8. กุลฆรณีสุตฺตวณฺณนา

[228] อฏฺฐเม อชฺโฌคาฬฺหปฺปตฺโตติ โอคาหปฺปตฺโตฯ โส กิร สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา ตํ วนสณฺฑํ ปวิสิตฺวา ทุติยทิวเส คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ปาสาทิเกหิ อภิกฺกนฺตาทีหิฯ อญฺญตรํ กุลํ ตสฺส อิริยาปเถ ปสีทิตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ อทาสิฯ ภตฺตานุโมทนํ ปุน สุตฺวา อติเรกตรํ ปสีทิตฺวา, ‘‘ภนฺเต, นิจฺจกาลํ อิเธว ภิกฺขํ คณฺหถา’’ติ นิมนฺเตสิฯ เถโร อธิวาเสตฺวา เตสํ อาหารํ ปริภุญฺชมาโน วีริยํ ปคฺคยฺห ฆเฏนฺโต อรหตฺตํ ปตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘พหูปการํ เม เอตํ กุลํ, อญฺญตฺถ คนฺตฺวา กิํ กริสฺสามี’’ติ? ผลสมาปตฺติสุขํ อนุภวนฺโต ตตฺเถว วสิฯ อชฺฌภาสีติ สา กิร เถรสฺส ขีณาสวภาวํ อชานนฺตี จินฺเตสิ – ‘‘อยํ เถโร เนว อญฺญํ คามํ คจฺฉติ, น อญฺญํ ฆรํ, น รุกฺขมูลอาสนสาลาทีสุ นิสีทติ, นิจฺจกาลํ ฆรํ ปวิสิตฺวาว นิสีทติ, อุโภเปเต โอคาธปฺปตฺตา ปฏิคาธปฺปตฺตา, กทาจิ เอส อิมํ กุลํ ทูเสยฺย, โจเทสฺสามิ น’’นฺติฯ ตสฺมา อภาสิฯ

สณฺฐาเนติ นครทฺวารสฺส อาสนฺเน มนุสฺสานํ ภณฺฑกํ โอตาเรตฺวา วิสฺสมนฏฺฐาเนฯ สงฺคมฺมาติ สมาคนฺตฺวาฯ มนฺเตนฺตีติ กเถนฺติฯ มญฺจ ตญฺจาติ มญฺจ กเถนฺติ ตญฺจ กเถนฺติฯ กิมนฺตรนฺติ กิํ การณํ? พหู หิ สทฺทา ปจฺจูหาติ พหุกา เอเต โลกสฺมิํ ปฏิโลมสทฺทาฯ น เตนาติ เตน การเณน, เตน วา ตปสฺสินา น มงฺกุ โหตพฺพํฯ น หิ เตนาติ น หิ เตน ปเรหิ วุตฺตวจเนน สตฺโต กิลิสฺสติ, อตฺตนา กเตน ปน ปาปกมฺเมเนว กิลิสฺสตีติ ทสฺเสติฯ วาตมิโค ยถาติ ยถา วเน วาตมิโค วาเตริตานํ ปณฺณาทีนํ สทฺเทน ปริตสฺสติ, เอวํ โย สทฺทปริตฺตาสี โหตีติ อตฺโถฯ นาสฺส สมฺปชฺชเต วตนฺติ ตสฺส ลหุจิตฺตสฺส วตํ น สมฺปชฺชติฯ เถโร ปน ขีณาสวตฺตา สมฺปนฺนวโตติ เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐมํฯ

9. วชฺชิปุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[229] นวเม วชฺชิปุตฺตโกติ วชฺชิรฏฺเฐ ราชปุตฺโต ฉตฺตํ ปหาย ปพฺพชิโตฯ สพฺพรตฺติจาโรติ กตฺติกนกฺขตฺตํ โฆเสตฺวา สกลนครํ ธชปฏากาทีหิ ปฏิมณฺเฑตฺวา ปวตฺติโต สพฺพรตฺติจาโรฯ อิทญฺหิ นกฺขตฺตํ ยาว จาตุมหาราชิเกหิ เอกาพทฺธํ โหติฯ ตูริยตาฬิตวาทิตนิคฺโฆสสทฺทนฺติ เภริอาทิตูริยานํ ตาฬิตานํ วีณาทีนญฺจ วาทิตานํ นิคฺโฆสสทฺทํฯ อภาสีติ เวสาลิยํ กิร สตฺต ราชสหสฺสานิ สตฺตสตานิ สตฺต จ ราชาโน, ตตฺตกาว เตสํ อุปราชเสนาปติอาทโย ฯ เตสุ อลงฺกตปฏิยตฺเตสุ นกฺขตฺตกีฬนตฺถาย วีถิํ โอติณฺเณสุ สฏฺฐิหตฺเถ มหาจงฺกเม จงฺกมมาโน นภสฺส มชฺเฌ ฐิตํ จนฺทํ ทิสฺวา จงฺกมนโกฏิยํ ผลกํ นิสฺสาย ฐิโต อภาสิฯ อปวิทฺธํว วนสฺมิํ ทารุกนฺติ วตฺถเวฐนาลงฺการรหิตตฺตา วเน ฉฑฺฑิตทารุกํ วิย ชาตํฯ ปาปิโยติ ลามกตโร อมฺเหหิ อญฺโญ โกจิ อตฺถิฯ ปิหยนฺตีติ เถโร อารญฺญิโก ปํสุกูลิโก ปิณฺฑปาติโก สปทานจาริโก อปฺปิจฺโฉ สนฺตุฏฺโฐติ พหู ตุยฺหํ ปตฺถยนฺตีติ อตฺโถฯ สคฺคคามินนฺติ สคฺคํ คจฺฉนฺตานํ คตานมฺปิฯ นวมํฯ