิสฺสามา’’ติ ปริเทวมานา เทวตา สกฺโก เทวานมินฺโท ‘‘มา ปริเทวิตฺถ, อภิชฺชนธมฺมา นาม สงฺขารา นตฺถี’’ติ โอวทิตฺวา ตตฺถ ปเวสาเปติฯ ตาสํ อญฺญาหิ เทวตาหิ พาหาสุ คเหตฺวา ปเวสิตานมฺปิ ตสฺส สมฺปตฺติํ ทิสฺวาว มรณโสโก วูปสมฺมติ, ปีติปาโมชฺชเมว อุปฺปชฺชติฯ อถ ตสฺมิํ กีฬมานา เอว อุณฺหสนฺตตฺโต หิมปิณฺโฑ วิย วิลียนฺติ, วาตาปหตทีปสิขา วิย วิชฺฌายนฺตีติ เอวํ ยํกิญฺจิ อนฺโต ปวิฏฺฐํ นนฺทยติ โตเสติเยวาติ นนฺทนํ, ตสฺมิํ นนฺทเนฯ อจฺฉราสงฺฆปริวุตาติ อจฺฉราติ เทวธีตานํ นามํ, ตาสํ สมูเหน ปริวุตาฯ

ทิพฺเพหีติ เทวโลเก นิพฺพตฺเตหิฯ